بررسی رابطه بین معنویت در کار و دلبستگی شغلی با نقش میانجی وفاداری سازمانی (مطالعة موردی: معلمان مدارس ابتدایی شهرستان خاش)

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 5، دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 78، دی 1398، صفحه 46-56   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.582023.1631

نویسندگان

پری غمشادزهی¹؛ ناصر ناستی زایی^{* 2}

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، گروه مدیریت آموزشی، زاهدان، ایران.

²گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین معنویت در کار و دلبستگی شغلی با نقش میانجی وفاداری سازمانی انجام شد. طرح پژوهش رابطه‌ای از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعة آماری معلمان مدارس ابتدایی شهرستان خاش بودند که به شیوة نمونه‌گیری تصادفی- طبقه‌ای متناسب با حجم تعداد 153 معلم مورد مطالعه قرار گرفتند. برای جمع‌آوری اطلاعات از سه پرسشنامه معنویت در کار (میلیمن و همکاران، 2003)، دلبستگی شغلی (سالانوا و شوفلی، 2004) و وفاداری سازمانی (مصطفی‌زاده، 1391) استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از مدل معادلات ساختاری با کمک نرم‌افزار SPSS و لیزرل استفاده شد. بر اساس یافته‌ها اثر مستقیم معنویت در کار بر دلبستگی شغلی، اثر مستقیم معنویت در کار بر وفاداری سازمانی و اثر مستقیم وفاداری سازمانی بر دلبستگی شغلی معنی‌دار بود (05/0p<). اثر غیرمستقیم معنویت در کار بر دلبستگی شغلی با نقش میانجی وفاداری سازمانی نیز معنی‌دار بود (05/0p<).

کلیدواژه‌ها

معنویت در کار؛ وفاداری سازمانی؛ دلبستگی شغلی؛ اخلاق سازمانی؛ معلمان مدارس ابتدایی

مراجع

احدی شعار، س، م. ایرانی، ح. گل‌وردی، م. جعفری، س، م. (1393). بررسی رابطه معنویت در محیط کار از دیدگاه میلیمن و درگیر شدن در کار (مورد مطالعه: سازمان جهاد کشاورزی استان قم). مدیریت فرهنگ سازمانی، 12(1), 41-61.

انتصار فومنی، غ. (1394). رابطه انگیزش شغلی، دلبستگی شغلی و تعهد سازمانی معلمان با بهره‌وری مدیران در سازمان آموزش‌وپرورش استان زنجان. مدیریت بهره‌وری، 8(32)، 171-190.

 براتی، ه. عریضی، ح، ر. براتی، آ. سرهنگی، ک. رنجبر، ح، ر. (1392). تأثیر عدالت سازمانی و جو سازمانی بر رفتارهای ضد تولید. مدیریتفرهنگسازمانی، 14(1), 181-197.

برومند، ز. (1390). مدیریترفتارسازمانی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

پورعزت، ع، ا. احسانی‌مقدم، ن.، یزدانی، ح. کوکب، ف. (1392). تحلیل مقایسه‌ای نقش ابعاد گوناگون عدالت در جو سازمان و وفاداری سازمانی: پژوهشی پیرامون یک سازمان فناوری اطلاعات. مدیریت دولتی، 5(1), 65-88.

حریری، ن. اباذری، ز. اسماعیلی‌گلسفید، م. (1393). سنجش رابطه جهت‌گیری مذهبی و وفاداری سازمانی در میان کتابداران مطالعة موردی: کتابخانه‌های دانشگاهی شهر کرج. پژوهش‌های اعتقادی- کلامی، 4(13), 53-71.

 خنیفر، ح. امیری، ع، ن. جندقی، غ، ر. احمدی آزرم، ه. حسینی فرد، س، م. (1389). درگیر شدن در کار و رابطة آن با عدالت سازمانی در چهارچوب نظریة مبادلة اجتماعی و فرهنگی. مدیریتفرهنگسازمانی، 8(21)، 177-200.

دعایی، ح. عزیزی، م. (1391). بررسی تأثیر معنویت در کار بر رفتار شهروندی سازمانی با تأکید بر نقش واسط تعهد سازمانی. پژوهش نامة مدیریت تحول، 4(8), 29-51.

رازی، س. اکبری،. شکیبا، ح. مرزبان، ش. (1394). رابطة معنویت در کار و سلامت سازمانی با کارآفرینی‌سازمانی. اخلاق در علوم و فناوری، 10(2)، 109-118.

