بررسی ناکامیِ جمهوری خواهی و کامیابی سلطنت مطلقه در ساخت واقعیت اجتماعی با تأکید بر مشروح مذاکرات مجلس دوم تا پنجم شورای ملی

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 7، دوره 14، شماره 55، شهریور 1398، صفحه 133-162   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سعید وحیدی¹؛ مرتضی منشادی^{* 2}؛ رضا سرحدی قهری³

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

رژیم سیاسی برای تبدیل‌شدن به واقعیت، نیازمند گذار از سه مرحله بیرونی سازی، عینی سازی و درونی سازی است. پس از پیروزی مشروطه‌خواهی در ایران و تحولات پس از آن، «غوغای جمهوری‌خواهی» با سرعتی شگفت‌انگیز بروز کرد و خاموش شد. اکثر پژوهش‌ها این رخداد را، ابزار سیاسی گروهی علیه هیئت حاکمه تفسیر کرده‌اند و کمتر از دیدگاهی معرفت‌شناختی به توضیح و تحلیل آن پرداخته‌اند. از این منظر اگرچه نخبگان فکری ایران، افعال ذهنی خود را در خصوص شکل‌های متفاوت حکومت، به‌ویژه جمهوری بیرونی سازی کردند و بعدها جمهوری به‌عنوان یک رژیم سیاسی موردحمایت گروهی از بازیگران سیاسی قرار گرفت ولی نتوانست از مرحله بیرونی سازی فراتر برود. پژوهش حاضر با روش جامعه‌شناسی معرفت و کاربست الگوی برگر و لاکمن به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که دلایل ناکامی جمهوری‌خواهی در ایرانِ دوره مشروطه چه بود؟ فرضیه پژوهش حاضر به این قرار است که جمهوری به‌عنوان یک واقعیت اجتماعی برساخته نشد، زیرا هرج‌ومرج، عدم امنیت، تجربه زیسته و عدم کار آیی نهادهای مشروطه مانع از توافق بین الاذهانی نخبگان ایران برای گذار جمهوری از مرحله بیرونی سازی به مراحل عینی سازی و درونی سازی گردید.

کلیدواژه‌ها

جمهوریت؛ مشروطیت؛ بیرونی سازی؛ عینی سازی؛ درونی سازی

مراجع