نگرشی سازه‌انگارانه به سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه (مطالعه موردی: سوریه و عراق 2018-2011)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 5، دوره 6، شماره 22، دی 1398، صفحه 111-137   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2019.670177

نویسندگان

داوود کیانی^{* 1}؛ زینب صدوقی²

¹دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران.

²دانش آموخته دکتری سیاستگذاری فرهنگی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر بحران ژئوپلیتیک خاورمیانه بر سیاست روسیه در این منطقه، به ویژه در قبال کشورهایی چون عراق و سوریه بود.پژوهش بر اینفرض استوار است که تغییر در دکترین سیاست خارجی روسیه، ظهور افراط‌گرایی، تهدید منافع روسیه و همچنین نگرانی از تسری خیزش‌ها به اوراسیا از سال 2011 به این سو و همزمان با وقوع ناآرامی­های سیاسی – اجتماعی در خاورمیانه عربی، منجر به تغییر ادراک روس‌ها شده و در نتیجه اتخاذ سیاست گسترش نفوذ در منطقه خاورمیانه از سوی مسکو را به دنبال داشته است.نتایج حاصل از این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام شد، نشان داد، روسیه با تغییر در نگرش منطقه­ای خود توانست ضمن افزایش نقش­آفرینی در منطقه و پیشبرد سیاست برقراری امنیت و ثبات، نقش مهمی در مدیریت بحران به نفع خود ایفا کرده، و تهدیدات منطقه­ای را به فرصت تبدیل کند.

کلیدواژه‌ها

خاورمیانه؛ انقلاب‌های عربی؛ بنیادگرایی اسلامی؛ روسیه؛ سوریه؛ عراق؛ سیاست خارجی

مراجع

1. آقاحسینی، علیرضا؛ امام جمعه‌زاده، سیدجواد؛ فروغی، عاطفه (1392). مطالعه سیاست خارجی روسیه در بحران داخلی سوریه از منظر سازه‌انگاری (2011 تاکنون). پژوهش‌های راهبردی سیاست،2(7):125 -146.  
2. بهمن، شعیب (1391). روسیه و بهار عربی؛ چالش‌ها و پیامدها. آسیای مرکزی و قفقاز،77:25-53.
3. درآینده، روح الله؛ احمدی، حمید (1397). سیاست روسیه در بحران سوریه و پیامدهای آن بر منافع ملی ایران. مطالعات روابط بین‌الملل،11(44): .69-95
4. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سمت.
5. زرگر، افشین؛ سلیمی، لیلا (1396). روسیه و مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری در قفقاز: دستاوردها و ناکامی‌ها. پژوهش در هنر و علوم انسانی،6: 120-107.
6. عزیزی، حمیدرضا؛ نجفی، مصطفی (1397). آینده شراکت ایران و روسیه در بحران سوریه. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی،9(2): .67-95
7. فلاح‌نژاد، علی؛ ذاکریان، مهدی (1395). نقش آمریکا در بحران‌های خاورمیانه از منظر سازه‌انگاری (پس از2010 ). پژوهش‌های روابط بین‌الملل،6(21)، .15-52
8. قوام، عبدالعلی (1384). روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها. تهران: سمت.
9. کرمی، جهانگیر؛ نوری، علیرضا (1391). روسیه، تحولات عربی و «چالش سیستمی» در خاورمیانه. آسیای مرکزی و قفقاز،78: .167- 192
10. کیانی، داوود، خان محمدی، زهره (1396). سیاست خاورمیانه‌ای روسیه از 2011- 2015 (با تأکید بر کشورهای عربی). مطالعات اوراسیای مرکزی،10(2): .341- 358
11. کیانی، داوود؛ خان محمدی، زهره (1392). واکاوی علل حضور روسیه در بحران سوریه. راهبرد،22(69): .87- 114
12. متقی، ابراهیم؛ کاظمی، حجت (1386). سازه‌انگاری، هویت، زبان و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. سیاست(مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی)،37(4) : 209-238.
13. مشیرزاده، حمیرا (1383/الف). گفتگوی تمدن‌ها از منظر سازه‌انگاری. دانشکده حقوق و علوم سیاسی،63: .169-201
14. مشیرزاده، حمیرا (1383/ب). سازه‌انگاری به عنوان فرانظریه روابط بین‌الملل. دانشکده حقوق و علوم سیاسی،65: 113-144 .
15. مشیرزاده، حمیرا (1389). تحول در نظریههای روابط بین‌الملل. تهران: سمت.

