اثر هشت هفته تمرینات قدرتی، ثبات دهنده مرکزی و ترکیبی بر تعادل پویای دختران بسکتبالیست نخبه

تحقیقات در علوم زیستی ورزشی

مقاله 1، دوره 4، شماره 15، اسفند 1393، صفحه 5-21   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر هشت هفته تمرین قدرتی، ثبات دهنده مرکزی و ترکیبی بر
تعادل پویای دختران بسکتبالیست نخبه بود. 48 بسکتبالیست 18 تا 28 سال با میانگین و انحراف
173 سانتی متر، بدون سابقه آسیب در اندام /5±5/ 64 کیلوگرم و قد 32 /63±4/ استاندارد وزنی 17
تحتانی به صورت تصادفی به چهار گروه 12 نفری شامل گروه های تمرینی قدرتی، ثبات دهنده
مرکزی، ترکیبی و گروه کنترل تقسیم شدند. قبل و بعد از اجرای هشت هفته برنامه تمرینی، تعادل
پویای آزمودنی ها با تست تعادل ستاره اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های
آمار توصیفی، آزمون اندازه گیریهای تکراری، آزمون تی زوجی، تحلیل واریانس یک سویه و آزمون
تعقیبی توکی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که تمرین قدرتی، ثبات دهنده مرکزی و
ترکیبی، افزایش معنی دار فاصله دستیابی آزمودنی ها در هر هشت جهت را نشان دادند و همچنین
تمرین ترکیبی از تمرین قدرتی و تعادلی و تمرین تعادلی نیز از تمرین قدرتی بهبود بیشتری در
تعادل پویای آزمودنی ها ایجاد می کند. با توجه به نتایج مطالعه و نیاز ویژه ورزشکاران به تعادل
هنگام فعالیت ورزشی و همچنین به عنوان عامل مهم در پیشگیری از آسیبهای ورزشی پیشنهاد
میشود در طراحی برنامههای تمرینی از مزایای هر سه برنامه تمرین بویژه تمرینات ترکیبی
استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

