بررسی تطبیقی هویت قومی و هویت ملی در میان دانش‌آموزان ترک آذری زبان و کردزبان (مطالعه موردی شهرستان میاندوآب)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 3، دوره 13، شماره 37، اسفند 1397، صفحه 71-93   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسنده

مهدی جلالی^*

دانشجوی دکتری جامعه شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

     ایران کشوری با تنوع قومی است که اقوام مختلف در طول تاریخ، روابط متنوعی با یکدیگر داشته‌اند. انسجام ملی، پیش‌زمینه‌ای برای توسعه کشور محسوب می‌شود. شهرهای چند قومیتی بسیاری در کشور وجود دارند، که اگر در این مناطق تضاد قومیتی وجود داشته باشد، امنیت کشور به خطر افتاده و انسجام ملی متزلزل می‌شود. شهرستان میاندوآب، یکی از مناطق دو قومیتی است که ترک آذری زبانان و کردزبانان را در خود جای‌داده است. اینکه ترک آذری زبانان و کردزبانان، بر کدام نوع هویت بیشتر تأکید می‌کردند، بر شناخت مسئله می‌افزود. در تحقیق حاضر، سؤال اصلی تحقیق بدین شکل مطرح شد: آیا پیوندهای ضعیف بین دو قوم، سبب افزایش انسجام ملی می‌شود؟ با توجه به پیشینه تحقیق و نظریات موجود، فرضیه بدین‌گونه طرح شد: بین پیوندهای ضعیف میان دو گروه قومی و هویت ملی/ قومی رابطه معناداری وجود دارد. روش تحقیق این پژوهش، پیمایشی با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی بود. یافته‌های تحقیق نشان داد که با افزایش پیوندهای ضعیف میان دو قوم، هویت ملی نیز افزایش پیدا می‌کند. به عبارتی هر چقدر افراد یک قوم، ارتباط بیشتری با قوم دیگر برقرار کنند، میزان هویت ملی آنها نیز افزایش پیدا می‌کند. همچنین به هراندازه ارتباط افراد یک قوم با افراد قوم دیگر کاهش پیدا کند، میزان هویت قومی آنها نیز افزایش پیدا خواهد کرد. نتیجه تحقیق چنین بود که یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت هویت ملی، میزان ارتباط (مخصوصاً روابط ضعیف) بین اقوام است و با افزایش ارتباط بین اقوام، هویت ملی و در پی آن انسجام ملی نیز تقویت می‌شود.

کلیدواژه‌ها

هویت قومی؛ هویت ملی؛ ترک آذری زبان؛ کردزبان؛ شهرستان میاندوآب

مراجع

 

احمدی، حمید (1378). قومیت و قوم‌گرایی در ایران: افسانه و واقعیت، تهران: نشر نی.

اوزرکریملی، اوموت (1383). نظریه‌های ناسیونالیسم، مترجم محمدعلی قاسمی، تهران: نشر تمدن ایرانی.

حاجیانی، ابراهیم (1388). «نسبت هویت ملی و هویت قومی در میان اقوام ایرانی»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره نهم، شماره 3 و 4، صص 143 – 164.

حاجیانی، ابراهیم؛ ایروانی، زهرا؛ امیر، آرمین (1394). «بررسی تطبیقی هویت قومی در ایران و لبنان»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 26، شماره 58، صص 1 – 15.

حبی، اکرم؛ فتحی‌آذر، اسکندر و محمدبخش، بهمن (1389). «جهانی‌شدن و هویت‌های محلی و جهانی دانشجویان (مطالعه موردی دانشگاه تبریز)»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 3، شماره 2، صص 101 – 121.

چلبی، مسعود (1378). «میزگرد وفاق اجتماعی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 1، شماره 1.

چلبی، مسعود؛ یزدانی‌نسب، محمد (1390). «بررسی تطبیقی کمی اثر سیاست‌های قومی بر تضاد قومی و شیوه بروز آن بین سال‌های 1995 تا 2004»، مجله تحلیل اجتماعی، شماره 4/60 .

