تحلیلی استعاری زبانشناختی بر ضرب‌المثل‌های حوزۀ احساسی خشم در زبان های فارسی و ترکی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 2، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 25، آبان 1398، صفحه 17-34   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2019.668181

نویسندگان

بهروز ابراهیمی¹؛ حیات عامری^{* 2}؛ زهرا ابوالحسنی چیمه³

¹دانشجوی دکتری گروه زبانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار زبان شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³دانشیار زبانشناسی پژوهشکده سمت، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی استعاره‌های مفهومی حوزه خشم در آیینه ضرب‌المثل‌های دو زبان فارسی و ترکی می‌پردازد. تلاش شده است از منابع مختلف برای دو زبان مذکور، داده‌های مورد نیاز از هر دو زبان استخراج و گردآوری شود. پربسامدترین نگاشت‌نام‌ها در هر دو زبان مشخص و جداگانه در جدول آورده شود. در کنار نگاشت‌نام‌ها، پربسامدترین حوزه‌های مبدأ نیز شناسایی و معرفی شدند تا مشخص گردد گویشوران این دو زبان بیشتر از چه نگاشت‌نام‌ها و حوزه‌های مبدأ برای بیان استعاری خشم استفاده می‌کنند. مشخص شد در زبان فارسی پربسامدترین نگاشت‌نام ‌‍[خشم آتش است] و در زبان ترکی ‌‍[خشم نادانی/جهل است] می باشند. در‌رابطه با حوزه‌های مبدأ نیز پربسامدترین حوزه مبدأ که برای مفهوم‌سازی خشم به‌کار می‌رود، به‌ترتیب حوزه‌های مبدأ "روشنایی و تاریکی" در زبان فارسی و "انسان/بدن انسان"در زبان ترکی قرار دارند که بسامد وقوع به‌نسبت تعداد ضرب‌المثل‌های بررسی شده در هر زبان آورده شد. با تحلیل‌هایی که صورت گرفت به نظر می رسد که هر چند تقریباً گویشوران این دو زبان از یک الگوی واحد فرهنگی برای تولید استعاره خشم استفاده می‌کنند اما به نظر می آید تفاوت های فرهنگی باعث تولید نگاشت‌نام های متفاوت نیز شده است.

کلیدواژه‌ها

زبان‌شناسی‌ شناختی؛ معنی‌شناسی شناختی؛ استعارۀ مفهومی؛ نگاشت‌نام؛ عواطف و احساسات؛ ضرب‌المثل؛ خشم

مراجع

کتاب‌ها

- افراشی، آزیتا(1390)، نگاهی به تاریخچۀ مطالعات استعاره، در استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی، تهران: سوره مهر.

مجلات

-    گلفام، ارسلان و یوسفی راد (1381)، «زبان شناسی شناختی و استعاره»، تازه‌های علوم‌شناختی، صص 59-64

- رضایی، محمد و نرجس مقیمی (1394)، «بررسی استعاره‌های مفهومی در ضرب‌المثل‌های فارسی»، مطالعات زبانی بلاغی، سال چهارم، ش هشتم، صص 116-91

- ذوالفقاری، حسن (1386)، «بازتاب مسائل اجتماعی در ضرب‌المثل‌های فارسی»، نشریۀ نجوای فرهنگ، ش 3، صص 24-15.

- ذوالفقاری، حسن (1387)، «تفاوت کنایه با ضرب‌المثل»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، ش 10، صص 133-109.

- روشن، بلقیس، فاطمه یوسفی راد و فاطمه شعبانیان (1392)،«مبنای طرح واره‌ای استعاره‌های موجود در ضرب‌المثل‌های شرق گیلان»، زبان‌شناخت، سال چهارم، ش دوم، صص 75-94.

- نوین، حسین (1387)، «بررسی و تبیین ساختار اجتماعی – فرهنگی ضرب‌المثل‌های ترکی استان اردبیل»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورۀ جدید، ش 23

 

پایان‌نامه‌ها

- حقیقی، مهری(1395)، «بررسی تطبیقی ضرب‌المثل‌های کردی کرمانشاهی و فارسی از منظر معنی‌شناسی‌شناختی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه الزهرا (س).

- رضایی، حدائق (1382)، «استعاره در زبان فارسی بر اساس زبان‌شناسی شناختی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکدۀ زبان‌های خارجی.

- مؤمنی، شهناز (1395)،«تحلیل مقابله‌ای استعارۀ‌ مفهومی در ضرب‌المثل‌های فارسی و فرانسه»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سمنان.

منابع لاتین

-   Evans, Vyvyan & Melanie Green (2006).  "Cognitive linguistics, an introduction", Edinburg University Press.

-   Evans, Vyvyan (2007). "A glossary of cognitive linguistics". Edinburg University Press.

-   Geeraerts, Dirk (2010). "Diachronic Prototype Semantics". Oxford Clarendon Press.

-   Kovecses, Z, (2000). "Metaphor and emotion: language, culture, and body in human feeling". Cambridge university press.

-   Kovecses, Z, (2000). "Metaphor, a practical introduction". Oxford: Oxford University Press.

-   Lakoff, G. (1987). "Woman, fire, and dangerous things". the university of Chicago

-   Lakoff, G. & M. Johnson (1980). Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press.

-   Retová, D. (2008). "Analysis of conceptual metaphors of selected emotions in Slovak language". [Diploma thesis]. – University of Comenius in Bratislava. Faculty of Mathematics, Physics and Informatics.

-   Riemer, Nick (2010). "Introducing semantics". Cambridge university press.

-   Sharifian, F. (2011). Cultural conceptualizations and language: theoretical framework and applications. John Benjamins Publishing Company.

-   Talmy, L. (2000). Toward a Cognitive Semantics. Vol. 2.Cambridge, MIT Press.

- Barcelona, Antonio. (2000). Introduction: the cognitive theory of metaphor and metonymy. In A. Barcelona "metaphor and metonymy at the crossroads: a cognitive perspective" pp 1-28, Berlin: Mouton de Gruyter.

-   Barcelona, Antonio (2001). "On the systematic contrastive analysis of conceptual metaphors: case studiesand proposed methodology".  eds.M. Pütz & et al.  AppliedCognitive Linguistics II: Language Pedagogy. Berlin: Mouton de Gruyter, 117-146.

-   Kobia, M. J. (2016). "A conceptual metaphorical analysis of Swahili proverbs with reference to chicken metaphor". International Journal of Education and Research. Vol. 4. No. 2.

-    Kobia, M. J. (2010). Metaphor and Culture. Acta Universitatis Sapientiae, Philologica. 2, 2 (2010). Pp. 197-220.

-   White, G.M. (1987). "Proverbs and cultural models: an American psychology of problem solving", cultural models in language and thought. eds. Holland, D. & Naomi Quinn. Cambridge university press. Pp. 151-172

-   Zolfaghari, H. & Hayat Ameri (2012). "Persian Proverbs: Definitions and Characteristics". Journal of Islamic and Human Advanced Research 2. pp. 93-108.

-   AGİŞ, Fazıla Derya (2007). "A comparative cognitive pragmatic approach to the Judeo-Spanish and Turkish proverbs and idioms that express emotions ".  Hacettepe University Graduate School of Social Sciences English Linguistics.  Master's Thesis, Ankara.