مطالعه ویژگی‌های ‌شیمیایی و میکروبی شیر خام شتر و شناسایی فلور غالب باکتری‌های لاکتیک‌اسید به‌روش PCR در شهر سمنان

بهداشت مواد غذایی

مقاله 1، دوره 9، 3 (35) پاییز، آذر 1398، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfh.2019.669363

نویسندگان

مهنوش پارسایی مهر^{* 1}؛ حمید استاجی²؛ اشکان جبلی جوان³؛ فرشته عرب⁴؛ آزاده سلیمی¹؛ آزیتا فرکی⁵؛ منصوره کنعانی⁶

¹استادیار گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

²استادیار گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه سمنان

³دانشیار گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه سمنان

⁴مربی گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

⁵دانش‌‌آموخته کارشناسی‌ گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

⁶دانش‌آ‌موخته کارشناسی‌ارشد گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

شیر شتر یکی از منابع مهم تغذیه‌ای از نظر پروتئین، ویتامین و مواد معدنی می‌باشد که برای سلامتی مفید و حائز اهمیت است. هدف از انجام این تحقیق بررسی کیفیت میکروبی، ویژگی‌های شیمیایی و بررسی حضور باکتری‌های اسید لاکتیک در شیر شتر می‌باشد. در این مطالعه تعداد 24 نمونه شیر شتر از دامداری‌های شهر سمنان در طول یک ماه به‌صورت تصادفی جمع‌آوری و در شرایط سترون در کنار یخ به آزمایشگاه بهداشت مواد غذایی منتقل شد سپس به‌منظور بررسی خصوصیات شیمیایی و میکروبی مورد آنالیز قرار گرفت. میزان pH درصد پروتئین و درصد چربی به‌ترتیب در دامنه 6 تا 6/6 ، 1 تا 3 درصد و 2 تا 5/3 درصد به‌دست آمد. میزان متوسط تعداد کلی باکتری‌های هوازی، انتروکوکوس، میکروکوکوس، باکتری های اسید‌لاکتیک هوازی و بی هوازی و کپک و مخمر به‌ترتیب 0
شیر شتر یکی از منابع مهم تغذیه‌ای ازنظر پروتئین، ویتامین و مواد معدنی می‌باشد که برای سلامتی مفید و حائز اهمیت است. هدف از انجام این تحقیق بررسی کیفیت میکروبی، ویژگی‌های شیمیایی و بررسی حضور باکتری‌های اسیدلاکتیک در شیر شتر می‌باشد. در این مطالعه تعداد 24 نمونه شیر شتر از دامداری‌های شهر سمنان در طول یک ماه به‌صورت تصادفی جمع‌آوری و در شرایط سترون در کنار یخ به آزمایشگاه بهداشت مواد غذایی منتقل شد سپس به‌منظور بررسی خصوصیات شیمیایی و میکروبی مورد آنالیز قرار گرفت. میزان pH درصد پروتئین و درصد چربی به‌ترتیب در دامنه 6 تا 6/6، 1 تا 3 درصد و 2 تا 5/3 درصد به‌دست آمد. میزان متوسط تعداد کلی باکتری‌های هوازی، انتروکوکوس، میکروکوکوس، باکتری‌های اسید‌لاکتیک هوازی و بی‌هوازی و کپک و مخمر به‌ترتیب 06/0±08/6، 72/0±66/3، 06/0±14/4، 42/0±24/5، 35/0±18/5، log cfu g^-1 15/1±84/3 به‌دست آمدند. قابل‌ذکر است که کلی‌فرم و انتروباکتریاسه از هیچ‌یک از نمونه‌های شیر شتر جدا نشد. استافیلوکوکوس اورئوس با دامنه log cfu g^-1 78/2 تا 49/4 جدا گردید. علاوه بر این، شناسایی جدایه‌های باکتری‌های اسید‌لاکتیک از طریق تعیین توالی16s rDNA صورت گرفت. براین اساس، جدایه‌ها متعلق به لاکتوباسیلوس کازئی، لاکتوباسیلوس پاستوریانوس، انتروکوکوس فسیوم و انتروکوکوس فکالیس بودند. نتایج حاصل از این مطالعه تنوع میکروبی را در شیر شتر نشان داد.
6/0±08/6، 72/0±66/3، 06/14±0/4، 42/24±0/5، 35/18±0/5، log cfu g-1 15/84±1/3 به‌دست آمدند. قابل ذکر است که کلیفرم و انتروباکتریاسه از هیچ یک از نمونه‌های شیر شتر جدا نشد. استافیلوکوکوس اورئوس با دامنه log cfu g-1 78/2 تا 49/4 جدا گردید. علاوه بر این، شناسایی جدایه‌های باکتری‌های اسید‌لاکتیک از طریق تعیین توالی16s rDNA صورت گرفت. براین اساس، جدایه ها متعلق به لاکتوباسیلوس کازئی، لاکتوباسیلوس پاستوریانوس، انتروکوکوس فسیوم و انتروکوکوس فکالیس بودند. نتایج حاصل از این مطالعه تنوع میکروبی را در شیر شتر نشان داد.

