دراسة تحلیلیة للتضاد الإیدیولوجی للبطل فی ترجمة مقامات الحریری حسب نموذج فورکیلاف

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 2، دوره 11، شماره 43، اسفند 2019، صفحه 37-67   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رحمت الله ولدبیگی¹؛ محمد راسخ مهند²؛ علی طاهری³؛ رضا صادقی شهپر⁴؛ شهروز جمالی⁵

¹طالب الدکتوراه فی فرع اللغة الفارسیة وآدابها، جامعة آزاد الإسلامیة فی همدان، همدان، إیران

²أستاذ اللسانیات، کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة إبن سینا، همدان، إیران

³أستاذ مساعد فی اللغة العربیة و آدابها، جامعة آزاد الإسلامیة فی همدان، همدان، إیران

⁴أستاذ مشارک فی اللغة الفارسیة وآدابها، جامعة آزاد الإسلامیة فی همدان، إیران

⁵استاذ مساعد فی اللغة الفارسیة وآدابها، جامعة آزاد الإسلامیة فی همدان، همدان، إیران

چکیده

تسعی هذه المقالة لدراسة التضاد الإیدیولوجی للبطل(أبو زید السروجی) فی ترجمة «مقامات الحریری» وذلک طبقاً لنموذج فورکیلاف(1989- 1995) الثلاثی الأبعاد. فی هذا المضمار هناک خمسون مقامة تحتوی علی المجموعة الإحصائیة لهذا البحث؛ حیث یعتمد التضاد الإیدیولوجی للبطل، ضمن البنیة المنتظمة علی أساس التوصیف الظاهری للبطل، والخدع الکلامیة الخاصة به، والمضمون الکلامی، والأثر الخطابی والنتائج المتضادة؛ ورصد هذه النتائج التی تشیر إلی خطاب البطل الساحر- بواسطة مضمون الموعظة والإرشاد بحد ذاته من جهة والسعی لخداع وإغواء الآخرین من خلاله من جهة أخری للوصول إلی المراد(الإستجداء، والإفشاء، وتنویر عامة الناس) حیث إن مجموعة هذه الخصائص الخطابیة تُظهر البطل فی کل مقامة متناقضاً ومزدوجاً(نصف جید نصف سیء). ومن جهة أخری فإن المترجم من خلال تأصیل عناصر الهویة، والحکایات والتطبیع الإیدیولوجی والترجمة الإصطلاحیة ولفظ بلفظ، کان یسعی إلی إنتقال وإفشاء التضاد الإیدیولوجی للبطل فی إطار البُنی اللغویة- الإیدیولوجیة.

کلیدواژه‌ها

فورکیلاف؛ التضاد الإیدیولوجی؛ مقامات الحریری؛ جلدی جلشاهی

مراجع

ابراهیمی حریری، فارس. 1346ش، مقامه نویسی در ادب فارسی و تأثیر مقامات عربی در آن، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

آشوری، داریوش. 1380ش، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ(فرهنگ شناختی)، تهران: نشر مرکز.

آقاگل زاده، فردوس. 1383ش، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.

بابک معین، مرتضی. 1392ش، چیستی ترجمه در هرمنوتیک؛ نظریه‌ها و کاربردها، گادامر و ریکور، تهران: سخن.

بهرام پور، شعبانعلی. 1379ش، مقدمه‌ای بر تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، تهران: نشر فرهنگ گفتمان.

حریری، قاسم بن علی. 1363ش، مقامات حریری، ترجمه علی رواقی، تهران: مؤسسه شهید محمد رواقی.

حریری، قاسم بن علی. 1387ش، مقامات حریری، ترجمه طواق گلدی گلشاهی، تهران: امیرکبیر. 

فرکلاف، نورمن. 1379ش، تحلیل گفتمان انتقادی، ترجمه گروه مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

مقدادی، بهرام. 1378ش، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.

مکاریک، ایرناریما. 1383ش، «ادبیات شفاهی»، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.

ون دایک، تئون ای. 1394ش، ایدئولوژی گفتمان، ترجمه محسن نوبخت، تهران: سیاهرود.

یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس. 1395ش، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

الکتب الإنجلیزیة

Capdevila, L. (2011). Critical Discourse Analysis, The Critical Study of Language. //www.lancs.as.uk/ias/profiies/norman-fairclough.

Lefevere, A. (Ed). (1992). Translation /History/ Culture: A Sourcebook, London: Routledge.

Venuti, L. (1998). Strategies of translation. London and New York: Routledge.

 

المقالات

امیرشجاعی، آناهیتا و محمدحسین قریشی. 1395ش، «بررسی نشانه‌ای- فرهنگی و تغییر ایدئولوژی در ترجمه»، فصلنامه علمی پژوهشی زبان پژوهی دانشگاه الزهرا(س)، س8، ش19،‌ صص 32-7.

آقاگل زاده، فردوس. 1391ش، «توصیف و تبیین ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل گفتمان انتقادی»، فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، د3، ش2(پیاپی10)، صص 19-1.

ترکاشوند، فرشید. 1395ش، «کاربرد تحلیل گفتمان انتقادی در ترجمه از عربی به فارسی»، دوماهنامه جستارهای ادبی، د7، ش4(پیاپی32)، صص101-81.

حامدی شیروانی، زهرا و سیّدمهدی زرقانی. 1393ش، «تحلیل داستان رستم و شغاد بر اساس مربع ایدئولوژیک ون دایک»، فصلنامه علمی پژوهشی کاوشنامه، ش28،‌ صص 128-99.

شهری، بهمن. 1391ش، «پیوند میان استعاره و ایدئولوژی»، نقد ادبی، س5، ش19، صص 76-59.

غضنفری، محمد. 1385ش، «چهارچوب تحلیلی نقد ایدئولوژی در ترجمه»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، د23، ش1(پیاپی46)، صص 88-76.

فرح زاد، فرزانه و فرح مدنی گیوی. 1388ش، «ایدئولوژی و ترجمه»، مطالعات ترجمه، ش26،‌ صص 30-11.

متقی زاده، عیسی و سجاد اسماعیلی. 1390ش، «فنّ الخطابة فی ضوء الحیاةالاجتماعیة فی العصر الأموی»، فصیلة دراسات الأدب المعاصر، السنة الرابعة، العدد13، صص62-43.

مرادی، محمد هادی. 1388ش، «فنّ المقامات، النشّأة والتطوّر؛ دراسة وتحلیل»، فصیلة دراسات الأدب المعاصر، السنة الأولی، العدد 4، صص 134-123.

نادری، اسماعیل. 1388ش، «القیم الإنسانیّةوالاجتماعیة فی الادب العباسی»، فصیلة دراسات الأدب المعاصر، السنة الأولی، العدد 4، ‌صص 189-169.

نرماشیری، اسماعیل. 1396ش، «تحلیل گفتمان"جدال سعدی با مدعی" با رویکرد ایدئولوژی شناختی استعاری»، متن پژوهی ادبی، س21، ش74،‌ صص 98-79.

یارمحمدی، لطف اله. 1379ش، «بهره‌گیری مترجم از تحلیل گفتمان1»، مترجم، ش32، صص 10-3.