آیین هنر در سیاوش‌خوانی بیضایی

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 6، دوره 14، شماره 16، دی 1397، صفحه 111-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

علی عشقی سردهی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران

چکیده

      هنر در آثار بیضایی کارکردها و کاربردهای فراوانی دارد. افزایش آگاهی همگانی، امید دادن برای مبارزۀ اجتماعی و فردی، افزایش وحدت و پرورش خرد نمونه­­ای از اثرگذاری­های هنرست. بیضایی از این موارد در سیاوش­خوانی نیز بهره گرفته است. سیاوش­خوانی فیلم­نامه­ای برای بازسازی داستان سیاوش شاهنامۀ فردوسی است. وابستگی این اثر به حماسه و اسطورۀ ایرانی، پای برداشت­هایی از هنر عامه را نیز به میان می­کشد. برای راه­یابی به آیین هنر و شگردها و شیوه­های بهره­گیری از هنر، در آغاز به تحلیل­های چندگانۀ بیضایی پرداخته می­شود. در این بخش، ویژگی­های هنر گفته می­شود. در بخش بعد تأثیرگذاری هنر، با مواردی چون کشش­های داستانی، آشکار کردن نابسامانی­های اجتماعی، افزایش امیدواری مردم، افزایش همبستگی، شادمانی، مبارزه با ناهنجاری­های اجتماعی و چشم­گیر ساختن ارزش­های اجتماعی بررسی می­شود. هنر و اسطوره و اندیشه­های اجتماعی، موضوع­های بعدی تحقیق است و در پایان تصرف در داستان می­آید. بخش اخیر به مواردی وابسته است که بیضایی برای تفسیر، شخصیت­پردازی دقیق­تر یا ایجاد هیجان به داستان فردوسی افزوده است.

کلیدواژه‌ها

هنر؛ بیضایی؛ سیاوش‌خوانی؛ هنر عامه؛ حماسه؛ اسطوره؛ شاهنامه