ارتباط سیاسی مانا و آشور بر اساس نوشتار سالنامه های آشوری

فصلنامه تاریخ

مقاله 4، دوره 14، شماره 54، آذر 1398، صفحه 57-78   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

مهتا شیخی^{* 1}؛ علیرضا هژبری نوبری²؛ محمود طاووسی²؛ رضا شعبانی صمغ آبادی³

¹دانشگاه تهران

²دانشگاه تربیت مدرس

³دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قرون 7 تا 10 ق.م مقارن با دوران آشور در بین النهرین و نخستین تقابلات سیاسی ضدآشوری در غرب و شمال غرب ایران است. این نواحی از دیرباز در مسیر شاهراههای مهم ارتباطی قرار داشته و موطن اقوام قدرتمند مانا بود که در پی حملات دو دولت آشور و اورارتو به تدریج گرد هم آمده و حکومتی پادشاهی را تشکیل دادند که گاه به طور مستقل و گاه به عنوان متحد یکی از این دولت ها به حفاظت از منافع خویش در منطقه پرداخت. شناخت و درک چگونگی ظهور و زوال این دولت علی رغم نقش مهم در شکل دهی نخستین پایه های حکومت متحد در فلات ایران به دلیل فقدان منابع مکتوب مانایی دارای ابهامات بسیار بوده و بازسازی روابط سیاسی آن با دولت قدرتمند آشور تنها از طریق تحلیل اطلاعات سالنامه های آشوری میسر است. این متون نمایانگر نحوه ارتباطات سیاسی دولتهای منطقه در این برهه زمانی و تقابلات نظامی آنان بوده و حاوی اطلاعاتی ارزشمند در خصوص شهرها و مراکز مهم استقراری مانا هستند که تنها شمار اندکی از آنان تاکنون شناخته شده است. در این نوشتار به جهت روشن کردن روابط سیاسی دو دولت و نقش آنها در کنترل منطقه اطلاعات موجود در متون سالنامه های آشوری که به ماناها اشاره دارند مورد بررسی قرار گرفته و حیات سیاسی حکومت مانا در تاریخ ,از آغاز ظهور تا ادغام در حکومت ماد, به چهار دوره تقسیم گشته است و در نهایت به بررسی نقش روابط سیاسی این دو دولت بر فرهنگ و جامعه مانا پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

مانا؛ آشور؛ سالنامه؛ روابط سیاسی؛ شمال غرب ایران

مراجع