نقد تقابل شخصیت ها در مجموعه های «زمستان»، «آخر شاهنامه» و «از این اوستا» اخوان ثالث

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 8، دوره 11، شماره 40، تیر 1398، صفحه 191-219   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

شیرزاد طایفی

دانشیار،گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران،ایران

چکیده

   هنرمندان، اندیشه­ها و آرمان­های خود را در قالب آثار هنری خود بیان می­کنند. تقابل شخصیت­ها و چگونگی و چرایی آن در انتقال پیام هنرمند به مخاطب، نقش مهمی دارد؛ زیرا قرار گرفتن ویژگی­های شخصیتی و فردی متفاوت و گاه متضاد در کنار یکدیگر، سبب برجسته­سازی آن­ها و تأثیرگذاری بیشتر می­شود. در پژوهش پیش­رو به روش استقرایی- تحلیلی به نقد تقابل شخصیت­ها در مجموعه اشعار «زمستان»، «آخر شاهنامه» و «از این اوستا»ی مهدی اخوان ثالث در دو زمینۀ محتوایی و ساختاری پرداخته­ایم. دستاورد پژوهش، گویای این است که اخوان ثالث در بازنمایی شخصیت­ها، به­خصوص شخصیت­های اصلی به گونه­ای تأثیرگذار، آن­ها را در مقابل شخصیت­های کاملاً متفاوت می­آورد، و نیز گاهی یک شخصیت را در ابعاد متفاوتی می­نمایاند. شاعر در استفاده از این تقابل، به دنبال ابلاغ پیام­های مستقیم و نمادین، تبیین رسالت شاعری و اجتماعی، بیان آرمان­های خرد و کلان، و در نهایت بازگویی چه­گونگی و چرایی صف­آرایی اندیشه­ها است. پژوهش در چنین زمینه­هایی، ضمن گشودن دریچۀ جدیدی به روی مخاطب اثر هنری، وی را با زوایای اندیشه­های شاعر آشنا می­کند، می­تواند مدخلی برای شناخت بخشی از مؤلّفه­های فرهنگ و هنر و اندیشۀ جامعه باشد.

کلیدواژه‌ها

شعر معاصر؛ اخوان ثالث؛ تقابل شخصیت؛ زمستان؛ آخر شاهنامه؛ از این اوستا

مراجع

1. اخوان ثالث، مهدی(1392). آخرشاهنامه. چ بیست و سوم. تهران: زمستان.
2.                   (1360). از این اوستا. چ پنجم. تهران: مروارید.
3.                   (1391). زمستان. چ بیست و هشتم. تهران: مروارید.
4. برسلر، چارلز(1386). درآمدی بر نظریه­ها و روش­های نقد ادبی. ترجمۀ مصطفی عابدینی فرد. تهران: نیلوفر.
5. زرقانی، سیدمهدی(1384). چشم­انداز شعر معاصر ایران. چ دوم. تهران: ثالث.
6. شمس لنگرودی، محمّد(1377). تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد دوم. چ دوم تهران: مرکز.
7. فتوحی، محمود(1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.

مقالات

1. شادروی­منش، محمد و برامکی، اعظم(1391). شگردهای روایت در شعرهای روایی مهدی اخوان ثالث. ادب فارسی، دورة 2، شمارة 2(شمارة پیاپی10)، صص 83-102.