بررسی و تحلیل کاربرد حروف اضافه در شعر شاعران برجستۀ دورۀ سامانی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 11، شماره 39، شهریور 1398، صفحه 165-196   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسنده

سهیلا لویمی^*

گروه زبان وادبیات فارسی واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

عنصر زبان یکی از پدیده‌های اجتماعی است که همواره در حال تغییر و دگرگونی است. زبان فارسی نیز به دور از این تغییر و تحولات نبوده است. یکی از این دگرگونی‌ها، تغییر حروف اضافه است. در این پژوهش به بررسی حروف اضافه، انواع و چگونگی آن در زبان شعری شاعران برجسته‌ی دوره‌ی سامانی و مقایسه‌ی آن با زبان معیار امروز پرداخته شده است. بررسی شواهد بیانگر این است که در دوره‌ی یادشده، حروف اضافه‌ی ساده و مرکّب گوناگونی کاربرد دارند. این حروف از لحاظ شکل و ساختار و هم‌چنین بار معنایی دارای گستردگی و تنوع فراوانی هستند. علاوه بر این حروف اضافه‌ای در این دوره کاربرد دارند که در دور‌های بعد کاهش یافته‌ یا به طور کامل متروک شده‌اند. همچنین تعدادی از عبارات (حرف اضافه و متمم) در این دوره وجود دارند که برخی از دستورنویسان، آن‌ها را حرف اضافۀ مرکب دانسته‌اند؛ درحالی که به نظر می‌رسد این عبارات، ترکیبی از «حرف اضافه-ی ساده» و «متمم» می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

دستور زبان فارسی؛ شعر؛ حروف اضافه؛ دوره‌ی سامانی

مراجع