نقش هوش هیجانی و ابعاد شخصیت در پیش‌بینی مؤلفه‌های اهداف پیشرفت

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 10، دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 78، دی 1398، صفحه 101-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.548534.

نویسندگان

کوثر اشرفی¹؛ جواد کاوسیان^{* 2}؛ پروین کدیور³؛ کامبیز کریمی⁴

¹کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

²استادیار گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

³استاد گروه روان‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

⁴دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، پیش‌بینی مؤلفه‌های اهداف پیشرفت با استفاده از هوش هیجانی و ابعاد شخصیت بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعة آماری دانشجویان تمامی مقاطع دانشگاه اصفهان بودند که از میان آنها 406 نفر به شیوة تصادفی طبقه‌ای به‌عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه هوش هیجانی (پترایدز و فارنهام، 2001)، پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت (گلدبرگ، 1999) و پرسشنامه اهداف پیشرفت (الیوت و مک گریگور، 2001) بود. داده‌های با ضریب با کمک رگرسیون گام‌به‌گام تحلیل گردید. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که توافق‌پذیری، گشودگی به تجربه و مسئولیت‌پذیری با هدف تسلط-گرایشی رابطة مثبت و معنادار دارند (01/0 p<) و می‌توانند مجموعاً 18درصد از واریانس آن را پیش‌بینی کنند. همچنین هوش هیجانی، توافق‌پذیری و روان‌آزرده‌خویی درمجموع توانستند 8 درصد از واریانس هدف تسلط- اجتنابی را پیش‌بینی کنند. از بین ابعاد شخصیت تنها مسئولیت‌پذیری می‌تواند هدف عملکرد- گرایشی را پیش‌بینی کند. هوش هیجانی با 5درصد از واریانس می‌تواند هدف عملکرد-اجتنابی را پیش‌بینی کند. درنتیجه ابعاد شخصیت و هوش هیجانی می‌توانند پیش‌بینی کننده خوبی برای اهداف پیشرفت دانشجویان باشند.

کلیدواژه‌ها

هوش هیجانی؛ ابعاد شخصیت؛ اهداف پیشرفت؛ دانشجویان

مراجع

احمدی ازغندی، ع؛ فراست معمار، ف؛ تقوی، س ح؛ و ابوالحسنی، آ. (1385). روایی و اعتبار پرسشنامة رگه هوشی هیجانی پترایدز و فارنهام، روان‌شناسی تحولی، 10، 157-168.

احمدی، س؛ و شیخ‌الاسلامی، ر. (1390). بررسی رابطة هوش عاطفی و پیشرفت تحصیلی با واسطه‌گری رضایت از تحصیل، روان‌شناسی تربیتی، 8(13)، 1-20.

اسلاوین، ر. (1387). روان‌شناسی تربیتی (نظریه و کاربست)، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: نشر روان.

اکبری، م؛ و آقایوسفی، ع. (1389). رابطه بین هوش سیال، ابعاد شخصیت (برون‌گرایی، روان‌رنجوری و روان‌پریشی) و هوش هیجانی با موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع دبیرستان، فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 4(2)، 44-57.

جوکار، ب؛ و دلاورپور، م. (1386). رابطة تعلل ورزی آموزشی با اهداف پیشرفت، اندیشه‌های نوین تربیتی، 3(3 و 4)، 86-80.

حسینی، ف؛ و لطیفیان، م. (1388). پیش‌بینی جهت‌گیری هدف با استفاده از پنج عامل بزرگ شخصیت در میان دانشجویان دانشگاه شیراز، مطالعات روان‌شناختی، 5(1)، 94 – 73.

خادمی، م؛ و نوشادی، ن. (1385). بررسی رابطه بین جهت‌گیری هدف با خودتنظیمی یادگیری و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دوره پیش‌دانشگاهی شهر شیراز. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 49، 78 – 63.

خرمایی، ف. (1385). بررسی مدل علی ویژگی‌های شخصیتی، جهت‌گیری انگیزشی و سبک‌های شناختی، پایان‌نامه دکتری روان‌شناسی، دانشگاه شیراز.

خشچیان، ژ؛ مهران، گ؛ و اکبرزاده، ن. (1389). بررسی مؤلفه‌های هوش هیجانی نظریه بار-آن در کتاب‌های درسی سال اول دوره متوسطه. اندیشه‌های نوین تربیتی، 6(4)، 33-60.

