ارتباط ولایت مطلقه فقیه با نقش زمان و مکان در اجتهاد

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 1، دوره 6، شماره 22، دی 1398، صفحه 1-22   

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2019.670170

نویسندگان

افسانه ترکاشوند¹؛ محمود قیوم زاده^{* 2}؛ عباسعلی حیدری³

¹دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی (گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی)، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمین، ایران

²استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ایران.

³استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین ارتباط میان ولایت مطلقه فقیه و نقش زمان و مکان در اجتهاد و ارائه مطالعه نظری جدید در استفاده از نظریه ولایت مطلقه فقیه جهت تسهیل امور جامعه بود. در این راستا، نقش زمان و مکان در اجتهاد، احکام، پیدایش موضوعات جدید، کشف مصادیق جدید برای موضوعات، اجرای احکام، احکام حکومتی و ترجیح برخی از احکام بر بعضى دیگر(قاعده اهمّ و مهم) با روش توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد ولایت مطلقه فقیه ارتباط تنگاتنگی با موضوع نقش زمان و مکان در اجتهاد دارد و این دو سمت و سوی تصمیم گیری ولی فقیه را مشخص می‍‌کنند. زمان و مکان در ملاکات احکام، موضوعات و ویژگی‌های آن اثرگذارند. ولی‌فقیه تنها با احکام اولیه و ثانویه نمی‌تواند مشکلات و مسائل نوین جامعه مدرن را حل کند، بلکه با استفاده از عنصر مصلحت، حکم حکومتی، قاعده اهم و مهم و عنصر زمان و مکان می‌تواند مشکلات نوظهور را حل کند.

کلیدواژه‌ها

ولایت مطلقه فقیه؛ امام خمینی؛ زمان و مکان؛ اجتهاد؛ ولی فقیه

مراجع

قرآن کریم.

 

1. ابن منظور، محمد (۱۳۷۵). لسان العرب. بیروت: دارصاد، ج3.
2. اصفهانی، ابوالحسن (۱۳۵۲). وسیله النجاه (المحشی). تحقیق محمدرضا گلپایگانی قم: نیکنام (چاپخانه)، ج ۱–3.
3. بحرانی، یوسف (۱۹۸۵م). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. بیروت: مؤسسة النشر الاسلامی، ج18.
4. حائری، مرتضی؛ امراللهی‌یزدی، محمدحسین (۱۳۹۴). ابتغاء الفضیله فی شرح الوسیله فی المکاسب المحرمه.قم: الجماعه المدرسین بقم المشرفه، موسسه النشر الاسلامی، ج1.
5. حسینی عاملی، محمدجواد؛ علامه حلی، حسن (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج 4.
6. خمینى، سید روح الله (1425ق). تحریرالوسیله. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج2.
7. خمینی، سید روح الله (۱۳۸۹). صحیفه نور. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج21.
8. خمینی، سید روح الله (۱۴۱۴ق).بدائع الدرر فی قاعدة نفی الضرر. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
9. خمینی، سید روح الله (۱۴۳۲ق). کتاب البیع. تحقیق محمد صدر. قم: محبی، ج۱.
10. خوئی، ابوالقاسم (۱۴۳۰ق). مصباح الفقاهة. تحقیق محمدعلی توحیدی. قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی، ج5.
11. سبحانی تبریزی، جعفر (1386). ثبات و تغییر در احکام شرعى. فقه اهل بیت، 49: 61-71.
12. سبحانی تبریزی، جعفر (۱۳۸۷). الموجز فی أصول الفقه.قم: مؤسسة الإمام الصادق.
13. شهید ثانی، زین‌الدین؛ محقق حلی، جعفر (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. قم: موسسه المعارف الاسلامیه، ج 6.
14. طوسی، محمد (۱۳۸۷). المبسوط فی فقه الامامیه. تحقیق محمدتقی کشفی و محمدباقر بهبودی. تهران: مکتبه المرتضویه، ج4.
15. محقق حلی، جعفر (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال. قم: اسماعیلیان، ج 4.
16. مشکانی سبزواری، عباسعلی (1389). مقدمه‌ای بر فقه اجتماعی شیعه از نگاه مقام معظم رهبری. فقه،17(3):23-63
17. مطهری، مرتضی (۱۳۴۱). اجتهاد در اسلام. تهران: شرکت سهامی انتشار.
18. معرفت، محمدهادی (۱۳۷۹). تبیین مفهومی ولایت مطلقه فقیه. حکومت اسلامی، 15: 112-145.
19. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق). دائره‌المعارف فقه مقارن. قم: انتشارات امام علی.
20. منتظری نجف آبادی، حسینعلی (۱۴۰۹ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی. قم: موسسه کیهان، ج2.
21. مهرپور، حسین (1388). مجموعه نظریات شورای نگهبان: دوره اول از تیر 1359 تا تیر 1365. تهران (جلد2). دادگستر.
22. موسوی بجنوردی، حسن (1410ق). قواعد فقهیه. قم: اسماعیلیان، ج2.
23. موسوی تبریزی، سید حسین (1394). خاطراتدادستانسابقانقلابازمرگلاهوتیپروندهسعادتیواستعفای لاجوردی. تهران: روزنامه شرق.
24. موسوی خوئی، سید ابوالقاسم؛ وحید خراسانی، حسین (۱۳۷۴). ملاکات احکام و احکام حکومتی. در: ‏‏مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی: نقش زمان و مکان در اجتهاد‏. جمعی از نویسندگان. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، ج7.
25. موسویان، سید ابوالفضل (1379). عالمان زمان‌شناس. نامه مفید، 14 :23-21.
26. نجفی، محمدحسن (۱۳۶۲). جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام. تحقیق ابراهیم سلطانی نسب. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج22.