رستگار، ا. سیف، م. عسکری، ن، ش. (1395). بررسیرابطهابعادمعنویتدرمحیطکارباوفاداریسازمانیدرمعلماندورهدوممتوسطه. سومین کنفرانس روان‌شناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی با رویکرد بین المللی، مشهد مقدس، 4 شهریورماه 1395.

روحی عیسی لو، م. فرهادی، ف. (1394). بررسیرابطهبینمعنویتدرمحیطکارباانگیزششغلیواشتیاقشغلیدربین کارکنانجهادکشاورزیاستاناردبیل. کنفرانس بین المللی اقتصاد مدیریت و علوم اجتماعی، اسپانیا.

شمس، س، ج. فرهمندی، ا. نیشابوری، ع، ا. عباسی طلایی، ع. (1396). بررسینقشتعدیلگریوفاداریسازمانیبررابطهبینمعنویتدرمحیطکارودلبستگیشغلی. دومین کنفرانس بین المللی مدیریت و حسابداری و حسابرسی پویا، تهران، 4 خردادماه 1396.

صدیق، م. خنک خان، ب. (1396). بررسیرابطهبیندلبستگیشغلیباوفاداریکارکناندرآموزشکدهفنیوحرفه‌ای پسرانساوه. پنجمین کنفرانس بین‌المللی رویکردهای پژوهشی در علوم انسانی و مدیریت، تهران، 24 آذرماه 1396.

عبدالهی، ب. کریمیان، ح. نامداری، پ، م. (1393). ارتباط تعهد سازمانی و معنویت در محیط کار با رفتار اخلاقی. اخلاق در علوم و فناوری، 9(4)، 1-10.

عبدالهی، م. رزقی شیرسوار، ه. (1395). رابطه بین معنویت و دلبستگی شغلی کارکنان دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران. آینده‌پژوهیمدیریت، 27 (107)، 89-101.

فرهمندی، ا. شمس، س، ج. نیشابوری، ع، ا. عباسی طلایی، ع. (1396). بررسیرابطهبیندلبستگیشغلیبامعنویتدرمحیطکار: مطالعه موردی. چهارمین همایش بین‌المللی مدیریت اقتصاد و توسعه، تهران، موسسه علمی کیان‌پژوهان، 4 خردادماه 1396.

قنبری، س. پاکیزه، ا. (1395). نقشمعنویتسازمانیدربهبوددلبستگیشغلیمعلمان. اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم تربیتی و روان‌شناسی و مطالعات اجتماعی ایران، قم. 25 خردادماه 1395.

قنبری، س. نعمتی، ل. (1393). بررسیرابطهبینمعنویتدرمحیطکاربادرگیریشغلیدرمحیط‌هایآموزشی، (موردمطالعه:مدارسراهنماییمنطقهفامنیناستانهمدان). اولین کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، تهران: موسسه سفیران فرهنگی مبین.

کردی، ا. ناستی زایی، ن. (1394). رابطة سبک رهبری خدمتگزار و یادگیری سازمانی با اشتیاق شغلی معلمان مدارس استثنایی. مشاوره شغلی و راهنمایی، 7(23)، 68-91.

کشاورز، م. (1392). ارائة الگوی روابط علی معنویت در محیط کار و درگیری شغلی با نقش واسطه‌ای وفاداری، تعهد و ارزش‌های‏‎‎شغلی در اعضای هیئت علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد مرودشت و دانشگاه شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان فارس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

گل پرور، م. نادی، م، ع. (1390). نقش میانجی وفاداری سازمانی در رابطة بین اخلاق کاری با رفتارهای انحرافی در محیط کار.  اخلاق در علوم و فناوری،6(1)، 43-52.

مایل‌افشار، م. رجب‌زاده قطری، ع. معمارپور، م. کندی، م، ج. (1391). رابطه میان رفتار شهروندی سازمانی (مؤلفه‌های وفاداری سازمانی، اطاعت سازمانی، توسعه شخصی) و بهره‌وری منابع انسانی در میان کارکنان بیمارستان‌های منتخب دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، ۲ (۳)، 146-161.

محتشمی، ح. (1392). نقش معنویت در ارتقای اثربخشی سازمان. بصیرت و تربیت اسلامی، 10(25)، 109-131.

