اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر باورهای ارتباطی ناکارآمد و سازگاری زناشویی زنان ناسازگار

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 4، دوره 20، شماره 3 - شماره پیاپی 77، مهر 1398، صفحه 31-43   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.564265.1265

نویسندگان

مریم اخوان غلامی¹؛ مژگان حیاتی^{* 2}

¹کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی. دانشگاه پیام نور. قزوین، ایران.

²استادیار گروه مشاوره، دانشگاه پیام نور، قزوین، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر باورهای ارتباطی ناکارآمد و سازگاری زناشویی زنان ناسازگار بود. طرح پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری تمام زنان واجد ویژگی تعارض و ناسازگاری زناشویی مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره رازی شهر کرج در تابستان 1396 بودند. از این جامعه، 30 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل (15) جایگزین شدند. گروه آزمایش در 8 جلسة 90 دقیقه‌ای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد را دریافت کردند. ابزار اندازه‌گیری این پژوهش شامل پرسشنامة باورهای ارتباطی (ایدلسون و اپشتاین، 1981) و پرسشنامة سازگاری زناشویی (اسپاینر، 1976) بود. به‌منظور تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها، از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره توسط نرم‌افزار آماری spss₂₄ استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ابعاد باورهای ارتباطی (باور تخریب‌کنندگی مخالفت، باور عدم تغییرپذیری همسر، باور توقع ذهن‌خوانی، باور کمال‌گرایی جنسی و باور تفاوت‌های جنسیتی) و سازگاری زناشویی (رضایت زوجی، همبستگی زوجی، توافق زوجی، ابراز محبت)، تأثیر معناداری (p<0.05) داشت. همچنین مداخلة انجام گرفته باعث کاهش نمره کل باورهای ارتباطی ناکارآمد و افزایش سازگاری زناشویی (p<0.05) زنان ناسازگار شد.

کلیدواژه‌ها

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد؛ باورهای ارتباطی ناکارآمد؛ سازگاری زناشویی؛ زنان ناسازگار

مراجع

آرین‌فر، ن؛ اعتمادی، ع. (1396). تأثیر زوج‌درمانی تلفیقی مبتنی بر خودتنظیم‌گری- دلبستگی بر سازگاری زناشویی زوجین. فصلنامة دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 18(2). 71-61.

اسلامی، م. (1385). بررسی رابطه بین باورهای غیرمنطقی با کارکرد خانواده در مراجعه‌کنندگان به دادگاه خانواده شهر تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.

امان الهی، ع؛ حیدریان، ن؛ خجسته مهر، ر؛ ایمانی، م. (1393). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در درمان پریشنانی زوج‌ها». دوفصلنامة مشاوره کار بردی. 4 (1). 120-105.

ایزدی، ر؛ عابدی، م. (1393). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. تهران. انتشارات جنگل

برادران، م؛ زارع، ح؛ علیپور، ا؛ فرزاد، و. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر همجوشی شناختی و شاخص‌های سلامت جسمانی بیماران مبتلا به فشار خون اساسی. فصلنامة روان‌شناسی شناختی. 4(2-1). 9 -1.

پهلوانی، م. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی مبتنی بر منبع کنترل در کاهش ناسازگاری زناشویی زوجین متقاضی طلاق. پایان‌نامة کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.

پیرانی، ذ؛ عباسی، م؛ کلوانی، م؛. نوربخش، پ. (1395). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عزت‌نفس جنسی، ناگویی خلقی و سازگاری زناشویی در همسران جانبازان». فصلنامة علمی پژوهشی طب جانباز. 9 (1). 32-25.

جوادی علمی، ل؛ جنگی، س. (1396). نقش معنویت در سازگاری. چهارمین کنفرانس بین‌المللی نوآورهای اخیر در روان‌شناسی تیر 96. تهران. ایران. 7-1.

حاج‌ابول‌زاده، ن. (1381). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی با رویکرد شناختی رفتاری بر میزان سازگاری زناشویی زوجین ساکن شهر کرج. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا.

خادمی، م.؛ عابدی، ف. (1393). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی مبتنی بر آموزه‌های دینی بر خوش‌بینی و سازگاری زناشویی. فصلنامة مطالعات روان‌شناختی دانشگاه الزهرا. 10 (3): 28-7.

