مطالعه و شناسایی استعدادهای بالقوه اقتصاد روستاهای استان قم (مطالعه موردی: روستاهای شهر کهک)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 10، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، اسفند 1391، صفحه 153-172   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

حمداله پیشرو^{* 1}؛ حسین معینی²؛ پروانه عزیزی³

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

²عضو هیات علمی دانشگاه حضرت معصومه (س) قم

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

چکیده

چکیده
   در چند دهه ‌ اخیر روستاهای کشور با مسایل و مشکلات زیادی از قبیل افزایش بیکاری، کاهش درآمد و مهاجرت و غیره مواجه شده‌اند. برای حل مشکلات مرتبط با روستاها ابتدا باید استعدادها و پتانسیل‌های آنها از طریق یک روش و مدل علمی شناسایی شده و سپس راهکارهای مناسب برای استفاده از ظرفیت‌ها ارائه شود. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه و شناسایی استعدادهای بالقوه اقتصادی روستاهای بخش کهک در سال‌های 1390-1389 می‌باشد. شاخص‌های مورد استفاده برای تحلیل قابلیت‌ها در دو بخش جغرافیایی و اقتصادی می‌باشد که وضعیت موجود با 10 شاخص مورد ارزیابی قرار گرفته است. مدل مورد استفاده برای دسته بندی فرصت‌ها، تهدیدات، نقاط ضعف و قوت‌های موجود در اقتصاد روستایی منطقه، مدل برنامه‌ریزی استراتژیک می‌باشد. برای شناسایی اجزاء مدل از نظرات کارشناسان مرتبط با موضوع در دستگاه‌های اجرایی، اساتید دانشگاهی و دهیاران روستاهای مورد بررسی و تحقیقات انجام شده قبلی استفاده گردیده است. این گروه با توجه به نظرات کارشناسی خود، عوامل موثر بر اقتصاد روستایی را وزن گذاری نموده اند. ضرورت بررسی قابلیت‌های مذکور برای تحقق اهداف توسعه روستایی و در نهایت تحقق اهداف توسعه اقتصادی کشور از ضروریات انجام این مطالعه محسوب می‌گردد. هدف اصلی این مطالعه نیز شناسایی قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدات پیش روی اقتصاد روستایی منطقه کهک و ارائه راهکارهای مناسب در جهت شکوفایی اقتصاد منطقه کهک می باشد. جامعه آماری مورد بررسی شامل 15 دهیار، 60 کارشناس و محقق دستگاه‌های اجرایی است که در تکمیل پرسشنامه مشارکت داشته اند. نتایج حاصل از تحلیل SWOT، در قالب بیش از 27 استراتژی ارائه شده که در پایان پیشنهاداتی جهت اجرایی نمودن آنها بیان شده است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی : استان قم؛ کهک؛ ‌ توان‌مندی‌های اقتصادی کهک؛ ‌تحلیل

مراجع

منابع

احمدی، علی، فتح اله، مهدی، تاج الدین، ایرج (1382). نگرشی جامع بر مدیریت استراتژیک. چاپ اول. تهران : انتشارات تولید دانش

استانداری قم (1389). سند اشتغال روستایی. دفتر امور روستایی

امیر کبیری، علی رضا (1377)، مدیریت استراتژیک، تهران : انتشارات ملک.

بدری سیدعلی، مطیعی لنگرودی سیدحسن,سلمانی محمد، علی قلی زاده فیروزجانی ناصر(1388). اثرات اقتصادی گردشگری بر نواحی روستایی (مطالعه موردی: نواحی روستایی بخش مرکزی نوشهر( مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای بهار و تابستان12: ص13-35

بهفروز، فاطمه(1380). زمینه‌های غالب در جغرافیای انسانی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران،

دیوید، فرد، ار، پارسائیان، علی، اعرابی، سید محمد(1380)، مدیریت استراتژیک، چاپ دوم. تهران : انتشارات دفتر فرهنگی

رحمتی، اکبر(1382). مطالعه پتانسیل‌ها و محدودیت‌های منابع آبی در استان قم. وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان قم.

سازمان هواشناسی کشور (1390) نشریه علمی اداره کل هواشناسی استان قم، تیرماه 1390

سبحانی، بهروز(1389)، شناخت پتانسیل‌های گردشگری منطقه آبگرم سردابه در استان اردبیل با روش SWOT، مجله مطالعات وپژوهش‌هایشهریومنطقه ای، سال اول، شماره چهارم، بهار، ص 128

شائمی، اکبر، احمدی، حمزه، ارزیابی پتانسیل‌های اقلیمی کشاورزی استان ایلام براساس روش پاپاداکیس،مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، فروردین ماه 1389

فتاحی، محمد مهدی (1382)، گزارش مقایسه ای دقت و صحت روش ارزیابی توان اکولوژیکی با وضیت موجود استفاده از سرزمین ( مطالعه موردی حوزه کهک- بکارقم)، وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان قم.

