شناسایی مؤلفه‌های کارآفرینی اجتماعی و بررسی نقش آنان بر توانمندسازی کودکان کار و خیابان

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 9، شماره 32، آذر 1398، صفحه 153-190   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عالیه شکربیگی¹؛ پریسا فراهانی²

¹استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

بروز آسیب‌های اجتماعی گوناگون و فقدان برنامه‌ریزی‌های کلان در کشورها، امکان ادامه روند رشد طبیعی و زندگی برای برخی از کودکان را مختل و جوامع را با پدیده نوظهور کودکان کار و خیابان روبرو ساخته است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه‌های کارآفرینی اجتماعی، در پی تبیین نقش آن بر توانمندسازی کودکان کار و خیابان بر مبنای مطالعه‌ای توصیفی-همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و کارکنان ستادهای توانمندساز شهر تهران است که  تعداد 600 نفر می­باشد. ابزار جمع آوری داده­ها پرسشنامه 27 سوالی است که روایی آن به دو روش محتوایی و سازه و پایایی پرسشنامه­­ با روش آلفای کرونباخ (935/0) تأیید گردیده است. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم افزار Amos 21 و به روش مدلسازی معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج حاصل از بررسی فرضیه­های پژوهش نشان داد که کارآفرینی اجتماعی به شکل مستقیم بر ارتقاء توانمندی‌های کودکان کار و خیابان تأثیرگذار است. همچنین در بین مؤلفه‌های کارآفرینی اجتماعی مؤثر در توانمندسازی کودکان کار-خیابان، مؤلفه «اصول اساسی کارآفرینی اجتماعی» با ضریب رگرسیونی 831/0 و مؤلفه «برنامه‌های کارآفرینانه اجتماعی» با ضریب رگرسیونی 691/0 به ترتیب بیشتر و کمتر از سایر مؤلفه‌های کارآفرینی اجتماعی بر توانمندسازی کودکان کار-خیابان در ستادهای توانمندساز تأثیرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

«کارآفرینی اجتماعی»؛ «کودکان کار و خیابان»؛ «توانمندسازی»؛ «سازمان‌های مردم نهاد»؛ «مدلسازی معادلات ساختاری»

مراجع

- ابطحی، س ح، شریف زاده، ف، ابراهیم پور، ح.1389. «بررسی مفاهیم، نظریه‌ها و مدل‌های کارآفرینی اجتماعی و ارائه مدل مفهومی»، مدیریت فرهنگ سازمانی، 8(21)، صص 87-112.

- اسدی، م، رضوی، س م، فراستخواه، م.1390. «الگوی کارآفرینی اجتماعی در ساماندهی کودکان خیابانی»، توسعه کارآفرینی، 3(12)، صص 68-83.

- اسفندیاری، س.1392. «کارکرد کارآفرینی اجتماعی در توانمندسازی و بهسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری.

- حسینی، ح.1391.«وضعیت کودکان کار و خیابان در ایران»، فصل نامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 5(19) صص. 155-173.

- حسینی، ح. 1385. کودکان کار و خیابان: سلسله مطالعات در زمینه آسیب شناسی اجتماعی . تهران :  سلمان.

- رمضانخانی، علی. یزدخواستی ،منصوره، عبدی ، فاطمه (1395) سیاست گذاری سلامت کودکان خیابانی : چالش‌ها و راهکارها"

- رضائی، ر ، صفا، ل ، صفری، پ .1391. «بررسی مولفه‌های کارآفرینی اجتماعی در تعاونیهای توسعه روستایی شهرستان زنجان بر مبنای مدل معادلات ساختاری (مورد مطالعه: تعاونی نیک پی)»، کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان.

- زندی مهر، ع. 1380. بررسی آسیب‌شناسی کودکان و نوجوانان خیابانی در تهران، دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.

- سجاسی، م.1391. «بررسی تاثیر کارآفرینی اجتماعی بر کیفیت زندگی: مطالعه موردی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش موسسه ی مهرآفرین پناه عصر» ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.

- شکوری ، علی . "تحول پارادایمی در توسعه روستایی." تهران: نشر قانون، 1393.

- قنبری، ا.1393. «بررسی مولفه‌های اثرگذار بر کارآفرینی زنان روستایی» پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

- کمانکش، ا.1393، «عوامل موثر بر کارآفرینی اجتماعی در سازمان‌های ورزشی استان مرکزی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اراک، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

- گروه توانمندسازی، آموزش، طرح و برنامه.1390، «درآمدی بر اصول، قوانین و مقررات سازمان‌های مردم نهاد»،  مرکز امور اجتماعی و فرهنگی معاونت سازمان‌های مردم نهاد.

