اثربخشی هنردرمانی گروهی بیانگر بر کاهش مشکلات درونی‌سازی و برونی‌سازی کودکان بدسرپرست

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 10، دوره 20، شماره 3 - شماره پیاپی 77، مهر 1398، صفحه 101-109   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.548027.

نویسندگان

حمیده محمدی نسب¹؛ پریسا سید موسوی^{* 2}؛ سمانه بهزادپور³

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

²استادیار پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

³دانشجوی دکتری روان‌شناسی بالینی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

بدسرپرستی در کودکان، مشکلات رفتاری و هیجانی شدیدی را به همراه دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی هنردرمانی گروهی بیانگر بر کاهش مشکلات درونی‌سازی و برونی‌سازی کودکان بدسرپرست انجام شد. طرح پژوهش شبه آزمایشی به‌صورت پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. 21 نفر از کودکان مقیم در دو مرکز شبه‌خانواده در شهر تهران با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به شیوة تصادفی در دو گروه قرار گرفتند،11 کودک در گروه آزمایش و 10 کودک در گروه کنترل شرکت داشتند. گروه آزمایش 10 جلسه 90 دقیقه‌ای مداخله هنردرمانی گروهی و گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. برای جمع‌آوری داده‌ها از فهرست رفتاری کودک آخنباخ استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد آزمودنی‌های گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه کاهش معناداری در مشکلات درونی‌سازی شده شامل تحریک‌پذیری، اضطراب/ افسردگی، گوشه‌گیری و نشانه‌های بدنی و همچنین مشکلات برونی‌سازی شده شامل پرخاشگری داشتند. با توجه به یافته‌های پژوهش، به نظر می‌رسد هنردرمانی بتواند به‌عنوان روشی مؤثر و کارآمد در کاهش مشکلات رفتاری هیجانی کودکان بدسرپرست در مداخلات به کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

هنردرمانی گروهی بیانگر؛ مشکلات درونی‌سازی؛ مشکلات برونی‌سازی؛ کودکان بدسرپرست

مراجع

جمشیدی سیانکی، م؛ مظاهری، م.ع؛ زاده محمدی، ع؛ و اناری، آ. (1394). اثربخشی هنردرمانی بیانگر بر کاهش مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان دارای تجربه سوگ پدر. دومین کنگره سراسری روان‌شناسی کودک و نوجوان. تهران: دانشگاه شهید بهشتی

حصارسرخی، ر؛ اصغری نکاح، م؛ لعل‌زاده کندکلی، ا؛ و پروانه، ا. (1395). مقایسه پرخاشگری و دانش هیجانی کودکان پسر بی‌سرپرست و بدسرپرست با کودکان عادی. مجلة سلامت روان کودک، 3(2)، 77-86

رجبی، ب.(1390). طراحی و آزمایش یک برنامة هنردرمانی به‌منظور بهبود تعامل اجتماعی دانش‌آموزان درخودمانده 12-6 ساله. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا.

رضایی، س؛ خدابخش کولایی، آ؛ و تقوایی، داوود. (1394). اثربخشی نقاشی درمانی بر کاهش اضطراب و پرخاشگری دانش‌آموزان دبستانی پسر دارای اختلالات برونی‌سازی شده. مجلة پرستاری کودکان، 2(2)، 10-19

شلانی، ب؛ کرمی، ج؛ و مؤمنی، خدامراد. (1394). اثربخشی هنردرمانی با رویکرد نقاشی بر تکانشگری کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/نارسایی‌توجه. مجلة مطالعات ناتوانی، 7، 1-5

لیبمن، م.(2000). هنردرمانی، ترجمة: علی‌ زاده محمدی، حوری توکلی (1385). تهران: انتشارات قطره.

