تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی بر احساس امنیّت شهری (مورد مطالعه: محلّات منتخب شهر یزد)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 3، دوره 3، شماره 8، آذر 1392، صفحه 59-78   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جواد افشارکهن¹؛ محمد رحیقی یزدی²

¹دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان

²کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

عوامل متعدّد و متنوّعی در برقراری نظم و امنیت اجتماعی تأثیرگذار هستند. از آن جمله می­توان به عوامل محیطی و اجتماعی اشاره کرد. اهمیت این عوامل از آنجایی است که بپذیریم که عوامل ناامنی در بستر مکان رخ می­دهند و توجه به این نکته که رفتار انسان در فضا و مکان­های مختلف، متفاوت بوده و در بسیاری موارد فضا محرّک انسان در بروز رفتار مجرمانه می­باشد، امری ضروری است.
این تحقیق از نوع پیمایشی است که طی آن از طریق پرسشنامه با روش خوشه­ای، 214 نفر در دو محله­ی امیرآباد و صفائیه مصاحبه شده است. برای تحلیل داده­ها از آزمون ضریب رگرسیون و پیرسون استفاده شده است.
بر اساس یافته­های تحقیق، متغیر­های فضای فیزیکی، قلمروگرایی، نظارت اجتماعی و تعاملات اجتماعی بر روی احساس امنیت تأثیر دارند ولی میان  میزان جرم با احساس امنیت رابطه­ای به دست نیامد. همچنین متغیر­های تصور مردم، دستیابی به امکانات و سخت کردن آماج جرم بر روی میزان جرم تأثیر دارند.
 می­توان گفت متغیّر­های فضای فیزیکی و کالبدی، قلمروگرایی و تعاملات اجتماعی عوامل مهمّی برای بالا بردن احساس امنیّت محسوب می­شوند. توجّه به فضاهای غیرقابل دفاع و ایجاد فضاهای سبز و مناسب برای گذران اوقات فراغت و در پی آن بالا بردن قلمروگرایی و تعاملات اجتماعی ساکنان که باعث نظارت غیررسمی و به دنبال آن نگهداری و مراقبت ساکنان از محلّه­ی خود می­شود، می­تواند سیاست­هایی موثّر برای ارتقای احساس امنیت تلقی گردد. بر این اساس توجّه سیاست­گذاران و برنامه­ریزان شهری باید به مقولاتی همچون توسعه­ی پایدار و عدالت در توزیع امکانات شهری جلب گردد.

کلیدواژه‌ها

امنیّت؛ احساس امنیّت؛ عوامل محیطی؛ محلّه؛ تعاملات اجتماعی

اصل مقاله

.

مراجع

-          بهرامی، اردشیر. (1390). «بررسى رابطه­ی احداث فضاى سبز بر امنیت اجتماعى و جرایم»، فصلنامه­ی مطالعات امنیّت  اجتماعی، تابستان.

-          جاکوبز، جین. (1389). «مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی «باغ شهرهای زیبای تابناک»»، ترجمه­ی حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، دانشگاه تهران، آبان، شماره­ی 22.

-          حسینی، سیّد ابراهیم و ادیب­زاده، بهمن. (1387). «امنیّت  کالبدی با رویکرد CPTED، بررسی عوامل محیطی مؤثّر در ایجاد فضاهای ایمن در ساماندهی و طرّاحی بافت­های فرسوده شهری»، اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری، 20 و 21 آذر ماه.

-          رضایی بحراباد، حسن. (1390). «بافتهای فرسوده­ی شهری، مکان­های جرم­خیز: تأثیر بافت فرسوده­ی پیرامون حرم رضوی بر وقوع جرم»، مجله­ی مطالعات اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره­ی 4.

-          ساروخانی، باقر و نویدنیا، منیژه. (1385)، «امنیت اجتماعی خانواده و محل سکونت؛ در تهران»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، پاییز، شماره­ی 22

-          صدّیق سروستانی، رحمت الله و نصر اصفهانی، آرش. (1390). «مطالعه­ی عوامل مؤثر بر ترس از جرم در محله­های شهری»، مسائل اجتماعی ایران، سال سوم، تابستان، شماره­ی 1.

-          فلیسنر، دن و هنزل من، اف. (1383). «پیشگیری از وقوع جرم از طریق طراحی محیطی و اداره­ی امور پلیسی جامعه­گرا»، نشریه­ی علوم انسانی، دانش انتظامی، بهار، شماره­ی 20.

-          قرایی، فریبا و دیگران. (1389). «بررسی و سنجش حس امنیّت  در مناطق مختلف شهری، آرمانشهر»، بهار و تابستان، شماره­ی 4.

-          کلانتری، محسن. سلامی‌بیرامی، ابوذر. (1390). طراحی شهری و پیشگیری بزهکاری، زنجان: نشر آذر کلک.

-          محمودی جانکی، فیروز و قورچی بیگی، مجید. (1388). «نقش طراحی محیطی درپیشگیری از جرم»، فصلنامه­ی حقوق، مجله­ی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره­ی 39، تابستان، شماره­ی 2.

-          مدیری، آتوسا. (1385). «جرم، خشونت و احساس امنیّت  در فضاهای عمومی شهر»، فصلنامه­ی علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ی 22.

-          نوروزی. فیض الله و فولادی سپهر. سارا. (1388). «بررسی احساس امنیّت  اجتماعی زنان 29 - 15 ساله­ی شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن»، مجله­ی راهبرد، زمستان، شماره­ی 53.

-       Cinar; Eylem Akman. Cubukcu; Ebru, (2012), The Influence of Micro Scale Environmental Characteristics on Crime and Fear, Social and Behavioral Sciences, procedia, pp 83-88.

-       Cohen; Deborah; (2008); The built environment and collective efficacy; Health & Place; pp 198–208.

-       Giles-Corti; Billie; (2008); The built environment, neighborhood crime and constrained physical activity; Preventive Medicine; pp 241–251.

-       Kim; Joongbaeck; (2010); Neighborhood disadvantage and mental health: The role of neighborhood disorder and social relationships; Social Science Research; pp 260–271.

-       Knuiman; Matthew; (2011); Creating safe walkable streetscapes Does house design and upkeep discourage incivilities in suburban neighbourhoods; Journal of Environmental Psychology; pp 79-88.

-       Mair; Christina; (2010); Neighborhood stressors and social support as predictors of depressive symptoms in the Chicago Community Adult Health Study; Health & Place; pp 811-819.

-       Miles; Rebecca; (2006); Neighborhood disorder and smoking: Findings of a European urban survey; Social Science & Medicine; pp 2464–2475.

-       Noraini; Joharia; (2012); The Relationship between Crime Prevention through Environmental Design and Fear of Crime; Procedia - Social and Behavioral Sciences; pp 628 – 636.

-       Pitner;  Ronald O; (2012); Making neighborhoods safer: Examining predictors of residents’ concerns about neighborhood safety; Journal of Environmental Psychology; pp 43-49.

-       Roman;  Caterina G.; (2008); Fear of Walking Outdoors; American Journal of Preventive Medicine.

-       Scarborough; Brittney K.; (2010); Assessing the relationship between individual characteristics, neighborhood context and fear of crime; Journal of Criminal Justice; pp 819–826.