دواس، دی ای (1394). پیمایش در تحقیقات اجتماعی، مترجم هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.

رحمانی، سمیه (1388). بررسی نگرش نخبگان کرد به هویت جمعی (قومی/ملی): تحلیل گفتمان هویت قومی و ملی نخبگان استان کردستان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.

ریتزر، جورج (1374). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، مترجم محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.

سحابی، جلیل؛ آقابیگ‌پوری، هاشم، (1389). «بررسی تأثیر بعد فرهنگی جهانی‌شدن بر هویت قومی (مطالعه موردی جوانان 15 تا 29 ساله شهرستان بوکان)»، فصلنامه مطالعات ملی، 41، سال 11، شماره 1، صص 135 – 153.

علایی، بهلول (1385). «رابطه قوم‌مداری زبانی و جمع‌گرایی با کاربرد زبان فارسی در محیط‌های آموزشی یک منطقه ترک‌زبان»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره 49، صص 15 – 39.

کوزر، لوئیس (1367). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، مترجم محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.

گل‌محمدی، احمد (1381). جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.

گیدنز، آنتونی (1387). جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

ماتیل، الکساندر (1383). دایره‌المعارف ناسیونالیسم، مترجم کامران فانی و محبوبه مهاجر، تهران: کتابخانه وزارت امور خارجه.

یوسفی، علی (1380). «روابط بین‌قومی و تأثیر آن بر هویت اقوام در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 2، شماره 8، صص 1 – 29.

Brewer, Marilyn, Yuki, Masaki (2014). Culture and Group Processes, Oxford University Press, NewYork.

Ericsen, Thomas Hylland (1993). ethnicity and nationalism (anthropological prespective), Pluto press, London.

Fararo, Thomas, J. (1989). The Meaning of General Theoretical Sociology, Cambridge University Press, NewYork.

Gurr, Ted Robert (1993). why minorities rebel: A global analysis of communal mobilization and conflict since 1945, International political science review, Vol. 14, No. 2, pp 161 – 201.

Gurr, Ted Robert, Will, H. Moore (1993). Ethnopolitical Rebellion: A Cross-Sectional Analysis of the 1980s with Risk Assessments for the1990s, American Journal of Political Science, Vol. 41, No. 4, pp 1079-1103.

Jacobson, J. (1998). Islam in Transition, London and Newyork, Routledge.

Kabeer, Naila (2006). Poverty, Social Exclusion and the MDGs: The Challenge of ‘Durable Inequalities’ in the Asian Context, Institute of Development studies, Vol. 37, No. 3, pp 64 – 78.

Minorities At Risk, Codebook version 2/2009. Center for international development and conflict management.

Phinney, S. Jean (1990). ethnic identity in adolescents and adults: review of research, Psychological Bulletin, Vol. 108, No. 3, pp 499 – 514.

Pluss, Carolin (2005). constructing globalized ethnicity, migrants from India in Hongkong, International Sociology, Vol. 20, No. 2, pp 201 – 224.

Steinberg, A. David, Saideman, M. Stephen (2008). Laissez Fear: Assessing the Impact of Government Involvement in the Economy on Ethnic Violence, International Studies Quarterly, 52, pp 235–259.

Tajfel, H (1978). Differentiation between Social Groups:Studies in the SocialPsychology of Inter group Relations. Cooperation with European Association of Experimental Social Psychology by Academic Press, London.

Walter, F. Barbara (2006). Building Reputation: Why Governments Fight Some Separatists but Not Others, American Journal of Political Science, Vol. 50, No. 2, pp 313–330.

Wimmer, Andreas, Cederman, Lars-Erik, Min, Brian (2009). Ethnic Politics and Armed Conflict: A Configurational Analysis of a New Global Data Set, American sociological review, Vol. 74, pp 316–337.

Zhiyenbayeva, N.B., et al. (2013). Experimental Study of Teenagers Ethnic Identity, Procedia – Social and Behavioral Sciences, Vol. 89, pp 939 – 943.