مطالعه جامعه‌شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با توسعه فرهنگی

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 2، دوره 14، شماره 38، خرداد 1398، صفحه 37-64   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

یونس عزتی¹؛ منصور حقیقتیان^{* 2}؛ احمد مؤذنی³

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، اصفهان ، ایران.

²دانشیار، علوم اجتماعی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

³استادیار علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

 مفهوم توسعه حرکت رو به بهبود نظام اجتماعی را موردتوجه قرار می‌دهد. این مفهوم ابتدا بر محور حوزه اقتصادی- اجتماعی قرار داشت، ولی بعدازآن که سازمان یونسکو دهه پایانی سده 20 میلادی را دهه جهانی توسعه فرهنگی نام‌گذاری کرد، محور اصلی آن، به حوزه فرهنگ و توسعه فرهنگی تغییر یافت. به‌طوری‌که توسعه فرهنگی به‌عنوان پیش‌شرط دستیابی به توسعه همه‌جانبه مطرح گردید. لذا با توجه به اهمیت توسعه فرهنگی، هدف این پژوهش بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه فرهنگی شهروندان ایلام است. روش مطالعه پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است و از نظریه‌های سرمایه اجتماعی، بوردیو، کلمن، پاتنام و فوکویاما، جهت تنظیم فرضیه‌های پژوهش استفاده به عمل آمد. حجم نمونه 385 نفر است که به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای تعیین شدند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهایspss , amos تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که بین اعتماد اجتماعی، تعهد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، روابط اجتماعی و توسعه فرهنگی رابطه مستقیم و معناداری برقرار است. نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان می‌دهد که متغیرهای سرمایه اجتماعی (مشارکت اجتماعی، روابط اجتماعی، اعتماد اجتماعی و تعهد اجتماعی) درمجموع 47 درصد از واریانس توسعه فرهنگی را تبیین می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

سرمایه اجتماعی؛ اعتماد اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی؛ روابط اجتماعی؛ تعهد اجتماعی و توسعه فرهنگی

مراجع

 

1)   ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1381)، جامعه‌شناسی توسعه، تهران: نشر کلمه، چاپ چهارم.

2)   ازﮐﯿﺎ، ﻣﺼﻄﻔﯽ؛ ﻏﻔﺎری، ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ (1384)، جامعه‌شناسی ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﮐﯿﻬﺎن.

3)   ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1390)، جامعه‌شناسی توسعه، تهران:نشر کیهان، چاپ نهم.

4)   اجتهادی، مصطفی (1386)، «سرمایه اجتماعی»، ﭘﮋوﻫﺸـﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ، ﺷﻤﺎره53، 12-1.

5)   برامکی یزدی، حجت­اله (1387)، «عوامل مؤثر بر توسعه (مطالعه موردی: سرمایه اجتماعی)»،   مجله راهبرد، شماره16، زمستان، 185-160.

6)   پاتنام، رابرت (1380)، دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات روزنامه سلام.

7)   حبیب پور گتابی، کرم؛ غفاری، غلامرضا (1390)، «توسعه فرهنگی زنان (مطالعه موردی استان قم)»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 3 شماره 2، زمستان، 96-77.

8)   ﺧﺎﮐﭙﻮر، ﺑﺮاﺗﻌﻠﯽ؛ ﻣﺎﻓﯽ، ﻋﺰت­اﷲ؛ ﺑﺎوان ﭘﻮری، ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ (1388)، «ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار محله‌ای (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی:ﮐﻮی ﺳﺠﺎدﯾﻪ ﻣﺸﻬﺪ)»، مجله‌ی ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ و توسعه‌ی ناحیه‌ای، شماره‌ی دوازدﻫﻢ، 246-229.

9)   خوشبین، یوسف (1390)، «مسئولیت‌پذیری اجتماعی جوانان و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن»، فصلنامه علوم اجتماعی ، شماره 59، 240-207.

10)    رحیمی کیا، امین؛ رشید پور، علی (1388)، «ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ از دﻳﺪﮔﺎه اﻋﻀﺎی هیئت‌علمی داﻧﺸﮕﺎه اﻋﻀﺎی هیئت‌علمی دانشگاه‌های اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن»، مجله مدیریت فرهنگی، سال سوم، شماره چهارم ، 112-89.

11)    زنگی‌آبادی، علی؛ ابوالحسنی، فرحناز (1391)، «تحلیلی بر شاخص‌های توسعه ناحیه‌ای شهرستان‌های ایران در سال 1385»، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، چشم‌انداز زاگرس، شماره؟.

12)    سالنامه آماری سال 1396 مرکز آمار ایران، سایت مرکز آمار ایران.

