معرفی و بررسی دیوان ملاحسن حافی هروی

پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

مقاله 4، دوره 3، شماره 9، آذر 1397، صفحه 83-120   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نرگس افروز¹؛ احمد علی جعفری²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

²استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب

چکیده

ملاحسن حافی هروی متوفای 1304 هجری قمری، از شاعران دورۀ قاجاری است. دیوان اشعار به‌جای‌مانده از وی شامل سه نسخه در کتابخانه‌های ایران و دربردارندۀ 2112 بیت شعر در قالب مثنوی، غزل، قصیده، ترجیع‌بند، دوبیتی و تک‌بیتی است. قالب مسلط دیوان اشعار وی غزل است. سبک ادبی رایج در اشعارش، سبک بازگشت ادبی است. وی در زبان بیشتر به سبک خراسانی و در محتوا به سبک عراقی بازگشت نموده و کوشیده سبکی مابین این دو ارائه بدهد. تقلید وی از اشعار مولانا و حافظ و سعدی کاملاً مشهود است. وی برای ایجاد موسیقی در اشعارش، از انواع عوامل موسیقی‌ساز بیرونی (وزن)، کناری (قافیه و ردیف)، درونی و معنوی، و نیز صنایع بدیعی و انواع صور خیال بهره می‌جوید تا شعری موزون و آهنگین و خیال‌‌انگیز پدید آورد. وی شاعری است شیعه‌مذهب و دلبستگی‌اش به خاندان اهل بیت^(ع)، به‌خصوص علی^(ع)، در اشعارش منعکس شده است. وی در اشعارش خودش را طرفدار فرقۀ خاصی نمی‌داند، اما در تفکر از اندیشۀ وحدت وجودی و انسان کامل ابن‌عربی متأثر است. در این پژوهش، ضمن معرفی نسخه‌های خطی دیوان اشعار وی، ویژگی‌های رسم‌الخطی، ویژگی‌های سبکی اعم از زبانی، فکری و بیانی دیوان وی بررسی شده و مختصری به زندگی وی اشاره می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

نسخۀ خطی؛ دیوان اشعار؛ ملاحسن حافی هروی؛ ویژگی‌های سبکی

مراجع