16. Al Rawi, Ahmed K. (2014). The Arab Spring and Online Protests in Iraq. International Journal of Communication, 8:916-942.
17. Bodansky, Yossef (2015). Russia, Syria, and the Crossroads of Strategic Development. ISPSW Strategy Series: Focus on Defense and International Security,378: 1-27.
18. Brisov, Timofey (2018). Russian arms exports in the Middle East. In:Russia’s return to the Middle East Building sandcastles?. Edited by Nicu Popescu and Stanislav Secrieru. European Union Institute for Security Studies. DOI:10.2815/639920.
19. Freedman, Robert O. (2010). Russia and the Middle East under Putin. Ortadoğu Etütleri, 2(3): 9-55.
20. Iraqi Ministry of Foreign Affairs, Media Office. (2019). Foreign Minister Meets Russian Ambassador to Baghdad Mr. Maxim Maximov. Available at: https://www.mofa.gov.iq/2019/08/?p=3372
21. Jackson, Robert & Sorensen, Georg (2006). Introduction to International Relations Theories and Approaches. London:Oxford university press,3rd edition.
22. KARGIN, İnci AKSU. (2018). The unending Arab Spring in Syria: The Primary Dynamics of the Syrian civil war as experienced by Syrian Refugees. Turkish Studies,13(3): 27-48. DOI: Number: http://dx.doi.org/10.7827.
23. Katz, Mark N. (2018). Support Opposing Sides Simultaneously: Russia’s Approach to the Gulf and the Middle East. Aljazeera Center for Studies. Available At:
http://studies.aljazeera.net/en/reports/2018/08/support-opposing-sides-simultaneously-russias-approach-gulf-middle-east-180823104054250.html
24. Kreutz, Andrej (2007). Russia in the Middle East: Friend or Foe?. London: Preager Security International.
25. Mali Coup: Arab Spring Spreads to Africa (2012). UPI. Available At: www.Upi.com
26. Malyshev, Dina (2015). Middle East Turbulence. Journal World Economy and International Relations.10:113-118.
27. Mamedov, Ruslan. (2019). After the caliphate: the prospects of Russia–Iraq relations. Russian International Affairs Council . Available at: https://russiancouncil.ru/papers/Russia-Iraq-WP46-En.pdf
28. Nakble, Carole (2018). Russia’s energy diplomacy in the Middle East. In: Russia’s return to the Middle East Building sandcastles?. European Union Institute for Security Studies. Available At: https://www.iss.europa.eu/sites/default/files/EUISSFiles/CP_146.pdf.
29. Saadoun, Mustafa (2019). Has Russia begun to play a role in Iraq?. Al- Monitor. Available At: https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/05/iraq-iran-russia.html
30. Sakwa, Richard (2008). New Cold War or twenty years crisis? Russia and International Politics. International Affairs,84(2): 241-267.
31. Slocombe, Alexander James  (2017). Identity through foreign policy: Russia and China in the Middle East. A thesis submitted to the Victoria University of Wellington, in the degree of Master of Arts.
32. Suchkov, Maxim A. (2018). Between Baghdad and Erbil: Russia’s Balancing Act in Iraq. The London School of Economics and Political Science. Available At:
https://blogs.lse.ac.uk/mec/2018/05/03/between-baghdad-and-erbil-russias-balancing-act-in-iraq/
33. Trenin, Dmitri. (2007). Russia Redefines It Self and Its Relation with West. Washington Quarterly,30(2).
34. Trenin, Dmitri. (2016). Russia in the Middle East: Moscow’s Objectives, Priorities, and Policy Drivers. Carnegie Endowment for International Peace, Available At:
https://carnegieendowment.org/files/03-25-16_Trenin_Middle_East_Moscow_clean.pdf
35. Włodkowska-Bagan, Agata (2017). Syria in Russia’s Foreign Policy in the 21st Century. TEKA of Political Science and International Relations, 12(1): 27–40. DOI:
http://dx.doi.org/10.17951/teka.2017.12.1.27