گستره تعهدات اقتصادی و اجتماعی دولت در در رویکرد اندیشه لیبرال

فصلنامه تخصصی علوم سیاسی

مقاله 3، دوره 16، شماره 50، اردیبهشت 1399، صفحه 39-55   

نویسندگان

علیرضا عسکری¹؛ منصور فرخی^{* 2}؛ یاسر روستایی حسین ابادی³

¹دانشجوی دکتری، دانشکده علوم انسانی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران

²عضو هیأت علمی و مدیر گروه الهیات و حقوق دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران (نویسنده مسئول)

³عضو هیأت علمی گروه حقوق واحد میناب دانشگاه آزاد اسلامی، میناب، ایران

چکیده

حقوق شهروندی یا آزادی‌های عمومی و شهروندی، مجموعه‌ای از حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که فرد به عنوان تبعه یک دولتِ‌کشور از آن برخوردار است. طراحی ابعاد حقوق شهروندی، به ویژه از حیث رابطه ی آن با حکومت، ارتباط تنگاتنگی با مبانی نظری و تلقی ما از «جایگاه مردم» دارد. حقوق شهروندی مجموعه ی وسیعی از حقوق سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که در کنار آن تکالیف و وظایف شهروندان را در قبال دولت و جامعه، مورد توجه قرار می دهد. دیدگاه اسلام در این زمینه، دارای تفاوتی بنیادین با دیگر مکاتب حقوقی است. شهروندی به مثابه وضعیت حقوقی است که با حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تعریف می شود. به این معنا، شهروند شخصی است دارای شان حقوقی که در چارچوب قانون آزادی عمل دارد و حق دارد ادعای حمایت حقوقی را داشته باشد. زندگی اجتماعی و تشکیل حکومت در جامعه دارای اقتضائاتی است که رابطه ی متقابل دولت و ملت را به دنبال دارد. دیدگاه های بنیادین و مبانی حقوق عمومی در هر کشور علاوه بر تبیین شکل گیری و مشروعیت حکومت، تنظیم کننده ی رابطه ی حکومت و مردم نیز است.

کلیدواژه‌ها

تعهدات اقتصادی؛ تعهدات اجتماعی؛ اندیشه لیبرال؛ دولت؛ اندیشه سیاسی

مراجع

- آر کریون، متیو (1387). چشم اندازی به توسعه میثاق بین المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی، ترجمه از محمد حبیبی مُجنده، قم: دانشکده علوم انسانی مفید، چ1.

- آربلاستر، آنتونی (1392). لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط، انتشارات مرکز، ترجمه از عباس مخبر، چ5.

- تاموشات، کریستین (1386). حقوق بشر، ترجمه از حسین شریفی طرازکوهی، تهران: نشر میزان.

- جاوید، احسان و نیاورانی، صابر (1395). «قابلیت اجرای فراسرزمینی تعهدات بین المللی دولت ها در زمینه حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بشر»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هجدهم، شماره 53.

- داداش پور،هاشم (1394). «تبیین چارچوب مفهومی عدالت فضایی در برنامه ریزی شهری با محوریت مفهوم عدالت در مکتب اسلام»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی نقش جهان، شماره5-1.

- دانش نیا، فرهاد و حسـینی، طیبه (1394). «جهـانی شـدن و تحـول ماهیـت جنـبش هـای اجتمـاعی در جوامـع غربی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال ششم، شماره16.

- ذاکری، مهدی (1388). مفاهیم کلیدی حقوق بشر، تهران: انتشارات میزان.

- راعی، مسعود (1391). «رویکرد تطبیقی نظارت بر حکومت در اسلام و لیبرال دموکراسی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین­المللی، شماره10.

- رضایی نژاد، ایرج (1387). «تأملی بر مفهوم حق بر توسعه»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 10.

- سنگوپتا، آرجون (1394). «حق توسعه در نظریه و عمل»، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین­المللی جهموری اسلامی ایران، ترجمه منوچهر توسلی جهرمی، شماره30.

- شاکرین، حمیدرضا (1388). «لیبرالیسم و اسلام»، فصلنامۀ کتاب نقد، سال یازدهم، شماره 51-50.

- شایگان، فریده (1390). «ماهیت حقوق اقتصادی-اجتماعی  فرهنگی به عنوان نسل دوم حقوق بشر»، مقالات همایش دولت و تضمینات حقوق اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، چ1.

- شریفی طرازکوهی، حسین (1392).زمینه ها و ابعاد و آثار حقوق شهروندی، تهران: انتشارات میزان، تهران، چ1.

- غنی­نژاد، موسی (1390). «تضمینات حقوق اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی»، مجموعه مقالات همایش دولت، تهران: دانشگاه تهران.

- فلسفی، هدایت الله (1375). «تدوین و اعتلای حقوق بشر در جامعه بین المللی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 16و17.

- محمودی گلپایگانی، محمد (1379). فقه اقتصاد اسلامی، تهران: انتشارات گلستان کوثر.

- نیک نشان، شقایق(1391). «ایدئولوژی مبنایی برای عملکرد آموزش و پرورش: مقایسه پیامدهای ایدئولوژی لیبرال دموکراسی و نئولیبرالیسم بر تعلیم و تربیت در کشورهای غربی»، پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، شماره2.

- A ffaire de la Barcelona traction li ght and power company limited, amet du fevrier , (1995).

- mosler, abi saab(1996). shiata et d autres, scanier, A.I.D.I.

- Rao p.k, (2000), Sustainable Development: Economics and Policy, Oxford. Uk, black.

- See: Fali S.Nariman, (1993). The Univers al of Human Rights ”, The Review of International  Commmission of Jurists, No.50.