پهنه‌بندی آگروکلیمایی جهت تعیین دوره رشد مناسب، تاریخ کاشت و برداشت کاشت پاییزه چغندرقند در استان کرمان

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 12، دوره 12، شماره 41، تیر 1399، صفحه 148-161   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد علی جواهری^{* 1}؛ مهدی نادی²؛ حمید نجفی نژاد¹

¹استادیار بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. کرمان، ایران.

²استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، دانشکده مهندسی زراعی، گروه مهندسی آب، ساری، ایران

چکیده

کم آبی مهم‌ترین عامل محدودکننده‌ی تولید چغندرقند در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از جمله ایران است. استفاده از روش پهنه بندی اقلیمی-زراعی، که همزمان فاکتورهای مختلف موثر بر رشد چغندر قند را در نظر میگیرد، مناسبترین و سریع ترین روش جهت تعیین مناطق مستعد به کشت این گونه گیاهی می‌باشد. در این تحقیق ابتدا با استفاده از آمار بلند مدت هواشناسی احتمال وقوع هر مرحله رشدی و دماهای آستانه بدست آمد. سپس از معادلات گرادیان سه بعدی برای پهنه بندی عوامل در سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج نشان داد در مناطق جنوبی و شرق استان کرمان تاریخ کاشت مناسب اول تا بیستم آبان می باشد. اما برای جنوب شهرستان بافت تاریخ دهم مهر ماه تا اول آبان برای کاشت مناسب است. برای قسمت های وسیعی از شهرستان های رفسنجان، سیرجان، زرند و بردسیر تاریخ کاشت بیستم شهریور تا دهم مهرماه مناسب است. در مورد تاریخ برداشت چغندر قند برای مناطق جنوبی استان کرمان پانزدهم اردیبهشت تا اول خرداد بدست آمد. این مناطق بدلیل محدودیت های دمایی از طول دوره رشد کمتری نسبت به نواحی مرکزی برخوردار بوده‌اند. با این حال این مناطق درصد روزهای مناسب رشد و همچنین GDD بیشتری نسبت به نواحی مرکزی داشته‌اند. بنظر می رسد مناطق جنوبی استان شامل شهرستان‌های منوجان، جیرفت، ارزوییه و عنبرآباد که با احتمال کمتر از 30 درصد با خطر بهاره شدن و ساقه‌‌دهی روبرو می باشند کاملا مناسب کاشت چغندرقند پاییزه هستند.

کلیدواژه‌ها

بهاره شدن؛ تاریخ کاشت؛ پهنه‌بندی؛ چغندرقند؛ کاشت پاییزه

مراجع

احمدی، م.، طالقانی، د.، شهبازی، ح.ع. 1386. بررسی اثرات رقم، تاریخ کاشت و برداشت بر عملکرد و خصوصیات کیفی چغندرقند پاییزه در استان خراسان رضوی. بیست و نهمین دوره سمینارهای کارخانه‌های قند و شکر ایران. مشهد.

احمدی، م. 1388. دستاورد مطالعات کشت پاییزه برای پایداری تولید چغندرقند در استان خراسان. خبرنامه مرکز بررسی و تحقیق و آموزش صنایع قند ایران. شماره 224. شهریور1388.

اشرف منصوری، غ.ر. 1379. تأثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته روی عملکرد ریشه و قند دو رقم چغندرقند در منطقه داراب. گزارش نهائی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس.

اشرف منصوری، غ.ر. 1375. تأثیر طول دوره رویش برکمیت و کیفیت چغندرقند در فسا. انتشارات مرکز تحقیقات فارس. 36 صفحه.

اشرف منصوری، غ.ر.، شریفی، م.، حمدی، ف. 1392. بررسی امکان کشت پاییزه چغندرقند در منطقه فسا. نشریه چغندرقند. 29(1): 84- 71.

اوراضی زاده، م.ر. 1375. تعیین مناسب‌ترین تاریخ کاشت سه رقم بذر منوژرم چغندرقند برای به دست آوردن مطلوب‌ترین تراکم بوته در هکتار. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد دزفول.

