مهر عقیق ساسانی در موزه ملی پاریس

تاریخ ایران اسلامی

مقاله 7، دوره 6، شماره 2، اسفند 1397، صفحه 103-126   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

نعمت الله علی محمدی¹؛ محرم باستانی^{* 2}

¹دکتری تاریخ دانشگاه تهران

²دانشجوی دورۀ دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

طرح مسئله: مُهرها از جمله اشیا باارزشی هستند که سابقه بسیار طولانی دارند. بنابر شواهد باستان­شناسی قدمت این شیئی به هزاره ششم قبل از میلاد باز می­گردد. اهمیت مسئله: چنانکه اسناد و مدارک شهادت می­دهند، این شیئی در طول ادوار تاریخی تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است، به طوری که طرح­ها، شکل­ها، رنگ­ها و کتیبه­های آن بنا بر شرایط زمانی دشت خوش تغییر شده­اند و هر یک از تعلیقات آن مفاهیم پیچیده­ و اطلاعات ارزشمندی را در خود کتمان کرده­اند که واکاوای آنها می تواند بسیاری از ابهامات موجود در متون تاریخی را تبیین نماید. اهمیت موضوع(دغدغه مقاله): هدف اصلی این تحقیق، پویش و کاوش نشانه­ها و علایم موجود در مُهر ساسانی موزه پاریس است که برخی از محققان با بررسی ابعادی از آن به اشتباه این مهر ساسانی را به قباد اول ساسانی منسوب می­سازند که با توجه به شواهد و مدارک، این مهر نمی­تواند به او تعلق داشته باشد، بلکه از ظواهر امر چنین بر می­آید مُهر موجود موزۀ پاریس از آن کسی دیگری است. رویکرد پژوهش: برای این منظور مقالۀ حاضر درصدد است تا با رویکرد تطبیقی و مقایسه­ای و تلفیق داده­های باستان­شناسی و شواهد تاریخی و همچنین با استناد به شواهد سکه­شناسی با دیدی جامع نسبت به شناسایی هرچه بهتر این اثر تاریخی بپردازد؛ پرسش تحقیق : و با این پرسش؛ مُهر پیداشده مربوط به کدام دورۀ تاریخی است؟ در صورت مشخص شدن دورۀ تاریخی آن، نشانه­های و تعلقات آن دورۀ تاریخی چیست؟ نقوش کاربردی آن نمادی چه چیزی است؟ سبک هنری و نقوش آن از کجا تأثیر پذیرفته و چه اطلاعاتی را در خود دارد؟ ‌کارکرد، نوع رنگ، شکل و کتیبه آن چه مفاهمی را بیان می­کند؟ روش پژوهش و استنتاج: مبنای تحقیق‌ بر روش تحلیلی و توصیفی است و نگارندگان قصد دارند تا با استفاده از جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات و مشخص­کردن تاریخ‌، تلفیق داده­های باستان­شناسی، سکه­شناسی و شواهد تاریخی در جهت اثبات این موضوع اینکه مُهر موجود در موزۀ پاریس متعلق به پیروز ساسانی، شواهد و قراین مستدل را ارائه دهند؛ چرا که داده­های باستان­شناسی و سکه­شناسی و همچنین اسناد تاریخی نشان می­دهند که تمامی علایم و نشانه­های روی مُهر با سکه­های به جا مانده از پیروز مطابقت دارد. شاید برخی از نشانه­ها و علایم موجود با سایر شاهان ساسانی تطبیق نماید، ولی در برخی از جهات با سایر آثار به دست آمده از شاهان ساسانی چون خسروانوشیروان، قباد اول، هرمزد چهارم و خسروپرویز تفاوت اساسی دارد و از این رو می­توان حدس زد که مهر متلعق به هیچ یک از شاهان مورد اشاره نیست و به شواهد و نمادهای سکه پیروز ساسانی نزدیکتر است.

کلیدواژه‌ها

ایران؛ باستان شناسی؛ ساسانی؛ موزۀ پاریس؛ مُهرها

مراجع