زهراکار، ک. (1386). بررسی رابطه مؤلفه‌های هوش هیجانی و عملکرد تحصیلی. روان‌شناسی کاربردی، 3(5)، 89-98.

سامانی، س؛ ملتفت، ق؛ و ساداتی، س. (1387). بررسی رابطه ابعاد شخصیت با جهت‌گیری هدف تحصیلی در دانشجویان. علوم روان‌شناختی، 7(26)، 206-222.

مارانی، م. (1382). هنجارگزینی فهرست ویژگی‌های هوش هیجانی پترایدز و فارنهام در بین دانشجویان و دانش‌آموزان شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

نیک‌رفتار، ط. (1390). تأثیر شایستگی‌های فردی و اجتماعی بر شخصیت کارآفرینانه (مطالعه موردی: کارکنان بانک توسعه صادرات)، توسعه کارآفرینی، 4(14)، 125-143.

Bar-On, R. (2000). “Emotional and social intelligence: insights from the emotional quotient inventory”. Handbook of emotional intelligence. San Francisco, Jossey-Bass, 363–388.

Chen, F. F. Jing, Y. and Lee, J. M. (2012). “I” value competence but “we” value social competence: The moderating role of voters' individualistic and collectivistic orientation in political elections”. Journal of Experimental Social Psychology, 48, 1350-1355.

Costa, P. T. & McCrae, R. R. (1990). Personality disorder and the five-factor model of personality. Journal of Personality Disorder, 4, 362-377.

Day, E. A. Radosevich, D. J. & Chasten, C. S. (2003). “Construct and criterion related validity of four commonly used goal orientation instruments”. Contemporary educational psychology, 28, 434-464.

DeShon, R. P. & Gillespie, J. Z. (2005). A motivated action theory account of goal orientation. Journal of Applied Psychology, 90, 1096–1127.

Dinger, F. C. Dickhäuser, O. Hilbig, B. E. Müller, E. Steinmayr, R. & Wirthwein, L. (2015). From basic personality to motivation: Relating the HEXACO factors to achievement goals. Learning and Individual Differences, 40, 1–8.

Dweck, C. S. (1986). Motivational processes affecting learning. American Psychologist, 41, 1040–1048.

Elliot, A. J. & McGregor, H. A. (2001). “A 2*2 achievement goal framework”. Journal of personality and Social Psychology, 80, 501-519.

Elliot, A. J. & Thrash, T. M. (2002). “Approach–avoidance motivation in personality: approach and avoidance temperaments and goals”. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 804–818.

Goldberg, L. R. (1999). A broad-bandwidth, public domain, personality inventory measuring the lower-level facets of several Wve-factor models, In I Mervielde, I. Deary, F. De Fruyt, & F. Ostendorf (Eds.), Personality psychology in Europe (Vol. 7, pp. 7–28). Tilburg, the Netherlands: Tilburg University Press.

Goleman, D. (1998). What makes a leader? Harvard Busiess Review, 76(6), 93-102.

Mayer, J. D. & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional Intelligence: Educational implications (pp. 3–31). New York: Basic Books.

McCabe, K. O. Van Yperen, N. W. Elliot., A. J. & Verbraak, M. (2013). “Big Five personality profiles of context-specific achievement goals”. Journal of Research in Personality, 47, 698-707.

Nicholls, J. G. (1989). The competitive ethos and democratic education. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Payne, S. C. Young court, S. & Beaubien, J. M. (2007). “A Meta-Analytic Examination of the Goal Orientation”. Nomological Net. Psychology, 5, 128-150.

 

Petrides, K.V. & Furnham, A. (2001). Trait emotional intelligence: Psychometric investigation with reference to established trait taxonomies. European Jurnal of Personality, 15, 425 448.

Salovey, P. & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185–211.

Salovey, P. Mayer, J. D. & Caruso, D. R. (2000). Emotional intelligence as zeitgeist as personality, and as a mental ability, The handbook of emotional intelligence, 9, 92-117.

Wang, M. & Erdheim, J. (2007). Does the five-factor model of personality relate to goal orientation? Personality and Individual Differences, 12, 1493–1505.

Zweig, D. & Webster, J. (2004). “What are we measuring? An examination of the relationships between the Big-Fivepersonality traits, goal orientation, and performance intentions”, Personality and Individual Differences, 36, 112-146.

Petrides, K. V. & Furnham, A. (2006). The role of trait emotional intelligence in a gender-specific model of organizational variables, Journal of Applied Social Psychology,