تاثیرپذیری مجمع البیان در مباحث کلامی از مفسران و محدثان پیشین با تاکید بر التبیان شیخ طوسی

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 19، دوره 24، شماره 63، تیر 1397، صفحه 179-199   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لیلا اسدی¹؛ عبدالمجید طالب تاش^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

چکیده
شیخ طوسی در تفسیر التبیان مباحث عقلی-کلامی را بیان کرده و از اساتید بزرگی چون سید مرتضی و شیخ مفید در این زمینه بهره برده و از عقل گرایی مکتب کلامی بغداد تأثیر گرفته است. لذا مباحث کلامی شیعه در تفسیر التبیان بسیار برجسته و نمایان است. تاثیر این گرایش بر مفسران بعد از شیخ طوسی، علی الخصوص طبرسی غیر قابل انکار است. انعکاس مباحث کلامی و شیوه برخورد شیخ طوسی با آنها در تفسیر مجمع البیان مشهود است. با توجه به خصوصیات عصری قرن های پنجم و ششم که در آن مناقشات و احتجاجات کلامی به اوج خود رسیده بود این دو مفسر در صدد پاسخگویی به این شبهه ها برآمدند. در این پژوهش میزان تاثیرپذیری طبرسی از شیخ طوسی و برخی از مفسران و محدثان پیش از وی و روش آنها برای دفاع از مبانی کلام شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. شیوه شیخ طوسی و طبرسی در این زمینه یکسان است و ایشان با استناد به آیات قرآن، روایات، مباحث لغوی و ادبی و استدلال های عقلی به پاسخگویی به این مناقشات پرداختند

کلیدواژه‌ها

تفسیر التبیان؛ تفسیر مجمع البیان؛ مناقشات کلامی

مراجع