رحمانی فر، ر. (1395). اثربخشی کاربرد عملی مهارت‌های ارتباط صمیمانه بر سازگاری زناشویی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مشاوره خانواده. دانشگاه بجنورد.

رضاحاجی، ا؛ تمنایی فر، م. (1396). بررسی رابطه باورهای ارتباطی و دلزدگی زناشویی. چهارمین کنفرانس بین‌المللی نوآورهای اخیر در روان‌شناسی تیر 96. تهران. ایران. ص 15-1.

رضایی، ا؛ فتحی، ر؛ احمدی، ا. (1394). اثربخشی آموزش شناختی رفتاری بر باورهای ارتباطی ناکارآمد و دانش جنسی زنان متأهل». دوفصلنامة زن و مطالعات خانواده. 8 (30): 47-35.

رمزی اسلامبولی، ل؛ علیپور، ا؛ سپهری، ز؛ زارع، ح. (1393). بررسی اثربخشی گروه‌درمانی بر اساس رویکرد واقعیت درمانی بر بازسازی باورهای ارتباطی در زنان شاغل متأهل شهر مشهد». فصلنامة خانواده پژوهی. 10 (40):509-493.

سبوحی، ر؛ فاتحی زاده، م؛ احمدی، ا؛ اعتمادی، ع. (1396). تأثیر مشاوره بر مبنای پذیرش و تعهد بر بهبود اسنادهای ارتباطی و رضایت زناشویی زنان. فصلنامة دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 18 (1). 22-12.

ستاریان خوش مهر، م. (1395). بررسی کارآمدی دلبستگی درمانی بر سبک‌های دلبستگی، باورهای ناکارآمد و بهزیستی روان‌شناختی در دختران (عقد کرده) متقاضی مشاوره پیش از ازدواج. پایان‌نامة کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی. دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب.

شاکرنژاد، س؛ مؤذن، ن؛ حمیدی، م؛ هاشمی، ر؛ بداقی، مظاهر. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روان‌شناختی، رضایت زناشویی و کیفیت زندگی در زنان مبتلا به بیماری اسکلروز متعدد. مجله سلامت و مراقبت. 19 (1): 7-17.

شهبازی، س. (1393). مقایسه خودکارآمدی، سازگاری زناشویی و کیفیت زندگی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و زنان سالم. پایان‌نامة کارشناسی ارشد روان‌شناسی. دانشگاه گیلان.

شیدایی، ش؛ شمس‌الدینی، س؛ عباسی، س؛ یوسفی، س.؛ عبدالهی، ص؛ مرادی، م. (1393). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش پریشانی روان‌شناختی و نگرش‌های ناکارآمد بیماران مبتلا به ام‌اس. فصلنامة اندیشه و رفتار. 9 (34). 88-57

صاحبدل، ح؛ جمشیدی، ر؛ شکوری، ز. (1396). رابطه‌های باورهای ارتباطی در بی‌ثباتی ازدواج مردان و زنان متأهل. مجلة زن و مطالعات خانواده. 9 (35):78 -65.

صداقت‌خواه، ع؛ بهزادی‌پور، س. (1396). پیش‌بینی کیفیت روابط زناشویی بر اساس باورهای ارتباطی، ذهن‌آگاهی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی. فصلنامة علمی پژوهشی زن و جامعه. 8 (2):76-57.

صمدی، ح؛ دوستکام، م. (1396). بررسی اثربخشی پذیرش و تعهد بر سازگاری زناشویی زنان نابارور. فصلنامة اندیشه و رفتار. 11 (43): 90- 67.

کیش بافان، ب. (1393). بررسی رابطه هوش هیجانی با باورهای ارتباطی و سازگاری زناشویی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.

مرشدی، م؛ داورنیا، ر؛ زهراکار، ک؛ محمودی، م؛ شاکرمی، م. (1394). کارایی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش فرسودگی زوج‌ها. نشریة پژوهش‌های پرستاری. 11 (4):87-76

مشتاقی، م؛ آتش پور، ح؛ آقایی، ا؛ علامه، ف. (1392). اثربخشی آموزش گروهی انسان‌گرایی بر باورهای ارتباطی مردان. فصلنامة دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 14 (3): 42-32.