کلیدواژه‌ها

شیر شتر؛ خصوصیات شیمیایی؛ باکتری‌های لاکتیک‌اسید

مراجع

• · Abera, T., Legesse, Y., Mummed, B. and Urga. B. (2016). Bacteriological quality of raw camel milk along the market value chain in Fafen zone, Ethiopian Somali regional state. BMC Research Notes, 9:285. DOI 10.1186/s13104-016-2088-1
• · Abdel-Hameid, A., Galal Sayed, R. and Sayed, M. (2014). Nutritional value and sanitary evaluation of raw Camel's milk.Emir. Journal of Food Agriculture, 26 (4): 317-326.
• · Adugna, M. and Asresie, A. (2014). Physicochemical and microbiological quality of one humpedcamel (Camelus dromedarius) milk: A Review. Journal of Biology, Agriculture and Healthcare. 4(23): 119-124.
• · Ahmed, T. and Kanwal, R. (2004). Biochemical characteristics of lactic acid producing bacteria and preparation of camel milk cheese by using starter culture. Pakistan Veterinary Journal, 24(2): 87-91.
• · Ahamad, S. R., Raish, M., Ahmad, A. and Shakeel, F. (2016). Potential Health Benefits and Metabolomics of Camel Milk by GC-MS and ICP-MS. Biological Trace Element Research, 175(2): 322-330.
• · Al-dhaheri, A. S., Al-hemeiri, R., Kizhakkayil, J., Al-nabulsi, A. and Abushelaibi, A. (2017). Health-promoting benefits of low-fat akawi cheese made by exopolysaccharide-producing probiotic Lactobacillus plantarum isolated from camel milk. Journal of Dairy Science, 100(10): 7771-7779.
• · Al haj, O. and Al Kanhal, H. (2010). Compositional, technological and nutritional aspects of dromedary camel milk. International Dairy Journal, 20 (12): 811-821.
• · Aljumaah, R. S., Almutairi, F. F., Ismail, E., Alshaikh, M. A., Sami, A. and Ayadi, M. (2012). Effects of production system, breed, parity and stage of lactation on milk composition of dromedary camels in Saudi Arabia. Journal of Animal and Veterinary Advances, 11(1): 141-147.
• · AOAC. (1990). Official Methods of Analysis. 15^th ed. AOAC, Arlington. VA.
• · Abbas, M. M. and Mahasneh A.M. (2014). Isolation of Lactobacillus strains with probiotic potential from camels milk. African Journal of Microbiology Research, 8(15):1645–55.
• · Benkerroum, N. Boughdadi, A. Bennani, N. and Hidane, K. (2003). Microbiological quality assessment of Moroccan camel ’ s milk and identification of predominating lactic acid bacteria. Word Journal of Microbiology & Biotechnology, 19: 645–648.
• · Bradley, R.L.J.E., Amold, J.r., Barbano, D.M., Semerad, R.G., Smith D.E. and
  Viries, B.K. (1992). Chemical and Physical Methods. Inc: Standard Methods for
  the Examination of Dairy Products. Marshall R.T. (Ed).
• · Cogan. T.M. Barbosa, M. Beuvier, E. Bianchi-Salvadori, B. Cocconcelli, P.S. Fernandes I. et al., (1997). Characterization of the lactic acid bacteria in artisanal dairy products. Journal of Dairy Research, 64(3): 409-421.
• · Edalatian, M. R., Najafi, M. B. H., Mortazavi, S. A., Alegría, A., Nassiri, M.R. and Bassami, M.R. (2012). Microbial diversity of the traditional Iranian cheeses Lighvan and Koozeh, as revealed by polyphasic culturing and culture-independent approaches. Dairy science & technology. 92(1): 75-90.
• ^·  Elhaj, E.A.M. and AlSobeai, S.M. (2018). The Study of Bacteriological Quality of Raw Camel Milk in Middle Region (Sajir). Kingdom of Saudi Arabia. East African Scholars Journal of Medical Science, 1 (3).
• · Ennani, B. and Hidane, K. (2004). Antimicrobial activity of camel ’ s milk against pathogenic strains of Escherichia coli and Listeria monocytogenes. Inernational Journal of Dairy Technology, 57(1):39–43.
• · El-Ziney, M. G. and AL-Turki, A. L. (2007). Microbiological quality and safety assessment of camel milk (Camelus dromedaries) in Saud Arabia (Qassim region). Applied Biology and Environnemental Research, 5(2), 115-122.
• · Faye, B., Bengoumi, M., Al-Masaud, A. and Konuspayeva, G. (2015). Comparative milk and serum cholesterol content in dairy cow and camel. Journal of King Saud University - Science,27 (2), 168-175