حسین پور، م. 1385. تأثیر مدیریت نیتروژن آب آبیاری و طول دوره رشد بر کارایی مصرف آب و نور در چغندرقند زمستانه. پایان‌نامه دکترا. دانشگاه تربیت مدرس.

جلیلیان، ع. 1384. بررسی تأثیر دمای پائین و تنش یخ‌زدگی بر فرآیندهای جوانه‌زنی، سبز شدن و رشد گیاه چه چغندرقند. رساله دکتری. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تهران.

جواهری، م.ح.، زین‌الدینی، ع.، نجفی نژاد، ح. 1384. اثر تاریخ کاشت بر شاخص‌های رشد چغندرقند در دشت ارزوئیه. پژوهش و سازندگی. شماره 62.

جواهری، م.ح.، نجفی نژاد، ح.، آزاد شهرکی، ف. 1385. بررسی امکان کشت پاییزه چغندرقند در منطقه ارزوئیه (استان کرمان). پژوهش و سازندگی. 19(2):85-105.

جواهری، م.ح.، رمرودی، م.، اصغری پور، م.ر.، دهمرده، م.، قائمی، ع.ر. 1394. پهنه‌بندی اقلیمی-زراعی و امکان‌سنجی کشت پاییزه چغندرقند در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی. مجله علمی پژوهشی چغندرقند. 31(1):31-17.

شریفی، ح. 1380. بررسی اثر زمان کاشت و برداشت بر روی ارقام جدید معرفی شده چغندرقند. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد دزفول.

شریفی، ح. 1375. بررسی تأثیر تاریخ کاشت طول دوره رشد و مقادیر مختلف کود ازته بر روی کمیت و کیفیت  چغندرقند زمستانه در دزفول. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد دزفول.

شریفی، ح. 1374. بررسی ارقام زودرس چغندرقند در منطقه دزفول. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد دزفول.

عبداللهیان، ع. 1371. بررسی تغییرات پارامترهای کمی و کیفی رشد چغندرقند در تاریخ‌های مختلف کاشت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس.

عزیزپور، م.ح.، طالقانی، د.، آقایی زاده، م.، حسین پور، م. 1395. ارزیابی ساقه روی و صفات کمی و کیفی هیبریدهای تریپلویید در کشت پاییزه چغندرقند. مجله علمی پژوهشی چغندرقند. 32(2):106-99.

محمدیان، ر.، افشار، ه. 1384. بررسی اثر زمان شروع آبیاری در کشت انتظار بر روی برخی صفات چغندرقند. گزارش نهائی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان.

محرم زاده، م. 1386 . طرح ارزیابی مقامت لا ین‌ها و هیبریدهای مختلف چغندرقند جهت مقامت به بولتینگ. گزارش پژوهشی. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند.

Albuquerque, M.C., Carvalho, N.M. 2003. Effects of the type of environmental stress on the emergence of sunflower (Helianthus annus L.). soybean (Glycine max (L.) Merril) and maize (Zea maize L.) seeds with different levels of vigor. Seed Sci. and Technol. 31:465-479.

Ati, O.F., Stigter, C.J.,  Olandipo, E.O. 2002. A comparison of methods to determine the onset of the growing season in northern Nigeria. Int. J. Climatol. 22:732–742.

Bishnoi, O.P. 2010. Applied agroclimetology. Oxford book company. Jaipur, India. pp540.

Bosemark, N.O. 1993. Genetics and breeding. In The Sugar Beet Crop: Science into Practice (Eds D. A. Cooke & R. K. Scott), pp. 67–119. London: Chapman and Hall.

Campbell, L.G., Enz., J.W. 1991. Temperature effects on sugar beet seedling emergence. Journal of Sugar Beet Research. 28:129-140.

Cornwall, C., Horiuchi, A., Lehman, C. 2001."NOAA Solar Calculator". U.S.A: Department of Commerce.27 Aug 2112. [Online] <http:www.esrl.noaa.gov/gmd/grad/solcalc/sunrise.html.