تمرین قدرتی؛ ثبات دهنده مرکزی؛ تعادل پویا؛ دختران بسکتبالیست

اصل مقاله

مقدمه
بسکتبال یکی از محبوب ترین فعالیت های فیزیکی در جهان است که تقریباً 11 درصد جمعیت
جهان بطور منظم بسکتبال بازی می کنند، از آنجائی که تعداد شرکت کنندگان بسکتبالیست م رد و
زن جوان در حال افزایش است متأسفانه با افزایش این تعداد، میزان آس یب دیدگی هم افزایش
می یابد. به لحاظ ماهیت این رشته ورزشی درصد بالایی از آسیب های گزارش شده در اندام تحتان ی
و مچ پا است ( 4). حفظ تعادل، برای فعالیت های روزمره و عملکرد مطلوب ورزشی ضروری اس ت.
تعادل بخش جدا ناپذیر اغلب فعالیتهای روزانه بوده و همچنین شاخص تعیین کننده در بررسی
توانایی عملکردی ورزشکاران به شمار می رود ( 1،27 ). حفظ تعادل در وضعیت ایستا یا حین
فعالیت، به تولید نیروی کافی عضلات نیازمند است که مستلزم تعامل پیچیده دستگاه عصبی -
عضلانی است ( 15 ). همچنین حفظ تعادل، برای فعالیت های روزمره و عملکرد مطلوب ورزشی
ضروری است. حفظ تعادل در زنجیرة حرکتی بسته، به راهبردهای حرکتی و بازخورد هماهنگ بین
ران، زانو و مچ پا بستگی دارد که کاهش بازخوردهای آوران یا کاهش قدرت و ثبات مکانیکی هر
مفصل به تنهایی یا کل ساختار در زنجیرة حرکتی اندام تحتانی، می تواند تعادل را بر هم بزند . بر
طبق یک تقسیمبندی کلی تعادل به سه نوع ایستا، نیمه پویا و پویا تقسیم می شود ( 28 ). تعادل
.( پویا به توانایی فرد در حفظ مرکز ثقل خود در محدوده سطح اتکای 1 متحرک اطلاق میشود ( 12
تعادل به عنوان یک عامل مهم در بسیاری از رشته های ورزشی مانند ژیمناستیک، بسکتبال و
والیبال شناخته میشود، ضعف در تعادل و کنترل پاسچر هنگام مواجهه با عوامل بر هم زننده آن
سبب وقوع آسیبهایی مانند ناپایداری یا درد در مچ پا و زانو، استئوآرتریت زانو و اسپرینهای حاد
1 Base of support
اثر هشت هفته تمرینات قدرتی، ثبات دهنده مرکزی و...
7
مچ پا میشود ( 20 ). حفظ تعادل، مهارت حرکتی پیچیده ای است که پویایی پاسچر بدن را در
جلوگیری از افتادن توصیف میکند ( 14 ). یکی از عوامل مورد توجه محققان مسئله ت أثیر اعمال
برنامههای تمرینی بر بهبود تعادل و کنترل پاسچر بوده است. مطالعات متعددی در ارتباط با تأثیر
تمرینات قدرتی، تمرین هوازی یا استقامتی، تمرین پلایومتریک و أخیرا تمرین سرعتی بر روی
بهبود تعادل انجام گردیده است ( 10 ). استفاده از تمرینات قدرتی سابقه هزاران ساله دارد، اما در
طی 20 سال أخیر با پیگیری تعدادی از ورزشکاران قدرتی و بهبود رکوردهای ورزشی در نتیج ه
استفاده از این روش تمرینی، این تمرینات سهم زیادی از برنامه های تمرینی أکثر ورزشکاران را
شامل میشود. أخیراً افراد مختلفی به منظور افزایش توان، سرعت و افزایش تنش عضلانی و در
نتیجه کمک به امر توانبخشی و جلوگیری از وقوع صدمات از تمرینات مقاومتی استفاده می کنند
30 ). تمرینات قدرتی با تقویت لیگامانها و پایداری مفاصل و همچنین تحریک حس عمقی در )
برقراری تعادل نقش بسزایی را ایفا میکنند. در سال های أخیر تمرینات تعادلی نیز به عنوان
عنصری مهم در پیشگیری از آسیب های ورزشی و همچنین ط ی بازتوانی مورد استفاده قرار
می گیرند ( 31،6،4،3 ). دلیل عمده در ضرورت و اهمیت تمرینات تعادلی در بهبود عملکرد حرکتی
دستیابی به حداکثر پتانسیل مکانیسم کنترل عصبیعضلانی در نتیجه بکار بردن تمرینات تعادلی
در مجموعه برنامه های تمرینی ورزشکاران میباشد ( 2). از این رو هدف پژوهش حاضر به کارگیری
تمرینات تعادلی در برنامه تمرینی ورزشکاران خصوصاً در رشته ورزشی بسکتبال به منظور مشخص
کردن تأثیر این تمرینات بر بهبود تغییرات ایجاد شده در کنترل عصبی عضلانی و در نتیجه بهبود
تعادل میباشد. نتایج پژوهش دیما و همکاران در سال 2006 نشان داد که نوجوانان 15 تا 18 ساله
در معرض آسیب بیشتری نسبت به جوانان در حین اجرای فعالیتهای ورزشی قرار دارند، آن ها
8 فصلنامه تحقیقات در علوم زیستی ورزشی، سال چهارم، شماره 15 ، زمستان 1393
گزارش نمودند که بیشترین میزان آسیب در نوجوانان 15 و 16 ساله اتفاق می افتد، و همچنین
بیان می کند که بین وضعیت بدنی نامناسب و قدرت ناکافی عضلات نوجوانان و جوانان در این
سنین با آسیبهای ورزشی ارتباط وجود دارد، آنها علت این موضوع را فقدان قدرت در اندام
تحتانی و نداشتن تعادل در حین اجرای فعالیتهای ورزشی ذکر نمودند ( 8). با توجه به شیوع

