بررسی تأثیر شناختِ مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نشانه های شهری اصفهان بر هویت ملی

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 9، شماره 32، آذر 1398، صفحه 113-152   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حمید رضا صادقی¹؛ رضا اسماعیلی²؛ منصور حقیقتیان³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

²دانشیار مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، خوراسگان، ایران

³دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی­شده در نمادها و نشانه­های شهری شهر اصفهان بر هویت ملی پرداخت. روش پژوهش از نوع پیمایش بود. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه محقق­ساخته پژوهش استفاده گردید. روش نمونه­گیری، طبقه­ای متناسب بود که با استفاده از نرم­افزار نمونه­گیری Spss Sapmle Power 620 نفر از شهروندان به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای تحلیل داده­ها از رویکرد مدل­سازی معادله ساختاری واریانس­محور(PLS - SEM) استفاده شد. جهت انجام محاسبات در این بخش از نسخه 23 نرم‌افزار SPSS و نسخه 3.2.6 نرم­افزار Smart PLS استفاده گردید. یافته­های پژوهش بیانگر این بود که وضعیت هویت ملی در میان شهروندان مورد بررسی بالاتر از حد میانگین متوسط است. شناخت مؤلفه‌های هویتی نشانه­ها و نمادهای شهری بر هویت ملی تأثیر دارد. اثر متغیر شناخت نمادهای شهری بر متغیر هویت ملی معنادار بوده است. با توجه به مقدار ضریب تأثیر(21/0) می­توان گفت این اثر مستقیم و در حد ضعیف است. بنابراین، افزایش شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نشانه­ها و نمادهای شهری در حد کمی می­تواند منجر به تقویت هویت ملی و برعکس کاهش شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی شده در نشانه‌ها و نمادهای شهری منجر به تضعیف هویت ملی در بین شهروندان مورد بررسی ­می­گردد. بررسی ابعاد شناخت مؤلفه‌های هویتی بازنمایی­شده در نشانه­ها و نمادهای شهری اصفهان نشان می­دهد که اثر شناخت مؤلفه‌های اجتماعی(63/0)  و فرهنگی(46/0)  بر هویت ملی مستقیم و در حد بالا، و اثر شناخت دینی معکوس و در حد بالا(51/0-) است. در مقابل، اثر ابعاد شناخت مؤلفه‌های سیاسی و تاریخی بر متغیر هویت ملی به لحاظ آماری معنادار نیست (05/0 < p). بنابراین، می­توانیم بگوییم که شناخت مؤلفه‌های اجتماعی و فرهنگی بازنمایی شده در نمادها و نشانه­ های شهری اصفهان توانسته است به بازتولید هویت ملی در میان شهروندان کمک نماید، اما شناخت مؤلفه‌های دینی، سیاسی و تاریخی نتوانسته است در این زمینه موفقیت چندانی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

نشانه های شهری؛ هویت ملی؛ شناخت مؤلفه‌های هویتی؛ بازنمایی هویت ملی

مراجع

- ابوالحسنی. سید رحیم .(1387). مؤلفه‌های هویت ملی با رویکردی پژوهشی.  فصلنامه سیاست. دوره 38. شماره 4: 22 – 1.

- پاکزاد، جهانشاه. (1384). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. تهران: شرکت طرح و نشر پیام سیما.

- جنکینز، ریچارد. (1381). هویت اجتماعی. ترجمه تورج یاراحمدی. تهران: شیرازه.

- حاجیانی. ابراهیم. (1379). تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه.  فصلنامه مطالعات ملی.  سال دوم شماره پنجم: 228 - 193

- حبیبی. سید محسن.(1380). مسیر پیاده گردشگری. نشریه هنرهای زیبا. شماره 9: 51 – 43.

- دانش. جابر و طیبی. امیر. (1390). کیفیت حضور در میادین شهری با تأکید بر نمونه‌های سنتی ایران. فصلنامه شهر ایرانی اسلامی. شماره چهارم: 81 – 71.

- دهقان­نژاد. مرتضی؛ دهقان نژاد. فاطمه و کریم پور. ناصر.(1386). بافت قدیم نصف جهان. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.

- ساروخانی. باقر. (1380). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- سلیمی سبحان. محمدرضا؛ حیدری. جهانگیر و یاری. منیر. (1395). تأثیر نشانگان و نمادهایِ فرهنگیِ فضاهای شهری بر تقویت هویت ملی. جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دوره 8. شماره 29: 57 – 33.

- شاردن،. ژان.(1372). سفرنامه شاردن. ترجمه اقبال یغمایی. تهران: توس.

- شیان. شیما. (1392). طراحی المان‌های شهری با تکیه بر فرهنگ نوروز، به منظور حفظ و گسترش این آیین و انتقال ویژگی‌های آن به فضای شهری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر. تهران: دانشگاه الزهرا. دانشکده هنر.

- فکوهی. ناصر. (1383). انسان‌شناسی شهری. تهران: نشر نی

- کاستلز. مانوئل. (1385). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: قدرت هویت. ترجمه حسن چاوشیان. جلد دوم. تهران: نشر طرح نو.

- گل‏محمدی. احمد. (۱۳۸۳). جهانی‌شدن، فرهنگ و هویت، تهران: نشر نی.

- گودرزی. حسین و بختیاری. مهدی. (1395). میزان توجه به مؤلفه‌های هویت ملی در نام‌گذاری معابر اصلی شهر تهران. فصلنامه مطالعات ملی. دوره 17. شماره: 70 – 53.

- گیدنز، آنتونی. (1382). تجدد و تشخیص. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.

- لینچ . کوین. (1385). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران .

- ورجاوند. پرویز. (۱۳۷۸). پیشرفت و توسعه بر بنیاد هویت فرهنگی. تهران: شرکت سهامی انتشار.

- Castells, M. (2006). Globalization and Identity (A Comparative Perspective, journal of Transfer, No (04), pp: 56 – 67.

- López Alves, F., (2013). Nations and national identity in urban Latin America: The case of Buenos Aires (No. 525). Serie Documentos de Trabajo, Universidad del CEMA.

- Mehrtens, C., (2010). Urban Space and National Identity in Early Twentieth Century São Paulo, Brazil: Crafting Modernity. Springer.

- Strain, G., (2012). Neighborhood and nation in neoliberal times: Urban upheaval, resistance, and national identity in Buenos Aires, Argentina.

- Whiting, R.L., (2013). Space, place, and nationalism: Constituting, transmitting, and contesting national identity in the urban landscape of Zagreb, Croatia from 1850 to 1940. University of Illinois at Urbana-Champaign.