روندهای منطقه‌‌ای ایران در قبال بحران امنیتی در افغانستان

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 2، دوره 6، شماره 21، آبان 1398، صفحه 19-44   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2019.668901

نویسندگان

رضا سیمبر¹؛ دانیال رضاپور^{* 2}؛ علی اسکندری نسب³

¹استاد، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

²دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

³کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضربررسی عوامل کاهش دهنده بحران امنیتی افغانستان و شرایط تقویت‌کننده روابط ایران با افغانستان بود. تحقیق با استفاده از تحلیل‌های استنباطی در چارچوب روش توصیفی و تحلیلی انجام شد. نتایج نشان داد،در افغانستان ترکیب پیچیده و چند لایه‌‌ای از عوامل اقتصادی، ساختار اجتماعی- مذهبی و عوامل سیاسی و بحران مشروعیت باعث شکل‌گیری بحران امنیتی شده است. ایران می‌‌تواند برای هم‌‌سویی راهبردی با افغانستان و امن نگه‌‌داشتن محیط امنیتی خود رویکردی اقتصادی و فرهنگی در مناسبات با کشورهای این منطقه اتخاذ کند که ضمن پرهیز از مسائل اختلافی، اشتراکات فرهنگی و نیازمندی‌‌های اقتصادی طرفین مورد لحاظ قرار گیرد. در واقع ایران در این برهه زمانی، نیاز زیادی به دوراندیشی، برنامه‌‌ریزی‌‌های صحیح و منطقی و ورزیدگی دیپلماتیک دارد تا موفقیت را به میزانی رساند که شایسته مواهب و امتیازات استثنایی آن در منطقه است. ایران باید در ابتدا به جستجوی منطقه‌‌ای کردن تدابیر امنیتی موجود باشد. توجه به امنیت ملی مجزا و مجرد از یک‌سو و پذیرش تحمیلی تدابیر امنیت بین‌‌المللی از سوی دیگر، منجر به تضمین امنیت ملی ایران نمی‌‌شود و حتی گاه آن را با تهدید مواجه خواهد ساخت.

کلیدواژه‌ها

افغانستان؛ بحران امنیتی؛ ایران

مراجع

1. آقاجری، محمدجواد؛ کریمی، مرتضی (1394). نقش بازیگران منطقه‌‌ای در فرایند دولت‌سازی در دوران طالبان و پسا طالبان.پژوهش‌های سیاسی بین‌المللی، 10(86): 104-57.

2. پاشاپور، حجت‌الله؛ اخباری، محمد (1391). بررسی ابعاد و پیامدهای ژئوپلیتیکی حضور ناتو در افغانستان.علوم سیاسی،11(18): 91-74.

3. تریف، تری؛ کرافت، استیوارت؛ جیمز، لوسی؛ مورگان، پاتریک (1383). مطالعات امنیتی نوین.  ترجمه علیرضا طیب، وحید بزرگی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

4. جوادی ارجمند، محمدجعفر؛ قهرودی، مائده؛ اخباری، محسن (1394). سیر تحول سیاست خارجی آمریکا نسبت به افغانستان براساس نظریه ژئوپلیتیک.علوم سیاسی، 11(32):52-33.

5. حاجی خادمی، مازیار (1395). تبارشناسی جریان‌‌های تکفیری: بررسی موردی جنبش طالبان در افغانستان.مطالعات بیداری اسلامی،5 (9): 9-44.

6. حیدری، محمدعلی؛ رهنورد، حمید (1390). افغانستان، نیروهای بیگانه و چالش دولت- ملت‌سازی.ره‌نامه سیاستگذاری، 2(4): 81-57.

7. خبرگزاری میزان (1397). صادرات به افغانستان از مرز 2،5 میلیارد گذشته است. قابل دسترس در:

https://www.mizanonline.com/fa/news/500284

8. سبحانی، مهدی (1388). راهبرد جدید آمریکا در افغانستان.سیاست خارجی، 23(3): 750-722.

9. سجادپور، محمدکاظم؛ جهانبخش، محمدتقی (1396). بررسی پیوند میان کد و ژنوم در سیاست خارجی روسیه و افغانستان.آسیای مرکزی و قفقاز، 99: 49-27.

10. سردارنیا، خلیل‌الله؛ حسینی، سیدمهدی (1393). چالش‌‌های اجتماعی دولت‌سازی مدرن در افغانستان.سیاست جهانی، 3(3): 63-37.

11. شفیعی، نوذر (1396). تبیین عوامل موثر بر اتخاذ استراتژی دولت ترامپ نسبت به افغانستان.پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 1(24): 132-109.

12. عبدالله خانی، علی (1392). نظریه‌های امنیت. تهران: ابرار معاصر.

13. فلاح‌نژاد، علی؛ امیری، علی (1394). روابط ایران و افغانستان؛ همگرایی یا واگرایی.مطالعات سیاسی، 8(29): 150-125.