ملایی، م. مهداد، ع. گل پرور، م. (1393). رابطة معنویت در محیط کار، انگیزه درونی و اشتیاق شغلی با عملکرد وظیفه. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 15(2): 47-55.

میرهاشمی، م. مقصودی، ز. (1392). ارتباط نیاز پیشرفت و عوامل اجتماعی با درگیری شغلی معلمان زن. روان‌شناسی تحلیلی شناختی، 4(15): 33-47.

ناستی زایی، ن. جناآبادی، ح. (1395). رابطه عدالت سازمانی با رفتار سازمانی مثبت‌گرا و اشتیاق شغلی از دیدگاه اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۸ (۱):12-21.

ناستی زایی، ن. سلیمی، س. نجفی، م. (1394). سنجش رابطه بین معنویت در کار و تعهد سازمانی کارکنان اداری دانشگاه علوم پزشکی زاهدان. طلوع بهداشت، ۱۴ (۲): 79-89.

نصراصفهانی، ع. امیری، ز. فرخیم. و سیفیم. (1396). تأثیر معنویت در محیط کار بر سایش اجتماعی با نقش میانجی: جوّ اخلاقی سازمانی (مورد مطالعه: سازمان تأمین اجتماعی شهر اصفهان). جامعه‌شناسی کاربردی، 28(2):17-34.

 نیک‌پور، ا. منظری توکلی، ع. حسینی‌نژاد، م. (1390). بررسی رابطه بین معنویت محیط کاری و رفتارهای شهروندی سازمانی در کارکنان سازمان بنیاد شهید شهر کرمان. مدیریت بهره‌وری (فراسوی مدیریت)، 4(16)، 155-172.

Agarwal, A., Datta, S., Beard, SB., & Bhargava, S. (2012). Linking LMX, innovative work behaviour and turnover intentions:The mediating role of work engagement. Career Development International, 17(3), 208-230.

Albdour, AA., & Altarawneh, II. (2014). Employee engagement and organizational commitment: Evidence from Jordan, International Journal of Business, 19(2), 192-212.

Ali, A., & Al-Kazemi A. (2007). Islamic work ethic in Kuwait. Cross Culture Management: An InternationalJournal, 14(2), 93-104.

Bakker AA., Albrecht SL., & Leiter, MP. (2011). Key question regarding work engagement, European journal of work and organizational psychology, 20(1), 4-28.

Bosch, L. (2009). The inevitable role of spirituality in the workplace, Business Intelligence Journal, 2(1), 139-157.

Brown, S., Mchardy, R., & Taylor, K. (2011). Workplace performance, worker commitment and loyalty, IZA Discussion paper, (5447), 213-220.

Chen, CC., & Chiu, SF. (2009). The mediating role of job involvement in the relationship between job characteristics and organizational citizenship behavior. The Journal of Social Psychology, 149(4), 474-494.

Christian, MS., Garza, AS., & Slaughter JE. (2011). Work Engagement: A Quantitative Review a Test of Its Relations with Task and Contextual Performance. Personnel Psychology, 64(1), 89-136.

Fischer, R. (2006). Rewarding employee: an Organizational Justice approach. International Journal of Organizational Behavior, 8 (3), 486-503.

Freshman, B. (1999). An Exploratory Analysis of Definition and Applications of Spirituality in the Workplace. Journal of Organizational Change Management,12(4): 318-323.

Garg, N. (2018). Workplace Spirituality and Organizational Commitment: An Empirical Exploration. Purshartha, 6(2), 8-24.

Griffin, M., Lambert, E., & Hogan, N. (2007). The impact of distributive and procedural justice on correctional human resource job stress, job satisfaction, and organizational commitment, Journalof CriminalJustice, 35(6), 644-656.

Hassan, A., Ahmed, F. (2011). Authentic leadership, trust and work engagement. International journal of human and social science, 6(3), 164-170.

Karakas, F. (2010). Spirituality and Performancein Organizations: A Literature Review. Journal of Business Ethics, 94(1), 89–106.

Kim, W., Kim J., Woo, H., Park, J., Jo, J., Park, S., & Lim, SY. (2017). The Relationship Between Work Engagement and Organizational Commitment: Proposing Research Agendas Through a Review of Empirical Literature. Human Resource Reviwe, (16), 350-376.

Kinjerski, VM., Skrypnek, BJ. (2006). Creating Organizational Conditions that Foster Employee Spirit at Work. Leadership& Organization Development Journal, 27(4), 280-295.

