بررسی تطبیقی رمزگشایی رنگ‌ها در آثار داستانی بوف کور و پیکر فرهاد

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 6، دوره 13، شماره 51، آبان 1398، صفحه 135-160   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

فاطمه الهامی¹؛ فاطمه قارلقی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

²فارغ التحصیل کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

چکیده

عنصر رنگ جزئی گسترده از جهان محسوس ماست و همانند موسیقی، زبان مشترک مردم دنیا محسوب می­شود. رنگ­ها اغلب مفاهیم نمادین دارند و نمود آن در آثار ادبی غیر قابل انکار است. پدیدآورندگان آثار با توجه به محیط زندگی، باورها و علایق خود از رنگ­ها بهره برده­اند. لذا از این طریق می­توان بسیاری از راز و رمزها و حتی اوضاع اجتماعی عصر نویسنده را کشف نمود و به شخصیت، حالات روحی و افکار ذهنی آنان پی برد. در ادبیات داستانی معاصر به خصوص در «بوف کور» هدایت و «پیکر فرهاد» معروفی به دلیل درونمایه، ساختار و زبان پیچیده آن که در بستری از خیال و واقعیت شناورند، رنگ جایگاه ویژه­ای دارد. این مقاله در نظر دارد با بررسی تطبیقی رنگ­ها در آثار مذکور به درک بهتری از محتوای پیچیده و ابهام­آمیز آن­ها نایل شود. هدایت و معروفی با بکارگیری زبان نمادین رنگ­ها، خود را از دسترس خوانندگان سطحی دور کرده­اند. آنان نیت واقعی داستان را ورای محتوای رمزی رنگ­ها پنهان داشته­اند. با بررسی بسامد رنگ­ها در این آثار می­توان فضای ذهنی نویسندگان را درک و کشف نمود. در مجموع معانی پنهان رنگ­های پرکاربرد و کم­کاربرد در این آثار شامل مفاهیم مثبت و نیز معانی منفی است.

کلیدواژه‌ها

رنگ؛ داستان معاصر؛ صادق هدایت؛ عباس معروفی؛ سوررئالیسم

مراجع

قرآنکریم.

استوار، مسیب. 1391ش، رنگ، چاپ اول، تهران: انتشارات رازنامه.

بیرن، فابر. 1373ش، خلاقیتدررنگ، ترجمه جلال شباهنگی، تهران: انتشارات فرهنگیان.

پورحسینی، مژده. 1384ش، معنای رنگ‌ها، تهران: انتشارات هنر آبی.

جابز، گرترود. 1395ش، فرهنگ سمبل­ها، ترجمه محمدرضا بقاپور، تهران: اختران.

حجتی، محمدامین. 1383ش، اثر تربیتی رنگ، قم: جمال.

خواجه­پور، میلاد و ساناز سمندی و فاطمه عبداللهی و سمانه تابش. 1389ش، رنگ، روان­شناسی زندگی، تهران: انتشارات سبزان.

شمیسا، سیروس. 1382ش، داستانیکروح، چاپ پنجم، تهران: انتشارات فردوس.

کاشانی، عزالدین محمود. 1325ش، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح جلال الدین همایی، تهران: چاپخانه مجلس.

کوپر، جی،سی. 1379ش، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، تهران: انتشارات فرشاد.

لوشر، ماکس. 1386ش، روان‌شناسیرنگ‌ها، ترجمه ویدا ابی­زاده، تهران: چاپخانه درس.

لوشر، ماکس. 1392ش، روان‌شناسیرنگ‌ها، ترجمه لیلا مهردادپی، چاپ بیستم، تهران: حسام.

محمدی‌فر، یوسف. 1389ش، روان‌شناسی رنگ­ها در بازاریابی و فروش،تهران: انتشارات رسا.

معروفی، عباس. 1381ش، پیکر فرهاد، چاپ هفتم، تهران: ققنوس.

مکاریک، ایرنا ریما. 1385ش، دانشنامهنظریه‌هایادبیمعاصر، ترجمه مهران مهاجری و محمد نبوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگه.

موعدی، محمدامین. 1379ش، کاربرد رنگ در آرگونی، تهران: انتشارات حس برتر.

میرصادقی، میمنت. 1376ش، واژه­نامه هنر شاعری، تهران: کتاب مهناز.

هدایت، صادق. 1383ش، بوف کور، تهران: انتشارات امیرکبیر.

 

مقالات

اسکندری، علی اصغر و جوادی، صادق. 1392ش، «بررسی تطبیقی روایت در بوف کور هدایت و پیکر فرهاد معروفی»، نشریه ادب فارسی، دوره 3، شماره 2، صص 211-229.

پهلوان حسین، اکرم. 1387ش، «روان‌شناسی رنگ­ها و قرآن کریم»، مجموعه مقالات بیست و پنجمین دوره مسابقات بین المللی قرآن کریم، تهران: معاونت فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه.

توکلی، محمدحسین. 1381ش، «رنگ در تصویر سینمایی»، دانشگاه تربیت مدرس، هنر، شماره 5.

حجاری، سارا. 1387ش، «رنگ­ها به ما چه می­گویند»، مجله بهداشت و روان، شماره 26.

خراسانی، عطیه و بتول فخر اسلام. 1395ش، «بررسی تطبیقی زبان زنانه در دو اثر "سگ و زمستان بلند" و "علف­ها آواز می­خوانند"»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال نهم، شماره 36، صص 9-26.

خلیلی، فهمیه. 1384ش، «تحلیل روان‌شناختی شخصیت­های بوف کور»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، شماره 25.

دارایی، بیتا. 1392ش، «خوانش بینامتنی پیکر فرهاد و بوف کور»، فصلنامه علمی و پژوهشی ادبیات و زبان فارسی، شماره 22.

رضابیگی، مریم. 1391ش، «شیوه شخصیت­پردازی دووجهی در پیکر فرهاد»، فصلنامه علمی پژوهشی نقد ادبی، شماره 20.

رمضان عرب، فرانک. 1382ش، «روح و تأثیر روانی رنگ­ها در انسان»، نشریه طراحی پارچه و لباس صغر.

موسی­پور، عاطفه. 1397ش، «اسطوره هم‌زادان در داستان­های بوف کور و پیکر فرهاد»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 48، صص 135-153.

مرتضایی، زهرا. 1394ش، «سیمای زن در "دیگر کنیزهایتان نیستیم" و "عادت می­کنیم"»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال نهم، شماره 36، صص9-26.