• · Frazier, W.C. and Westhoff, D.C. (1995). Food Microbiology. 4^th Ed. New Delhi: Tata McGraw-Hill publishing Company Limited. pp. 384-96.
• · Gizachew, A., Teha, J., Birhanu, T. and Nekemte, E. (2014). Review on medicinal and nutritional values of camel milk. Natural Sciences, 12 (12): 35-40.
• · Gomes, A. M. P. and Malcata, F. X. (1998). Development of probiotic cheese manufactured from goat milk: response surface analysis via technological manufacture. Journal of Dairy Science, 81(6), 1492-1507.
• · Hawaz, E., Guesh, T., Kebede, A. and Menkir, S. (2016). Characterization of Lactic Acid Bacteria from Camel Milk and their Technological Properties to Use as a Starter Culture. East African Journal of Sciences, 10: 49-60.
• · Hailu, Y., Bech, E., Seifu, E., Eshetu, M. and Ipsen, R. (2016). Factors influencing the gelation and rennet ability of camel milk using camel chymosin. International Dairy Journal, 60: 62– 69.
• · Hassan Yassin, M., Mohamed Soliman, M., Abd-Elhafez Mostafa, S. and Ali, H. A. M. (2015). Antimicrobial Effects of Camel Milk against Some Bacterial Pathogens. Journal of Food and Nutrition Research, 3 (3), 162–168.
• · Hamed, E. and Ellatar, A. (2013). Identification and Some Probiotic Potential of Lactic Acid Bacteria Isolated From Egyptian Camels Milk. Life Science Journal, 10(1):1952–61.
• · Jans, C., Bugnard, J., Murigu, P., Njage, K., Lacroix, C. and Meile, L. (2012). Lactic acid bacteria diversity of African raw and fermented camel milk products reveals a highly competitive, potentially health-threatening predominant microflora. LWT - Food Science and Technology, 47: 371-379.
• · Jilo, K. and Dechasa, T. (2016). Chemical Composition and Medicinal Values of Camel Milk. International Journal of Research Studies in Biosciences, 4 (4): 13-25.
• · Khan, B. and Iqbal, A. (2001). Production and composition of camel milk. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 38: 64–68.
• · Khaskheli, M., Arain, M. A., Chaudhry, S., Soomro, A. H. and Qureshi, T. A. (2005). Physico-Chemical Quality of Camel Milk. Journal of Agriculture and Social Sciences, 1 (2), 164–166.
• · Khalesi, M., Salami, M., Moslehishad, M., Winterburn, J. and Moosavi-Movahedi, A. (2017). Biomolecular content of camel milk: A traditional superfood towards future healthcare industry. Trends in Food Science and Technology, 62: 49-58.
• · Khedid, K., Faid, M., Mokhtari, A., Soulaymani, A. Zinedine, A. (2009). Characterization of lactic acid bacteria isolated from the one humped camel milk produced in Morocco. Microbiological research,164: 81-91.
• · KhKhomeri, M. Esazadeh, S. Nasrollahzade, A. (2017). Evaluation of growth inhibit of food spoilage yeast of Lactobacillus brevis and Enterococcus faecium from “chal in Iranian yoghurt drink (Doogh). Iranian journal of Biosystem Engineering. 47(4): 643-649.
• · Kumar, K. V., Shifow, A. A., Naidu, M. U. R. and Ratnakar, K. S. (2000). Carvedilol: A beta blocker with antioxidant property protects agent gentamicin-induced nephrotoxicity in rats. Life Sciences, 66 (26): 2603–2611.  
• · Mahmoudi, I., Ben moussa, O., El, T., Khaldi, M., Kebouchi, M., Soligot-hognon, C., Leroux, Y. and Hassouna, M. (2016). Functional in vitro screening of Lactobacillus strains isolated from Tunisian camel raw milk toward their selection as probiotic. Small Ruminant Research, 3-31.
• · Marth, E.H. (1978). Standard Methods for the Examination of Dairy Products. 14^th
  ed. American Public Health Association, Washington, D.C.
• · Mallesha, Shylaja, R., Selvakumar, D. and Jagannath, J. H. (2010). Isolation and Identification of Lactic acid bacteria from Raw and Fermented Products and their Antibacterial Activity. Recent Research in Science and Technology, 2 (6): 42-46.
• · Marino, M. Maifreni, M. and Rondinini, G. (2003). Microbiological characterization of artisanal Montasio cheese: analysis of its indigenous lactic acid bacteria. FEMS Microbiology Letters, 229(1):133-140.