13)    شارع پور، محمود (1380)، «فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن»، نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران، دوره- ، شماره 3 ، 112-101.

14)    ﻓﻮﻛﻮﻳﺎﻣﺎ، ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ (1385)، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻈﻢ: ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺣﻔـﻆ، ﺗﺮﺟﻤـﻪ: غلام عباس ﺗﻮﺳﻠﻲ، ﺗﻬﺮان: ﻣﺮﻛﺰ نشر دانشگاهی.

15)    قاسمی، وحید (1389)، مدل‌سازی معادلات ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد ایموس، تهران: نشر جامعه شناسان.

16)    ﻗﺎﻧﻌﻲ راد، محمدامین؛ ﺣﺴﻴﻨﻲ، ﻓﺮﻳﺪه (1384)، «ارزش‌ها، ﺷﺒﻜﺔ رواﺑﻂ و ﻣـﺸﺎرﻛﺖ در سازمان‌های غیردولتی: مطالعه تجربی در بین جوانان تهران»، ﻣﺠﻠﺔ جامعه‌شناسی اﻳﺮان، دوره ششم، شماره 3، 123-97.

17)    عزتی، یونس، حقیقتیان، منصور و احمد مؤذنی، (1397)، «مطالعه عوامل فرهنگی اجتماعی مرتبط با توسعه فرهنگی شهروندان ایلام»، رساله دکتری ، دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان، اصفهان.

18)    علائی، بهروز (1384)، «توسعه پایدار و سیستم‌های شهری در ایران (مطالعه موردی استان اصفهان)»، پایان‌نامه کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه اصفهان.

19)    کلمن، جیمز (1377) بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه صبوری منوچهر، تهران: نشر نی.

20)    محمدی، جمال و ملیحه ایزدی، (1392)، «تحلیلی بر سطح توسعه فرهنگی شهر اصفهان با استفاده از روش تحلیل عاملی» ، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، شماره 16، 104-89.

21)    معمار، ثریا (1394) توسعه پایدار محله‌ای، تهران: نشر جامعه‌شناسان، چاپ اول.

22)    ﻣﻮﺳﻮی، میر نجف؛ ﻗﻨﺒﺮی ، ﺣﻜﻴﻤﻪ و ﺧﺎﻟﺪ اسماعیل‌زاده ، (1391)، «ﺗﺤﻠﻴﻞ رابطه‌ی ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و توسعه‌ی ﭘﺎﻳﺪار ﺷﻬﺮی، ﻣﻮرد: ﺷﻬﺮﻫﺎی اﺳﺘﺎن آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻏﺮﺑﻲ»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﺳﺎل دﻫﻢ، ﺷﻤﺎره27، 18-1.

23)    مولانا، حمید (1387)، گذر از نوگرایی؛ ارتباطات و دگرگونی جامعه، ترجمه: یونس شکر خواه. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، چاپ دوم.

24)    نقدی، اسد اله و سوری، علی (1388)، «سرمایه اجتماعی و معمای رشد و توسعه»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال سوم، پیش‌شماره 7، 156-145.

 

25)    Bourdieu, P. (1986), The Forms of Capital, in J Richardson(ed); Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, New York, Green wood.

26)    Fukuyama, F. (2001), Social capital, civil society and development, Third World Quarterly, 22:1, 7-20.

27)    Gaotri, H. (1986), Popular Participation in Development, in, Participation in Development. Paris: UNESCO.

28)    Inglehart, R. (1997), Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic and Politica Change in 43 societies, Princton: Princton University Press.

29)    Jhonson, D. (1993), Reaching Out: Interpersonal effectiveness and Self- actualization, Boston, Allyn and Bacon.

30)    Nasrolahi Vosta, L. and Jalilvand, M. R. (2014), Examining the influence of social capital on rural women entrepreneurship: An empirical study in Iran, World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, vol. 10 no. 3, pp209-227.

31)    Putnam, R. (2001), Social Capital: ISUMA. Journal of Policy Research, 2, pp41-51.

32)    Putnam, R. (1995), Bowling Alone: America’s Declining Social Capital, Journal of Democracy,6, pp65-78

33)    Lee, Cynthia, Philip, Bobko, Susan Ashford, Zhen Xiong Chen & Xiaopeng Ren. (2008), Cross-cultural development of an abridged job insecurity measure, Journal of Organizational Behavior, Volume 29, Issue 3, pp 373-390.

34)    Susan, Saegert and Gary, Winkel, (2004), Crime, Social Capital, and Community,American Journal of Community Psychology 34(3),pp219-233.