بر خوانِ عطار (نقد و بررسی تصحیحی دیگر از دیوان عطار نیشابوری)

پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

مقاله 2، دوره 3، شماره 8، شهریور 1397، صفحه 25-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هادی اکبرزاده^{* 1}؛ سیده فاطمه مجیدی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان (پردیس امام محمدباقرع بجنورد)

²کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

دیوان غزلیات و قصاید عطار یکی از متداول‌ترین دیوان‌های شعر پارسی است که از همان قرن هفتم، همواره مورد علاقه و شوقِ دوستدارانِ شعر عرفانی فارسی بوده است. این دیوان چاپ‌های متعددی دارد که دو چاپ مشهور آن به دست دو تن از محققان بنام عصر ما، استاد سعید نفیسی و دکتر تقی تفضلی خراسانی، انجام گرفته است.
چندی پیش انتشارات آستان قدس رضوی (به‌نشر) چاپ دوم این دیوان را به مقدمه و تصحیح دکتر اشرف‌زاده در 1000 نسخه منتشر کرد که بنا به گفتۀ مصحح، با مقابلۀ تمامی نسخه‌های چاپی و نسخه‌بدل‌هایی که اغلب در ذیل صفحات چاپ تفضلی ـ با توجه به معرفی نسخه‌هایی که در اختیار ایشان بوده ـ آمده، ویراسته و تصحیح‌گونه‌ای شده است. در این پژوهش سعی برآن است که وضعیت اثر بررسی شود که چه خطا‌هایی در ضبط یا خوانش اثر وارد شده است. این پژوهش با جست‌و‌جو در دیوان عطار به تصحیح رضا اشرف‌زاده و به روش تحلیلی انتقادی انجام شده است. نتایج نشان داد که  با وجود خطا‌های متعدد، هیچ‌گونه تصحیحی صورت نگرفته و کار جدیدی انجام نپذیرفته و حتی نگارنده نسخه‌های خطی‌ای را که در اختیار تفضلی بوده، هم بررسی نکرده است.

کلیدواژه‌ها

دیوان؛ عطار؛ نسخه؛ تصحیح؛ اشرف‌زاده

مراجع

1- انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.

2- الهاشمی، احمد (1375)، جواهرالبلاغة فی المعانی و بیان. قم: التابع للمکتب الاعلام الاسلامی.

3- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1378)، زبور پارسی (نگاهی به زندگی و غزل‌های عطار)، تهران: آگاه.

4- عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین محمد (۱۳۹۰)، دیوان عطار، به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی، تهران:  انتشارات علمی و فرهنگی.

5- ــــــــــ (۱۳96)، دیوان عطار نیشابوری، مقدمه و تصحیح رضا اشرف‌زاده، مشهد: به‌نشر (انتشارات آستان قدس رضوی).

6-‌ ـــــــــ (۱۳۹۲الف)، دیوان عطار نیشابوری (متن انتقادی بر اساس نسخه‌های کهن)، به سعی و تصحیح مهدی مداینی و دیگران، تهران: نشر چرخ.

7-‌ ــــــــ (۱۳۹۲ب)، دیوان فریدالدین عطار نیشابوری، تصحیح و مقابله و مقدمۀ سعید نفیسی، تهران: کتابخانۀ سنایی.