Kinjerski,VM., & Skrypnek, BJ. (2004). Defining spirit at work: finding common ground. Journal of Organizational Change Management, 17(1), 26-42.

Lambert, EG., Eugene, A., & Paoline III, EA. (2012). Exploring potential antecedents of job involvement an exploratory study among Jail Staff. Criminal Justice and Behavior, 39(3), 264-286.

Lambert, EG. Hogan, NL., & Griffin, ML. (2007). The impact of distributive and procedural justice on correctional staff job stress, job satisfaction, and organizational commitment. Journal of Criminal Justice, 35(6), 644-656.

Lambert, EG. (2010). The relationship of organizational citizenship behavior with job satisfaction, turnover intent, life satisfaction, and burnout among correctional staff. JournalCriminal Justice Studies:A Critical Journal of Crime, Law and Society, 23(40), 361-380.

Lund Dean, K., Fornaciari, CJ., & McGee, JJ. (2003). Research in spirituality, religion, and work. Journal of Organizational ChangeManagement, 16(4), 378-395.

Mahdiuon, R., Ghahramani, M., & RezaeiSharif, A. (2010). Explanation of organizational citizenship behavior with personality. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 5(2010), 178-184.

Malik, ME., & Basharat, N. (2011). Role of spirituality in job satisfaction and organizational commitment among faculty of institutes of higher learning in Pakistan. African Journal of Business Management, 5(4), 1236-1244.

Marques, J., Dhiman, S., & King, R. (2005). Spirituality in the Workplace: Developing an Integral Model and a Comprehensive Definition. The Journal of American Academyof Business, Cambridge, 7(1), 81-91.

Marques, JF. (2006). The spiritual worker. Journal Of Management Development, 25(9), 884-895.

Milliman, J., Czaplewski AJ., & Ferguson J. (2003). Workplace spirituality and employee work attitudes. Journal of Organizational Change Management, 16(4), 426-447.

Mohammad Qasem, A., Hamed Suleiman, F. (2009). The Interrelationships of Organizational loyalty, Organizational Justice, and Group Cohesiveness of Public Sector Employees in Kuwait. Researches economies and managerial, 2(5), 1-32.

Moynihan, DP., & Pandey, SJ. (2007). Finding workable levers over work motivation: Comparing job satisfaction, job involvement, and organizational commitment. Administration & Society, 39(7), 803-832.

 

Oswick, O. (2009). Burgeoning workplace spirituality? A textual analysis of momentum and directions. Journal of Management, Spirituality & Religion, 6(1), 15-25.

Pandey, C., & Khare, R. (2012). Impact of Job Satisfaction and Organizational Commitment on Employee Loyalty. International Journal of Social Science &Interdisciplinary Research, 1(8), 26-41.

Parboteeah, KP., Yongsum, P., & John, BC. (2009). Religious Groups and Work Value, a Focus on Buddhism, Christianity, Hinduism, and Islam. International Journal of Cross Cultural Management, 9(1), 51-67.

Phillips, R., & Roper, O. (2009). A Framework for talent management in real estate. Journal of Corporate Real Estate; 11(1), 7-16.

Rego, A., Cunha, M. (2008). Workplace spirituality and organizational commitment: an empirical study. Journal of Organizational Change Management, 21(1), 53-75.

Saks, AM. (2011).Workplace spirituality and employee engagement. Journal of Management, Spirituality & Religion, 8(4), 317-340.

Samad, S. (2006). The contribution of demographic variables: job characteristics and job satisfaction on turnover intentions. Journal of InternationalManagement Studies, 1(1), 166-179.

Schaufeli, WB., Taris, TW., & Van Rhenen, W. (2008). Workaholism, burnout and engagement Three of a kind or three different kinds of employee well-being, Applied Psychology: An International Review, 57(2), 173-203.

Singh, J., Chopra, VG. (2016). Relationship among Workplace Spirituality, Work Engagement and Grit. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 18(v), 21-27.

Vander Walt, F. (2018).Workplace spirituality, work engagement and thriving at work. SA Journal of Industrial Psychology/SA Tydskrif vir Bedryfsielkunde, 44(0), a1457.

Zaidman, N., Goldstein-Gidoni, O., & Nehemya, I. (2011). Spirituality as a discarded form of organizational wisdom. Group & Organization Management, 36(5), 630-633.