فرزین، محمد رضا (1383)، اقتصاد گردشگری، چاپ اول. تهران : انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

فردآر.دیوید، پارسائیان، علی، اعرابی، محمد (1380)، مدیریت استراتژیک، چاپ دوم، انتشارات دفتر پژوش‌های فرهنگی.

لودویک فن برتالنفی، پریانی، کیومرث (1366)، نظریه عمومی سیستم‌ها. تهران : نشر تندر

مطهری و همکاران(1388)، برنامه‌ریزی محیط زیست با روش فرآیند برنامه ریزی و GIS مطالعه موردی دهستان کهک، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره یازدهم، شماره یک.

معین، محمد(1375)، فرهنگ فارسی، انتشارات امیر کیبر

وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان قم(1379). شناسایی وضعیت گله داری در استان قم.

وزارت مسکن و شهرسازی(1385)، برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری، چاپ دوم. تهران : نشر پیام رسا

وزارت کشور(1384)، دستورالعمل پرداخت وام به دهیاری‌ها برای اجرایی طرح‌های هادی درآمد زا، معاونت امور دهیاری‌ها.

وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان قم(1387). طبقه بندی و رفوکلیماتیک فندق‌های استان قم، ص 16

هانگر، جی دیوید و توماس ال، ویلن (1384)، مبانی مدیریت استراتژیک، ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی،چاپ اول، تهران :انتشارات دفتر فرهنگی.

Alan OkagakiKris PalmerNeil S. Mayer(2007), STRENGTHENING RURAL ECONOMIES: Programs that Target Promising Sectors of a Local Economy, Center for Community Change 1000 Wisconsin Avenue NW Washington, DC 20007 202-342-0567

Bruce Ransom,(2002).," Planning for Development in Rural Ureas: an assessment of the strategic plans for south Carolina enterprise," strom Thurmond Institute Clemon University.

Bryson, J.M.(1986). Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations. Sanfrancisco: Jossey-Bass

Butler Richard; Hall, C.Michael(1998); Tourism and Recreation in Rural Areas; John Wiley and Sons Ltd.

Dess,Gregory G. Strategic Management. 2ed.Newyork: Me Graw-Hill Irwin,2005

Franz Barjak (2000) Differences in the economic capability of regions a typology for East Germany and Poland, Paper for the 40^th European Congress of the European Regional Science Association.

House of Commons (2008) The potential of England’s rural Economy , Environment, Food and Rural Affairs Committee. Eleventh Report of Session 2007–08.

Jorg Wiegratz (2006) , Capabilites for Catching-UP: Economic Development and Competitiveness in Uganda, Published Cooperation by : Deutsche Gesellschaft fur, German Technical.

Kevin P. Heanue (2006), The Evolution of a Colletive Response to Rural Under Development, REDP Working Paper Series WPRE02

Lynne Wilson & Mike Smith and Mike Beazley (2005) , Capacity Building in Rural Areas: A Context A Working Paper to the RERE, Rural Evidence Research Centre.

Metropliten Council,(2002).," Policy and Implementation Proposal for The Rural Areas," Rural Issues Work Group.( www.metrocouncil.org)

Northwst (2008) , " Building on Potential in our Rural Areas", The Northwest Regional Development Agency.

Sara-Beth James Thomas W. Ilvento Steven E. Hastings(2002), SOCIAL CAPABILITIES AND CHINESE ECONOMIC GROWTH, University of Pittsburgh Pittsburgh PA 15260 USA

Sharpley, Richard (2002), Rural Tourism and the Challenge of Tourism Diversification: the Case of Cyprus; Tourism Management 23.

The Ministry of Agriculture Forests and Rural Development Romania ( 2006)., “ National Strategy Plan for Rural Development 2007-2013 ,

The Ministry of Agriculture Netherlands (1999)., “ Rural Development Programme The Netherlands 2000-2006, (www. Minlnv.nl/ ).

Thomas G. Rawski (2002) , SOCIAL CAPABILITIES AND CHINESE ECONOMIC GROWTH, University of Pittsburgh Pittsburgh PA 15260 USA

USDA, (1998).,” Guide to Strategic Planning for Rural Communities, “ Rural Development Office of Community Development, Washington, D.C 20024

http://www.gsi.ir/IranGeology/Main/Lang_fa/Page_02/FormationId_128/ErathemId_3/PeriodId_12/Action_ActionFormation/Sratigraphy.html