تبیین تحولات کارکردی روستاها و گذار از اقتصاد کشاورزی به گردشگری با تأکید بر نظریه چرخه حیات (مطالعه موردی: دهستان فیروزجاه- شهرستان بابل)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 6، دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 15، شهریور 1391، صفحه 107-122   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

محمدرضا رضوانی^{* 1}؛ سیدحسن مطیعی لنگرودی¹؛ فاطمه محمدزاده لاریجانی²

¹استاد دانشکده جغرافیا و عضو قطب علمی‌برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
    مناطق روستایی تحت تاثیر فرایندهای جهانی، ملی و منطقه‌ای همواره در معرض تغییر قرار داشته و این تغییرات ساختار و کارکرد روستاها را متحول نموده است. در این راستا شناخت تحولات کارکردی مناطق روستایی و تبیین عوامل مؤثر بر آن و نیز ساماندهی و هدایت این تحولات در راستای توسعه پایدار روستایی و تقویت پیوندهای روستایی- شهری بسیار ضروری بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف مقاله حاضر تبیین تغییر کارکردی روستاها با استفاده از نظریه چرخه حیات است. محدوده انجام تحقیق، دهستان فیروزجاه در شهرستان بابل(استان مازندران)است، روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است که داده‌های مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی با در نظر گرفتن سه جامعه آماری، ساکنان محلی، گردشگران و مسئولین محلی جمع‌آوری شده است. روش نمونه‌گیری پژوهش حاضر، تصادفی و برای تعیین حجم نمونه از روش کوکران استفاده شده است. نتایج به دست آمده بر اساس آزمون T نشان دهنده تضعیف فعالیت‌های بخش کشاورزی و به تبع آن مهاجرت و تخلیه جمعیتی روستاها در چند دهه گذشته است که روستاها قبل از ورود به مرحله نابودی، با گسترش فعالیت‌های گردشگری و تفریحی در بویژه در ده اخیر متحول شده و تجدید حیات دوباره یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: تغییرات کارکردی؛ کشاورزی؛ گردشگری؛ نظریه چرخه حیات؛ شهرستان بابل

مراجع

منابع

آمار، تیمور(1383). ضررت تحول در کارکرد اقتصادی نواحی روستایی(در راستای افزایش زمینه‌های معیشت، اشتغال و درآمد)مطالعه موردی: بخش خورگام شهرستان رودبار، رساله دکتری در رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران.

الیاسی، حمید(1368). واقعیات توسعه‌نیافتگی. تهران: شرکت سهامی انتشار.

بهفروز، فاطمه(1378). فلسفه روانشناسی تحقیق علمی‌در جغرافیا.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

---------(1368). روند تکاملی مطالعات جغرافیایی استقرارگاه‌های روستایی نوین در قالب دیدگاه‌های انسانی، محیطی و ناحیه‌ای، رشد آموزش جغرافیا، شماره17و18.

جمعه پور، محمود(1384). نگرش سیستمی‌به روستا و توسعه روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره1، صص80-55.

سعیدی، عباس(1381). مبانی جغرافیای روستایی.تهران: انتشارات سمت.

شکویی، حسین(1378). فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی، تهران: انتشارات گیتاشناسی.

وودز، مایکل(1390). جغرافیای روستایی(فرایندها، واکنش‌ها و تجربه‌های بازساخت روستایی)، ترجمه محمدرضا رضوانی و صامت فرهادی.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

مرکز آمار ایران، سرشماری‌های نفوس و مسکن سال‌های1345،1355،1365،1375،1385، سرشماری کارگاه‌های سال1381.

مرکز ده‌های ایران، سرشماری کشاورزی سال‌های1367،1372،1382و سرشماری دام سال‌های1365،1382، سرشماری کارگاه‌ها سال‌های1372.

Di Benedetto, C.A. & Bojanic.D.C.(1992). “Tourism area life cycle extensons”. Ananalas of tourism Research, Vol.20, pp.557-570.

Douglas, R.R.(1997).“Changes in Rural Community Well- Being: A Case of the Tobacco-Belt, Southern Ontario”. Dissertation Doctor of Philosophy. The University of Guelph.

Dritsaki, C.,(2009). The Cycle of agrotourism enterprises, Tourism : An international mul tidisciplinary journal of tourism, Technological University of Thessaloniki, vol.4, number.2, pp.149-154.

 Hogarth, K & Paniagua, A(2001).“What rural restructuring?”. Journal of Rural Studies17, pp.41-62.

 Kiss, E.(2000). “Rural restructuring in Hungary in the period of socio-economic transition”. Geographical Research Institute, Hungarian Academy of Sciences, 1112Budapest XI, Budaorsi ´ut45,pp.221-232.

Solomon,R. & Sandborn, P. Pecht, M.(2000). “ Electronic Part Life Cycle Concepts and Obsolescence Forecasting”. IEEE Trans. on Components and Packaging Technologies, Dec, pp.707-717.