اثر تغییر اقلیم و نوسانات الگوی گردش‌های جوی بر روی رودخانه مرزی ارس

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 8، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 16، آبان 1391، صفحه 121-134   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

محمد حسن نامی^{* 1}؛ مهدی خزایی²

¹دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی– اقلیم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

چکیده
در این پژوهش به بررسی اثر تغییر اقلیم و نوسانات الگوی گردش‌های جوی بر روی رودخانه مرزی ارس پرداخته شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دلیل اصلی پدیده تغییر اقلیم، انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای در جو می‌باشد. علت افزایش گازهای گلخانه‌ای خصوصا دی اکسیدکربن (به عنوان موثرترین گاز گلخانه‌ای موجد تغییر اقلیم) در سال‌های اخیر عمدتا افزایش سوخت‌های فسیلی، احتراق و جنگل‌زدایی است. بنابراین افزایش‌های اخیر به طور عموم نتیجه فعالیت‌های بشری بوده است. حوضه رودخانه ارس هم از اثرات زیانبار تغییر اقلیم و به تبع آن تغییر در الگوی گردش‌های جوی در امان نبوده است، به طوری که نوسانات ایجاد شده سبب شده تا الگوهای بارشی حوضه رودخانه ارس تغییر مکان داده و عمدتا به سمت عرض‌های جغرافیایی بالا متمایل شده‌اند. همین امر موجب شده تا بارش در حوضه رودخانه ارس نه تنها کاهش یابد بلکه نوع بارش‌ها هم تغییر پیدا کند. هم‌چنین حساس بودن جریان پایه این رودخانه نسبت به آب سرشاخه‌های ورودی از کشورهای ایران، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان، هر گونه احداث سد یا بند بر روی این سرشاخه‌ها که موجب کاهش آب ورودی به رودخانه ارس شود، احتمال وقوع تنش‌های مرزی و خدشه‌دار شدن روابط سیاسی به ویژه در ارتباط با مسائل انرژی از جمله آب را افزایش می‌دهد

کلیدواژه‌ها

کلید واژه: تغییر اقلیم؛ گازهای گلخانه‌ای؛ الگوی گردش‌های جوی؛ حوضه رودخانه ارس

مراجع

منابع و ماخذ

 

1. سوری نژاد، علی، 1382، ارزیابی تغییر آب و هوا در روند سیل خیزی حوضه آبخیز کشکان با کمک GIS، دانشگاه اصفهان: سومین کنفرانس منطقه‌ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم.
2. جعفری، عباس، شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران، انتشارات گیتاشناسی.
3. صداقت، محمود، 1383، منابع و مسائل آب ایران، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
4. عساکره، حسین، 1386، تغییر اقلیم، زنجان: انتشارات دانشگاه زنجان.
5. عساکره، حسین؛ غیور، حسنعلی، 1382، بررسی دمای کره زمین طی سده اخیر، سومین کنفرانس منطقه‌ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم، دانشگاه اصفهان، 1382.
6. عسگری، احمد، 1371، تغییر اقلیم، مجله نیوار، شماره 13-16.
7. علایی طالقانی، محمود، 1384، ژئومورفلوژی ایران، تهران: انتشارات قومس.
8. علیجانی، بهلول، 1374، آب و هوای ایران، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
9. کردوانی، پرویز، 1383، منابع و مسائل آب در ایران، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
10. منتظری، م؛ فهمی، ه. 1382، اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب کشور، دانشگاه اصفهان: سومین کنفرانس منطقه ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم.
11. مسباح بوانی، ع؛ مرید، س، 1384، اثرات تغییر اقلیم بر جریان رودخانه زاینده رود، اصفهان: مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.
12. آرلی، جیمز، 1390، ژئوپلتیک تغییرات جوی، ترجمه: محمد حسن نامی، تهران: انتشارات سهره.
13. نامی، محمد حسن؛ محمد پور، علی، 1390، جغرافیای سیاسی آب‌های مرزی ایران، تهران: انتشارات سهره.
14. نصرتی، کاظم؛ شهبازی، افسانه؛ محسنی ساروی، محسن؛ شریفی، فرود، 1382، اثر تغییر اقلیم بر جریان‌های کمینه « مطالعه موردی: حوضه آبریز اترک » دانشگاه اصفهان: سومین کنفرانس منطقه‌ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم.
15. فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور، حوضه آبریز دریای خزر، 1382، جلد دوم، انتشارات سازمان جغرافیایی.

 

 

1. Barry.Roger.G.and chorley.Richard.J.1992: atmosphere weather and climate.routledge, London.
2.  Guo, s.wang, j.xiong, L.ying, A.li, D.2002, a macro-scale and semi distributed monthly water balance model to predict climate change impacts in china, journal of hydrology, and 268, 1-15.
3. Goudi, A.1992: environmental change.oxford university press.
4. Graph, H.F. perlwitz, j.Kirchner, I. and schult.i. 1995: recent northern winter climate trends, ozone change and increased greenhouse gases forcing contrib.phys.atmos.68:233-248.
5. Intergovernmental panel on climate change (IPCC). (2007a) summary for policy makers, in Solomon, s. Qin etal, Cambridge, UK and New York, cambridg university press.
6. Kane, R.P. and Teixeira.1990: power spectrum analysis of the time-series of annual mean surface air temperatures, climatic changes.17:121-130.
7. Moor, James.W.1986, the changing environment.springer-varlage.
8. Rowland.f.s. and isaksen. I.S.A (editor) 1988: the changing atmosphere physica, chemccal and earth scinces, research reports.johnwilleysons, London.
9. Salinger, M.James, 2005: climate variation and change: past, present and future, on overview.climatic change, 70:9-29.
10. Thompson.D.W.J.Walace.J.M. and hegerl, G.C.1999: annual modes in the extratropical circulation, part II; trend.journal of climate.  
11. Vecchhio, G.Lo and Nanni, T.1995: the atmospheric temperature in Italy during the last hundred years and its relationships with solar out put. Theor. Appl, climatol, 51:159-165.
12. Yu, p.yang, t.wu, c.2001, impact of climate change on water resources in southern Taiwan, journal of hydrology.260, 161-175.