De Pauw, E., Göbel, W., Adam, H. 2000. Agro-meteorological aspects of agriculture and forestry in the arid zones. Agric. For. Meteorol. 103:43–58.

Draycott,  A.P. 2006. Sugar beet. Blackwell Publishing LTD. pp473.

El-Sayed et al. 2012. in a study on the effect of harvest date on the yield and quality of sugar beet

Ghaffari, A. 2008. Agro-climatic zoning of Iran, Rainfed crop production areas with particular emphasis to agro ecological characterization. Report, Agricultural Extension, Education and Research Organization (AEERO), Dry land Agricultural Research Institute (DARI). ICARDA Technical Report.

Holen, C.D., Dexter, A.G.A. 1996. Growing degree day equation for early sugarbeet leaf stages. Research and extension Reports. 27:152–157.

Hundal, S.S., Singh, R. Dhaliva, L.K. 1997. Agro-climatic indices for predicting phonology of wheat (Triticum aestivum) in Punjab. J. Agric. Sci. 67:265-268.

Izumiyama, Y. 1984. Production and distribution of dry matter as a basis of sugar beet yields. J. A. R. Q. 17(4):219-224.

Jaggard, K.W., Wickens, R., Webb, D.J., Scott, R.K. 1983. Effects of sowing date on plant establishment and bolting and the influence of these factors on yields of sugar beet. Journal of Agricultural Science, Cambridge. 101:147-61.

Jaggard, K.W., Werker, A.R. 1999. An evaluation at the potential benefits and of autumn–sown sugar beet in NW Europe. J. Agric. Sci. 121:93-51.

Kaffka, S. 1996. Sugar beet production and the environment. Annual Report of the California Sugar Beet Grower’s Assoc.

Kandil, A.A., Badawi, M.A., EI-Moursy, S.A.,  Abdou, U.M.A.  2004. Effect of planting dates, nitrogen levels and bio-fertilization treatments on 1: growth attributes of sugarbeet (Beta vulgaris L.). Scientific Journal of King faisal Univ. 5(2): 227-237.

Kenter, C., Hoffmann, C.M.,  Marlander, B. 2006. Effects of weather variables on sugar beet yield development (Beta vulgaris L.). European Journal of Agronomy. 24:62-69.

Longden, P.C., Clarke, N.A.,  Thomas, T.H. 1995. Control of bolting and flowering in sugar beet. In Proceedings of the 58th Winter Congress of the Institut de Reche`rches sur la Betterave, Brussels, pp.71–75. Brussels: IIRB.

Milford, G.F.J., Jarvis, P.J.,  Walters, C. 2010. A vernalization-intensity model to predict bolting in sugar beet. Journal of Agricultural Sciences. 148:127–137.

Palva, E.T., Htiharju, S.T.,  Taminen, I., Puhakainen, T., Laitinen, R., Svensson, J., Helenius, E., Heino, P. 2002. Biological mechanism of low temperature stress response: cold acclimation and development of freezing tolerance in plants. JIRCAS Woorking Report 9-15.

Parmah, E., Negaresh, H., khosravi, M. 2014. Agroclimatic zoning of sugar beet in Kermanshah province using GIS. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences. 4: 345-354.

Polley, H.W. 2002. Implications of atmospheric and climatic change for crop yield and water use Yciency. Crop Science. 42:131-140.

Reinsdorf, E., Koch, H.J.  2013. Modeling crown temperature of  winter sugar beet and its application in risk assessment for  frost killing in Central Europe. Agric. For Meteorology. 182–183,21–30.

Rinaldi, M., Vonella, A.V. 2006. The response of autumn and spring sown sugar beet (Beta vulgaris) to irrigation in Southern Italy: Water and radiation use efficiency. Field Crop Research. 95:103-114.

Thomas, T.H. 1989. Sugar beet in the greenhouse- a global warming warning. British Sugar Beet Review. 57(3):24-6.