تحلیل‌گفتمان انتقادی فیلم "عصبانی نیستم" با رویکرد فرکلاف

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 8، دوره 10، شماره 37، مهر 1398، صفحه 163-182   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

اسما نامداری

دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی، به‌منزله رویکرد میان‌رشته‌ای، فراتر از صورت‌های زبانی به بررسی ایدئولوژی و قدرت که بازتاب‌دهنده اوضاع اجتماعی و فرهنگی فضای حاکم بر جامعه است، می‌پردازد. ازآنجاکه قدرت حاکم بر هر جامعه‌ای گفتمان آن جامعه را سامان می‌بخشد، این رویکرد چگونگی پیوند آثار ادبی با قدرت مسلط بر جامعه را در سه لایه توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می‌کند. فرکلاف در آغاز، از منظر زبان‌شناختی به تحلیل متون پرداخته و سپس گفتمان‌هایی را که متن با آن‌ها در ارتباط است (که ممکن است دربردارنده فیلم، متن ادبی، نمایشنامه و ... باشد) ، شناسایی نموده و نحوه رابطه آن‌ها با نظریه‌های کلان اجتماعی را بیان می­کند. هدف فرکلاف آگاه کردن مصرف‌کنندگان متون از ایدئولوژی­های موجود در متن است. هر متنی خوانندگان را به سمت درک مشخصی از واقعیت سوق می­دهد. دل‌مشغولی اصلی فرکلاف، شناسایی انتقادی و آگاهی‌بخشی به مخاطبین از گفتمان‌های پنهان در متن در هنگام خواندن متن است. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف به بررسی فیلم "عصبانی نیستم" ساخته رضا درمیشیان می‌پردازیم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گفتمان "خشونت"»، گفتمان‌ اصلی در فیلم است وگفتمان‌های دیگری نظیر "عشق"، "نابرابری اجتماعی" و "بی‌عدالتی" حول محور آن شکل می‌گیرد که همگی براساس ایدئولوژی‌های حاکم بر جامعه در طول فیلم به وجود می‌آیند

کلیدواژه‌ها

عصبانی نیستم؛ تحلیل گفتمان انتقادی؛ روابط قدرت؛ ایدئولوژی؛ فرکلاف

مراجع