بررسی نقش زرتشتیان در ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی (از ورود اسلام به ایران تا دوران معاصر)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 3، دوره 14، شماره 38، خرداد 1398، صفحه 65-87   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

شباهنگ مهاجرانی¹؛ علی اکبر امینی^{* 2}؛ سید علی مرتضویان²

¹دانش‌آموخته دکترای تخصصی علوم سیاسی، گرایش مسائل ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

²استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

چکیده

سرزمین کهن ایران، از گذشته دور تاکنون دارای تنوع گسترده‌ای از اقوام و اقلیت‌ها است‌ و از همین رو می‌توان شواهد متعددی را در راستای تاثیرپذیری فرهنگ ایرانی از  تنوع خرده‌فرهنگ‌ها برشمرد. بدین منظور، هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش زرتشتیان در ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی است. مفروض پژوهش بر این مبنا استوار است که فعالیت‌ها و اقدامات زرتشتیان در سال‌های پس از ورود اسلام به ایران تا دوران معاصر، متاثر از فرهنگ و نظام اعتقادیِ این دین بوده و در ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی نقش داشته‌اند. ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی بوده و از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته‌ایم. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تطابق عملکرد زرتشتیان با مبانی فرهنگی و اخلاقی دینشان، تلاش برای حفظ و حراست از پایه‌های هویتی سرزمین، و نیز کوشش برای رشد و بالندگی جامعه، از یک چارچوب اعتقادی ناشی می‌شود که چه از وجه جهان‌بینی و نگرش و چه از وجه عملی، رو به سوی ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی داشته است. در نهایت اینکه، اثرگذاری فرهنگ بر عملکرد فردی و اجتماعی یک ملت، امری اجتناب‌ناپذیر است و مطالعه‌ی رویه‌ی تاریخی و عمل اجتماعی ملتها، موید این نکته است.

کلیدواژه‌ها

فرهنگ؛ زرتشتیان؛ ‌ تعالی فرهنگی؛ آموزه‌های اخلاقی؛ فرهنگ ایرانی

مراجع

 

آدمیت، فریدون (1361). امیرکبیر و ایران، تهران: نشر خوارزمی.                             

امینی، تورج (1380). اسنادی از زرتشتیان معاصر ایران(1338- 1258 ش)، تهران: سازمان اسناد ملی ایران، پژوهشکده اسناد.

 بویس، مری (1377). چکیده تاریخ کیش زرتشتیان، ترجمه همایون صنعتی‌زاده، تهران: انتشارات صفی‌علیشاه.

 بویس، مری (1386). زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسگر بهرامی، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ نهم.

پورداوود، ابراهیم (بی‌تا). ایران‌شاه، تاریخچه مهاجرت زرتشتیان به هندوستان، بی‌جا، بی‌نا.

 پورداوود، ابراهیم (1393). اوستا، تهران: انتشارات دنیای کتاب، چاپ دهم.

 تشکری، علی‌اکبر (1384). «درآمدی بر شرایط اجتماعی و اقتصادی زرتشتیان یزد در دوران قاجاریه(1210- 1344 ه.ق)»، فصلنامه فرهنگ(ویژه تاریخ)، شماره 56، 17- 38.

خورشیدیان، اردشیر (1387). جهان‌بینی اشوزرتشت(پیام‌آور ایرانی)، تهران: انتشارات فروهر، چاپ دوم.

ساروخانی، باقر(1383). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. جلد 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ هفتم. 

صبوری‌فر، فرهاد (1395). تاریخ روابط پارسیان هند و زرتشتیان ایران، تهران: انتشارات فروهر.

علیزاده، محمد علی و طرفداری، علی‌محمد (1388). «نقش فرهنگی زرتشتیان در تقویت ملی‌گرایی و شکل گیری هویت ملی باستان‌گرا در عصر پهلوی»، فصلنامه علمی- پژوهشی تاریخ، سال 4، شماره 15، 121- 138.

کسروی، احمد (1370). تاریخ مشروطه ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.

کوه‌کن، محمودرضا (1396). ایرانشهر: روند تبیین اندیشه سیاسی ایرانشهری(ایران باستان)، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

گیگر، ویلهلم و هینس، والتر و ریندیشمن، فریدریک (1382). زرتشت، درگات ها(عرفان، حکمت عملی، فلسفه و جهانشناسی)، ترجمه هاشم رضی، تهران: نشرسخن.

گودیکانست، ویلیام‌بی(1991). پیوند تفاوت‌ها؛ راهنمای ارتباط کارامد بین گروهی، ترجمه علی کریمی‌مله و مسعود هاشمی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

ماحوزی، رضا (1390). «بنیاد فلسفی فرهنگ»، فصلنامه تخصصی فلسفه و کلام، دوره 2، شماره 5 ، 1-19.

محمودی‌زاده دهبارزی، محمودرضا (1396). آیین شهریاری در گاهان زرتشت، قم: انتشارات دانشگاه مفید.

مزداپور، کتایون (1382). زرتشتیان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

مهاجرانی، شباهنگ (1397). «بررسی میزان مشارکت زرتشتیان در توسعه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، دکترای تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی.

مهر، فرهنگ (1348). «سهم زرتشتیان در انقلاب مشروطیت ایران»،مجله هوخت، شماره 3، 1- 35.

میلنر، آندرو و براویت، جف (2002). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه جمال محمدی، تهران: انتشارات ققنوس.

مولایی، چنگیز (1393).«(زردشت و دین او) »، تاریخ جامع ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 4، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی(مرکز پژوهش‌های ایرانی اسلامی).

نایبیان، جلیل (1391). «مدارس زرتشتیان در دوره قاجار»، فصلنامه جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 3، شماره 1 ، 109- 133.

نمیرانیان، کتایون (1386). زرتشتیان ایران پس از اسلام تا امروز، تهران: مرکز کرمان‌شناسی.

نیکنام، کوروش (1385). آیین اختیار(گفتاری پیرامون فرهنگ و فلسفه زرتشت)، تهران: انتشارات تیس.

وبر، ماکس (1905). اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمه عبدالمعبود انصاری، تهران: انتشارات سمت.

 

Parekh, Bhikhu.(2005) Dialogue Between Cultures, Democracy, Nationalism and Multiculturalism, Roman Maiz and Ferran Requjo, UK: Frank Cass Publications.

Desai, Sapur Faredom.(1948) Parsis and Eugencis Bamby, Mody Printing Press.

Gershevitch, I(1964) »Zoroaster,s Own Contribution«, JNES, 23,1,. 12-38.