مراجع

Akuthota, V., Nadler, S.F. (2004). Core strengthening. Arch Phys Med Rehabil,
5S:S86 92.
2. Astrid, Z. Markus, H. et al. (2010). Balance Training for Neuromuscular Control and
Performance Enhancement: A Systematic Review. Journal of Athletic Training,
45(4):392–403.
3. Bahr R. (2009). Sports injury prevention. Blackwell publication, 13:30-49.
4. Bahr, R., Ø. Lian, and I. Bahr, (1997). A twofold reduction in the incidence of acute
ankle sprains in volleyball after the introduction of an injury prevention program: a
prospective cohort study. Scandinavian journal of medicine & science in sports,
7(3): p. 172-177.
5. Blackburn T, Guskewicz KM, Petschaur MA, Preritice WE. (2000). Balance and
Joint Stability. The relative contributions of proprioception and muscular stergth J
sport Rehabil, 9: 315-28.
6. Cassidy D, Carolyn E; Klassen T; Rosychuk R; Brian H. (2005). Effectiveness of a
home- based balance-training program in reducing sports. Canadian Medical
Association.
7. Cynthia AT. (2004). The effects of strength and plyometric training on joint
position, joint moments and joint stiffness at the knee. Dissertation. Faculty of
Brigham young university (Canada).
اثر هشت هفته تمرینات قدرتی، ثبات دهنده مرکزی و...
19
8. Dima, E, Kemeny, P, & Scherer, K. (2006). Sportunfälle an allgemein bildenden
Gymnasien [Sports accidents in general high schools].
9. Docherty LC, Mopre JH. (1998). Effect of strength training on strength development
and joint position sense in functionally unstable ankle. J Athl Train, 33(4): 315-14.
10. Earl JE, Hertel J. (2001). Lower-extremity muscle activation during the star
excursion balance tests. J sport Rebabil, 10: 93-104.
11. Gauvin J, Bayha B, Christopherk. practice prerention. Phys Ther prod, 2003; 14(2):
10-14.
12. Ghasemi V. (2009). The comparison of dynamic balance in males with different foot
. [MSc thesis]. Tehran University. [In Persian].
13. Granacher Urs; Albert Gollhofer; Susi Kriemler Research. (2010). Effects of
Balance Training on Postural Sway, Leg Extensor Strength, and Jump Quarterly for
Exercise and Sport; Health Modulepg, 245.81.
14. Gribble P, Hertel J. (2003). Considerations for the normalizing measures of the star
excursion balance test. Measurements Phys Educ Exer Sci, 7, 89-100.
15. Gribble, P., Hertel, J., Denegar, C., Buckley, W. (2004). The effects of fatigue and
chronic ankle instability on dynamic postural control. J Athl Train, 39(4), 321-329
16. Gruber, M., & Gollhofer, A. (2004). Impact of sensorimotor training on the rate of
force development and neural activation. European fournal of Applied Physiobgy,
92, 98-105.
17. Hadi H. (2008). The effects of strength, plyometric and combined (strength and
plyometric) exercise programs on the dynamic balance of athletes. [MSc thesis].
Tehran University. [In Persian].
18. Jeffery S, David N, (2001). Camaione and Steven VO. effect of intense strength
training on standing balance, walking speed and sit to stand performance in older
adults. J Geront Series A, 56: 281-86.
19. Kimberly M. Samson, BS. (2005). The Effects of a Five-Week Core Stabilization-
Training Program on Dynamic Balance in Tennis Athletes, Dissertation. Faculty of
Physical Education at West Virginia University.
20 فصلنامه تحقیقات در علوم زیستی ورزشی، سال چهارم، شماره 15 ، زمستان 1393
20. Kisner, C. (2007). Therapeutic exercise: foundations and techniques / Carolyn
Kisner, Lynn Allen Colby. — 5th ed, 261-264.
21. Marsh D, Richard L, Williams L, linch K. (2004). The relationship between balance
and pitching in college baseball pitchers. J Strength Con Res, 18(4): 441-56.
22. McKeon P, Hertel J. (2008). Postural Control and Lateral Ankle Instability, Part II:
Is Balance Training Clinically Effective? : A Systematic Review, Journal of Athletic
Training, 43(3):305–315.
23. Myer G, Ford K, Brent J, Hewett T. (2006). The effects of plyometric vs dynamic
stabilization and balance training on power, balance, and landing force in female
athletes,journal of strength and conditioning research, 20(2),345-353.
24. Nele N, Mahieu E, Witvrouw D, Van D.V, Diny M, Vale´ rie.A. (2006). Improving
Strength and Postural Control in Young Skiers: Whole-Body Vibration versus
Equivalent Resistance Training. J Athletic Trai, 41(3):286–293.
25. Olmsted L. Hertel J. (2004). Influence of foot type and orthoticson static and
dynamic postural control. J sport Rehabil, 13: 54-66.
26. Paterno mv.myer g. Jun.Neuro muscular training improves single-limb stability in
young female athletes. J Orthop Sports Phys Ther, 2004; 34(6):305-16.
27. Prentice, W.E. (2004). Rehabilitation Techniques for Sports Medicine & Athletic
Training, 147-150.
28. Punakallio, A. (2005). Balance abilities of workers in physically demanding jobs:
With special reference to firefighters of different ages. J Sports Sci & Med, 4, 8, 7-
14.
29. Robert W, Aron J, Mark L. (2003). The effect of plyometric training on distance
running performance. Eur J Appl Physiol, 89: 1-7.
30. Rozzi S, Lephart SM, Sterner R, Kuligowski L. (1999). Balance training for
personswith functionally unstable ankles. J Orthop and Sport Phys Ther, 29: 478-86.
31. Stane ML, Powers ME. 2005. The effects of plyometric training on selected
measures of leg strength and power when compared to weight training and
combination weight and plyometric training. J Athl Train, 42(3): 186-92.