- مرجانی، ت، صدری، سید ص.1393، «توسعه کارآفرینی اجتماعی؛ آسیب‌ها، عوال موثر و راه کارها»، مدیریت فرهنگ سازمانی، 12(2)، صص 277-297.

- مقیمی، س م.1388. «کارآفرینی در نهادهای جامعة مدنی»، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.

- ملکی، زا.1392. «بررسی کارآفرینی اجتماعی دانشجویان کشاورزی با تاکید بر سرمایه اجتماعی(مطالعه موردی: دانشجویان کارشناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی استان کرمانشاه)»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی، دانشکده کشاورزی.

- وامقی، م. .1384. کودکان خیابانی ایران و رویکرد دولتی، فصلنامه علمی و پژوهش رفاه اجتماعی. شماره 19.

- Ahmad Bhat,  Shoiab,  Arshad, Md. and Qadir, Mudasir, (2014), Street children and their concerns: a sociological study of Srinagar District of Jammu and Kashmir. International Journal of Current Research,6(3), pp.5847-5852

- Ataöv, Anlı& Haider, Jawaid. (2006). From Participation to Empowerment: Critical Reflections on a Participatory Action Research Project with Street Children in Turkey. Children, Youth and Environments 16(2).

- Braga, J. C., Proenca, T. & Ferreira, M.R.,(2014). Motivations for social entrepreneurship- Evidences from Portugal. Tékhne, 12(1): 11-21.

- Felico, J. Augusto, Goncalves, Helena, M., and Goncalves Vitor da Conceicao, (2013), Social value and organizational performance in non-profit social organizations: Social entrepreneurship, leadership, and socioeconomic context effects, Journal of Business Research, 66(10), pp. 2139-2146.

- Guclu, Ayse & Dees, J. Gregory. (2002). The Process of Social Entrepreneurship: Creating Opportunities Worthy of Serious Pursuit, by the Fuqua School of Business.

- Gutierrez, P. (1998) Empowerment in social work practice, London: brooks: Cole Publishing Company.

- Janssens, W.(2010).  Women’s Empowerment and the Creation of Social Capital in Indian Villages. World Development, 38(7): 974-988.

- Kassa Kebede, S. (2015). The situation of street children in urban centers of Ethiopia and the role of NGO in addressing their socio-economic problems: The case of Hawassa city. International Journal of Academic Research in Education and Review, 3(3): 45-57.

- Lanfredi, M.,  Zoppei, S., Ferrari, C., Bonetto, C., Van Bortel, T., Thornicroft, G., Knifton, L., Quinn, N., Rossi, G., Lasalvia, A. (2015).   Self-stigma as a mediator between social capital and empowerment among people with major depressive disorder in Europe: The ASPEN study, European Psychiatry, 30(1): 58–64.

- Lin, F. (2015). Promoting access to education for working children and street children, TAS Model United Nations: 1-5.

Lewis, Andrew, (2003), Non- Government Organizational Tool Assessment Social Entrepreneurship, University of Wisconsin extension.

- Majkowski, A.(2010). Comparative case study on the role of social capital in a community economic development social entrepreneurship (CEDSE). George Washington University, Doctor of Education Dissertation.

- Malhatra, S., R. Schuler and C. Boender (2002) "Measuring womens empowerment as a variable in International development", http://sitere sources.worldbank.org.

- Martin, L.; Osberg, S. (2007). “Social Entrepreneurship: The Case for Definition”. Stanford Social Innovation Review, Spring, 28-39

- Mazumdar, M., & Ahmed, M. (2015).  Empowerment of rural woman through entrepreneurship an Overview, International Research Journal of Interdisciplinary & Multidisciplinary Studies, 1(1): 165-172.

- Nelson, Russell. (2000). The application of empowermet theory to street children of the developing world. Thesis of master of art. The university of British Columbia.

- Schmitz, B.(2015). Social entrepreneurship, social innovation and social mission organization, toward a conceptualization, Sage publication: 17-42.

- Weerawardena, J. and Mort, G.S. (2006), Investigating social entrepreneurship: a multidimensional model, Journal of World Business, Vol. 41, pp. 21-35.

- Weerawardena, J.& Mort G. S. (2006). Investigating social entrepreneurship:

a multidimensional model,  journal of world business, 41: 21-35.