14. کرین قریشی، سید حسن؛ مولایی، ناصر؛ بیژن، عارف (1396). نقش جمهوری اسلامی ایران در روند دولت – ملت‌سازی افغانستان و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران.علوم سیاسی، 13(40): 95-71.

15. مارسدن، پیتر (1379). طالبان: جنگ، مذهب و نظام جدید در افغانستان. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: نشر مرکز.

16. نوریان، سید محمدعلی (1394). ریشه‌‌ها و پیامدهای همسایگی با دولت‌های ورشکسته: افغانستان و شکست دولت-ملت‌سازی و صلح.علوم سیاسی، 11(31): 136-115.

17. نیاکوئی، سیدامیر (1392). بررسی بحران‌های عراق و سوریه در پرتو نظریه‌های امنیتی.سیاست جهانی، 2(1): 116-95.

18. نیاکوئی، سیدامیر؛ اعجازی، احسان (1395). واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‌ها.تحقیقات سیاسی و بین‌المللی،8(28): 39-62.

19. هادیان، حمید (1388). ضعف ساختاری دولت ـ ملت‌سازی در افغانستان: جغرافیا و قومیت. راهبرد،18(51):152-133.

 

20. Barzegar, Kayhan (2014). Iran's Foreign Policy in Post-Taliban Afghanistan. The Washington Quarterly, 37(2):119–137. https://doi.org/10.1080/0163660X.2014.926213

21. Chen, Kai (2017). Uncertainties of Afghanistan’s Future Security in the Post-2014 Period. Terrorism and Political Violence,29(5):943-947.    https://doi.org/10.1080/09546553.2017.1341789

22. Dahl, Peter (2011). Security sector stabilisation in counterinsurgency operations: the case of Afghanistan. Small Wars & Insurgencies, 22(4): 619–643.

23. Edwards, Lucy M. (2010). State-building in Afghanistan. International Review of the Red Cross, 92(880):991-967.

24. Freeman, Christopher  (2011). Introduction: Security, Governance and Statebuilding in Afghanistan. International Peacekeeping,14(1):1-7. https://doi.org/10.1080/13533310601114228

25. Friedman, Norman (2007). Terrorism, Afghanistan and America’s New Way of War. United States: Naval Institute Press.

26. Giustozzi, Antonio (2017). Counterinsurgency Challenge in Post-2001 Afghanistan. Small Wars & Insurgencies, 28(1):12–33.  http://dx.doi.org/10.1080/09592318.2016.1266126

27. Goodson, Larry P. (2001). Afghanistan's Endless War: State Failure, Regional Politics, and the Rise of the Taliban, Seattle. America: University of Washington Press.

28. Katzman, K. &, Clayton, T. (2017). Afghanistan: Post-Taliban Governance, Security, and U.S. Policy. Congressional Research Service:1-80, Available at: https://fas.org/sgp/crs/row/RL30588.pdf.

29. Kutty, Sumitha Narayanan (2014). Iran's Continuing Interests in Afghanistan. The Washington Quarterly, 37(2):139–156. http://dx.doi.org/10.1080/0163660X.2014.926214.

30. Livingston, I.S. & O’Hanlon, M.  (2017). Afghanistan Index: Note on the Methodology of the Afghanistan Index. Brookings, September 29.

31. Maleki, Abbas (2013). Rouhani Stresses Regionalism in Iranian Foreign Policy. Al-Monitor, Available in:       http://www.almonitor.com/pulse/originals/2013/07/rouhani-stresses-regionalism-in-iranian-foreign-policy.html.

32. Motwani, Nishank  & Bose, Srinjoy  (2014). Afghanistan: Spoilers in the regional security context. Australian Journal of International Affairs,69(3):266-284. https://doi.org/10.1080/10357718.2014.958815

33. Press tv (14 October 2011). China to import Iran gas via Pakistan. October 14. Available in: http://www. presstv.com/detail/204596.html.

34. Robinson, Colin D. (2018). What explains the failure of U.S. army reconstruction in Afghanistan?. Defense & Security Analysis,34(3):249-266. https://doi.org/10.1080/14751798.2018.1500756

35. Suhrke, Astri (2013). Statebuilding in Afghanistan: a contradictory engagement. Central Asian Survey, 32(3):271–286. http://dx.doi.org/10.1080/02634937.2013.834715.

36. The World Bank In Afghanistan (2018). Afghanistan’s biggest economic challenge is finding sustainable sources of growth. Available in: https://www.worldbank.org/en/country/afghanistan/overview.

37. Waldek, Lise (2018). Endemic violence in Afghanistan: a socio-cultural perspective. Journal of Policing, Intelligence and Counter Terrorism, 13(2): 216–230. https://doi.org/10.1080/18335330.2018.1473630