محبی، س؛ محمدی، ع؛ و قاسمی، ن. (1390). مقایسة شاخص‌های ناسازگاری بر اساس آزمون ترسیم آدمک مک‌آور و میزان اختلالات رفتاری در کودکان بی‌سرپرست و عادی. ارمغان دانش، 16(6)، 586-578

محمدی، ا؛ و رادین، ع. (1396). اثربخشی هنردرمانی بر پایه نقاشی بر کاهش افسردگی، اضطراب و پرخاشگری در کودکان پیش‌دبستانی. فصلنامة روان‌شناسی تحلیلی شناختی، 8(28)، 43-51

مؤمنی، خ؛ و شلانی، ب. (1395). اثربخشی ترسیم‌گری گروهی بر کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان فزون‌کنش-پرخاشگر. روان‌شناسی تحولی، 13(49)،71-77

نزادی کاشانی، غ؛ میرزمانی، م؛ داورمنش، ع؛ صالحی، م؛ مساح چولابی، ا؛ هاشمی، م؛ و همکاران. (1389). تأثیر نقاشی بر کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان دختر عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر مقطع ابتدایی. مجلة توانبخشی. 11، 80-87

نوری، ف؛ و به‌پژوه، ا. (1381). تأثیر نقاشی درمانی در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه دانش‌آموزان عقب‌مانده ذهنی. روان‌شناسی و علوم تربیتی، 65، 155-170.

Achenbach, T. M., Rescorla, L. (2001). ASEBA school-age forms & profiles. Burlington, VT: Aseba.

American Art Therapy Association. (2004). Art therapy (Vol. 21). American Art Therapy Association

Case, C. and T. Dalley (2002). Working with children in art therapy. New York, NY: Routledge.

Eneanya, N. D., Paasche-Orlow, M. K., & Volandes, A. (2017). Palliative and end-of-life care in nephrology: moving from observations to interventions. Current opinion in nephrology and hypertension, 26(4), 327-334.‌

Gantt, L., & Tinnin, L. W. (2009). Support for a neurobiological view of trauma with implications for art therapy. The Arts in Psychotherapy, 36(3), 148-153.

Isaranurug, S., & Chompikul, J. (2009). Emotional development and nutritional status of HIV/AIDS orphaned children aged 6–12 years old in Thailand. Maternal and child health journal, 13(1), 138-143.

Kazeem, A., & Musalia, J. M. (2018). Orphanhood and School Attendance in Nigeria: Do Gender and Household Income Matter?. Sociological Focus, 51(1), 31-51.‌

Leslie, L. K., Hurlburt, M. S., Landsverk, J., Barth, R., & Slymen, D. J. (2004). Outpatient mental health services for children in foster care: A national perspective. Child abuse & neglect, 28(6): 697-712.

Lyshak-Stelzer, F., Singer, P., Patricia, S. J., & Chemtob, C. M. (2007). Art therapy for adolescents with posttraumatic stress disorder symptoms: A pilot study. Art Therapy, 24(4), 163-169.

MacMillan, H. L., & Wathen, C. N. (2014). Children’s exposure to intimate partner violence. Child and adolescent psychiatric clinics of North America, 23(2), 295-308.

Okrodudu, G. (2010). Influence of parenting styles on adolescent delinquency in Delta Central Senatorial District, Journal of Counseling, 3, 58-86.

Perrin, S., Smith, P., & Yule, W. (2000). Practitioner review: the assessment and treatment of post‐traumatic stress disorder in children and adolescents. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(3), 277-289.

Rankin, A. B., & Taucher, L. C. (2003). A task-oriented approach to art therapy in trauma treatment. Art Therapy, 20(3), 138-147.‌

Shoko, M., & Ibisomi, L. (2017). Orphanhood prevalence, living arrangements and orphanhood reporting in Lesotho, Malawi and Zimbabwe. Child Indicators Research, 10(4), 929-943.‌

Spiegel, D., Malchiodi, C., Backos, A., & Collie, K. (2006). Art therapy for combat-related PTSD: Recommendations for research and practice. Art Therapy, 23(4), 157-164.‌

Thompson R. A., & Haskins R. (2014). Early stress gets under the skin: Promising initiatives to help children facing chronic adversity. The Future of Children Policy Brief, 4, 1- 7.