• · Misaghi, A. Parsaeimehr, M. Akhondzadeh Basti, A. Zahraee Salehi, T. Gandomi, H. azizkhani, M. (2017). The inhibitory effects of Lactobacillus fermentum, Lactobacillus acidophilus and Lactobacil paracasei isolated from yoghurt on the growth and enterotoxin a gene expression of S. aureus. Iranian Journal of Veterinary Medicine, 11(2): 191-200.
• · Moslehishad, M., Mirdamadi, S., Ehsani, M. R., Ezzatpanah, H. and Moosavi-Movahedi, A. A. (2013). The proteolytic activity of selected lactic acid bacteria in fermenting cow's and camel's milk and the resultant sensory characteristics of the products. International Journal of Dairy Technology, 66 (2): 279-285.
• · Mourad, K. and Eddine, N.K. (2006). Physicochemical and microbiological study of “shmen”, a traditional butter made from camel milk in the Sahara (Algeria): isolation and identification of lactic acid. Journal of Oils and Fats, 57(2):198–204.
• · Navidghasemizad, S., Hesari, J., Saris, P. and Nahaei, M. R. (2009). Isolation of lactic acid bacteria from Lighvan cheese, a semi hard cheese made from raw sheep milk in Iran. International Journal of Dairy Technology, 62 (2): 260-264.
• · Omer, R.H. and Eltinay, A.H. (2007). Microbial quality of camel's raw milk in central & southern regions of United Arab Emirates. 10.9755/ejfa. v20i1.5182.
• · Osmondsun, T.W., Eyre, C.A., Hayden, K.M., Dhillon, J. and Garbelotto, M.M. (2013). Back to basics: an evaluation of NaOH and alternative rapid DNA extraction protocols for DNA barcoding, genotyping, and disease diagnostics from fungal and oomycete samples. Molecular Ecology Resources, 13: 66–74.
• · Parsaeimehr, M., Jebellijavan, A., Azizkhani, M., Keykhosravi, K., Mahdavi, A. and Khazaei, M. (2015). Microbiological and chemichal evaluation of traditional Semnan province khiki cheeses. Applied Animal Science Research Journal,15: 57-64.
• · Parsaeimehr, M., Azizkhani, M. and Jebellijavan, A. (2017). The inhibitory effect of 2 commercial probiotic strains on the growth of Staphylococcus aureus and gene expression of enterotoxin A. International Journal of Enteric Pathogen, 5(3): 70-75
• · Partoei, R., Gandomi, H., Akhondzadehbasti, A., Nouri, N., Nikbakht, G.H. and Kargozari, M. (2015). Microbiological and chemical properties of siahmazgi cheese, an Iranian artisanal cheese: isolation and identification of dominant lactic acid bacteria. Journal of Food Processing and Preservation, 39(6): 871-880.
• · Rashid, M. and Miyamoto, T. (2005). Quality Evaluation of Traditional Milk "Sahi"
  in Bangladesh. Journal Milk Science,54(1): 29-36.
• · Sharma, C. and Singh, C. (2014). Therapeutic Value of Camel Milk. Advanced Journal of Pharmacie and Life Science Research, 2 (3): 7–13.
• · Saliha, S. A. Z., Dalila, A., Chahra, S., Saliha, B. H. and Abderrahmane, M. (2013). Separation and characterization of major milk proteins from Algerian Dromedary (Camelus dromedarius). Emirates Journal of Food and Agriculture, 25(4): 283-290. ‏
• · Shori AB. (2017). Camel milk and its fermented products as a source of potential probiotic strains and novel food cultures: A mini review. PharmaNutrition, 5 (3): 84-88.
• · Saljooghi, S., Mansouri-Najand, L. Ebrahimnejad, H. Doostan, F. and Aska N. (2017). Microbiological, biochemical and organoleptic properties of fermented probiotic drink produced from camel milk. Veterinary Research Forum, 8(4): 313 – 31.
• · Staji, H., Rasuli, M. and Jourablou, S. (2019). Comparative virulotyping and phylogenomics of Escherichia coli isolates from urine samples of men and women suffering urinary tract infections. Iranian Journal of Basic Medical Science, 22: 211-214.
• · Wambua, D., Kaindi, M., Schelling, E., Wangoh, J., Kathenya, J., Zakaria, I. et al., (2011). Microbiological Quality of Raw Camel Milk across the Kenyan Market Chain. Food, 5(1): 79-83.