بی‌نظمی روایی در پی‌رنگ داستان فرشته‌ها بر اساس دیدگاه ژرار ژنت

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 3، دوره 10، شماره 38، دی 1398، صفحه 65-90   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رویا جدی تازه کند¹؛ پروانه عادل زاده^{* 2}؛ کامران پاشایی فخری²

¹دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

زمان عامل ساختاری هر روایت است و نظمی که در شکل­گیری زمان روایت لحاظ می­شود، نقش مهمی در ساختار پی‌رنگ داستان دارد. «فرشته­ها» پنجمین روایت از مجموعه داستان «دو­دنیا» اثر گلی ترقی است که با بهره­گیری از گونه روایی خاطره-داستان به‌خوبی از تکنیک زمان روایی استفاده کرده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی–تحلیلی به بررسی بی­نظمی زمان روایی و نقش آن در شکل­گیری پی‌رنگ در داستان کوتاه «فرشته­ها» از منظر ژرار­ ژنت می­پردازد. بر اساس نتایج پژوهش، ترقی با درهم شکستن روال خطی زمان، از انواع زمان پریشی گذشته­نگر و آینده­نگر بهره برده است. گذشته­نگرهای درونی به دلیل تداعی خاطرات و بیان وقایع، شیوه­ ­غالب کاربرد زمان در داستان فرشته­ها است که کارکرد تعلیقی و ایضاحی در بیان وقایع، رمزگشایی و پر کردن خلأ­های داستانی در روایت دارد. از گذشته­نگری بیرونی اصلی در معرفی شخصیت­های اصلی با اهدافی چون شخصیت­پردازی و تعلیل کنش شخصیت و از زمان پریشی آینده­نگر با کارکرد تعلیقی و گره­افکنی استفاده‌شده است.

کلیدواژه‌ها

روایت؛ گلی ترقی؛ فرشته‌ها؛ زمان؛ ژنت

مراجع