دراسة روایة «شیکاجو» لعلاء الأسوانی علی ضوء نظریة الواقعیة العظیمة لجورج لوکاتش

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 1، دوره 11، شماره 43، اسفند 2019، صفحه 9-35   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمود رضا توکلی محمدی¹؛ محمد علی آذرشب²

¹باحث مرحلة مابعد الدکتوراه، جامعة طهران

²أستاذ، جامعة طهران

چکیده

وفق نظریة جورج لوکاتش، فی علمیة البحث الأدبی یجب ألّا ینظر إلی الأدب من منظار الأدبیة فحسب، بل علی الناقد أن یتفرس الأثر الأدبی لکی یجد فیه صلةً بین الأدیب وبین مجتمعه. تقوم نظریة لوکاتش علی نقد الشکل والمضمون وطرح لها عدة معاییر هی: المضمون الإجتماعی، النموذج، الواقعیة وعلاقة العلة والمعلول. فی هذا الصدد سمّی لوکاتش الواقعیة فی نظریته بالواقعیة العظیمة وطرح لها عدّة سمات منها الواقعیة الحقیقیة أو انتصار الواقعیة والواقعیة النقدیة وشعبیة الأدب. حاول هذا المقال وعلی ضوء المنهج الوصفی- التحلیلی أن یدرس روایة «شیکاجو» لعلاء الأسوانی، الکاتب المصری المعاصر، فی إطار نظریة الواقعیة العظیمة لجورج لوکاتش ویبحث عن مدی نجاح الواقعیة فی الرّوایة المذکورة. فیدلّ مجمل نتائج البحث علی أنّ الأسوانی استطاع أن یدرس بعض القضایا الإجتماعیة المرتبطة بالمثقفین المصریین خارج الحدود المصریة کما حاول أن یدرس المجتمع الأمریکی ولکنّه أدخل فی دراسته آرائه الفردیة وایدئولوجیته وفی بعض آرائه الإجتماعیة إبتعد عما طرحه لوکاتش فی واقعیته العظیمة.

کلیدواژه‌ها

النقد الإجتماعی؛ جورج لوکاتش؛ الواقعیة العظیمة؛ علاء الأسوانی؛ شیکاجو

مراجع

أبوشقراء، محی الدین. لا تا، مدخل إلی سوسیولوجیا الأدب العربی، الطبعة الأولی، بیروت: المرکز الثقافی العربی.

اسکارپیت، روبیر. 1999م، سوسیولوجیا الأدب، تعریب: آمال أنطوان عرمونی، الطبعة الثالثة، بیروت- لبنان: عویدات للنشر والطباعة.

الأسوانی، علاء. 2007م، شیکاجو، الطبعة الأولی، مصر- القاهرة: دار الشروق.

أمین، جلال. 2011م. مصر والمصریون فی عهد مبارک 2011- 1981، مصر: دار الشروق.

عسگری، عسگر. 1386ش، نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی، چاپ دوم، تهران: فروزان.

فضل، صلاح. 1417ق، مناهج النقد المعاصر، الطبعة الأولی، القاهرة: دار الآفاق العربی.

لوکاتش، جورج. 1985م، دراسات فی الواقعیة، ترجمة: نایف بلّوز، الطبعة الثالثة، بیروت: المؤسسة العامة للدراسات والنشر والتوزیع.

لوکاچ، جورج. 1373ش، پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمه اکبر افسری، تهران: اندیشه‌های عصر حاضر.

الماضی، شکری عزیز. 1986م، فی نظریة الأدب، الطبعة الأولی، بیروت: دار الحداثة.

نجیب محمود، زکی. 1967م، کتاب أرسطوطالیس فی الشعر، تحقیق: الدکتور شکری عیاد، القاهرة: دار الکتب العربی.

هویدی، صالح. 1426ق، النقد الأدبی الحدیث، قضایاه ومناهجه، الطبعة الأولی، لیبیا: منشورات جامعة السابع من أبریل.

 

المقالات

أفضلی، زهرا و صلاح الدین عبدی و میترا خدادادیان. 1395ش، «نقد رمان عمارت یعقوبیان اثر علاء الأسوانی»، دوفصلنامه‌ علمی پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال ششم، ش12، صص 80- 57.

علایی، مشیت. 1380ش، «نقد ادبی و جامعه شناسی»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره‌ 10 و 11، سال چهارم، صص 33- 20.

منتظری، آزاده و محمد خاقانی و منصوره زرکوب. 1391ش، «النقد الإجتماعی للأدب، نشأته وتطوره»، فصلیة إضاءات نقدیة(فصلیة محکمة)، السنة الثانیة، العدد السادس، صیف 1391ش/ حزیران 2012م. صص 151- 172.

مهرگان کوثری، مسعود. 1379ش، «جامعه شناسی گونه‌های ادبی»، نشریه‌ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 10، صص 138- 109.

المواقع الإلکترونیة

https://m.marefa.org      علاء الأسوانی

 www. Ar.m.wikipedia.org        تاریخ مصر تحت حکم مبارک