میری، م؛ علی زاده، م؛ معاشری، م؛ عطایی، ن؛ مؤدی، م. (1395). بررسی تأثیر برنامه آموزشی غنی‌سازی روابط بر سازگاری و رضایت زناشویی زنان نابارور». فصلنامة سواد سلامت. 1 (1): 60- 54.

هریس، رأس (2009)؛. ترجمة: دوستی، پ؛ هدایتی، س؛ محققی، ح. (1395). درمان پذیرش و تعهد با عشق. چاپ اول. همدان. انتشارات فراگیر هگمتانه.

هنرپروران، ن. (1394). بررسی اثربخشی رویکرد پذیرش و تعهد بر بخشش و سازگاری زناشویی زنان آسیب‌دیده از خیانت همسر. فصلنامة علمی پژوهشی زن و جامعه 5 (2):150-135.

Bali, A., Dhingra, R,. Baru, A. (2010). Marital adjustment of childless couples. Journal of Social Sciences, 24 (1),73-76.

Baruch,d.,Kanker, j., Bush,a. (2012) Acceptance and commitment therapy: enhancing the relationships. Journal of clinical case studies, 8 (3),241-257

Brennan, D. P., Georg, H., Eifert, F., Sarah, D. (2014). Using Acceptance and Commitment Therapy to Treat Distressed Couples:A case study with two couples. Journal of Cognitive and Behavioral Practice, 16, 430–442.

Christensen, A., Atkins, DC., Berns,S., Wheeler, J., Baucom,DH., Simpson,LE. )2011). Traditional versus integrative behavioral couple therapy for significantly and chronically distressed married couples. J Consult Clin Psychol, 72 (2), 176-191

Ellis, A. (1993). Psychology and value of human being (Rev. ed) New York: Institue for Rational Emotive Therapy.

Epstein, W., & Eidelson, R. J. (1981). Unrealistic beliefs of clinical couples: Their relationships to expectations, goals and satisfaction. American Journal of Family Therapy, 9, 13-22.

Forman, E. Herbert, J. (2008). New directions in cognitive behavior therapy: acceptance based therapies, chapter to appear in w. o’donohue, je. fisher, (eds), cognitive behavior therapy: Applying empirically supported treatments in your practice, 2nd ed. Hoboken, NJ, Wiley,263-265.

Gottman, J. M. (2013). Why marriages succeed or fail, and how you can make yours last, New York:Simon & Suhuster

Hafmann, S.,Asmundson,G. (2008). Acceptance and mind fullness-based. Therapy: New wave or old hat. Cilinical of Psychology Review, (28),1-16

Hammamci,Z. (2005). Dysfunctional relationship beliefs in marital satisfaction and adjustment. Social behavior and personality. 33,4. 313-328.

Mahdavi, A. Aghaei, M. Aminnasab, V. Tavakoli, Z. Besharat, M. & Abedin, M. (2017). The effectiveness of acceptance- commitment therapy on perceived stress, symptoms of depression, and marital satisfaction in women with breast cancer. J. A. O. B. C 4 (1),16 – 23.

Omidi, A, Talighi,E,J. I. J. O. B,. (2017). The Effectiveness of Marital Therapy based on Acceptance and Commitment onCouples Marital Satisfaction and Quality of Life. Journal. Mind & Culture. 4 (1), 46 -51

Peterson,B. D,G. H,Feingold,T,Davidson,S. J. C. peractic,B. (2009). Using acceptance and commitment therapy to treat distressed couples: A case study with two couples. 16:430- 442

Samadi,H.,Doustkam,M. (2016). Investigating the effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on marital compatibility and life expectancy in infertile women, International Academic Journal of Sosial Sciences, 3 (5), 16-27.

Sharp,F.,Ganong,E. (2000). Raising Awareness About Marital Expectations: Are Unrealistic Beliefs Changed by Integrative Teaching? Family Relations, 49 (1), 71-76.

Spanier, G. B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family, 38, 15–28.

Weeks., G. R., Treat, S. R. (2001). Couples in treatment: techniques and approaches for effective practice. (2nd Ed.). Brunner-Routledge. Taylor & Francis Group. USA.