نقد روانکاوانه«شرح پریشانی» وحشی بافقی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 5، دوره 9، شماره 32، آبان 1398، صفحه 55-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

کیومرث خانبابازاده^*

دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان

چکیده

درشعرِ«شرح پریشانی»، وحشی بافقی، به شرح رابطه عشقی خود با معشوق خود می‌پردازد. با توجه به نظریة «ناخودآگاه» فروید، شاعر در روند شرح حال پریشانی خود کلمه ها و جمله هایی را ناخواسته از ضمیر و «ناخود آگاه» یا «نهاد» خود بر زبان می آورد که نهاد و ضمیر او را برای ما آشکار می سازد. با این همه شاعر با داشتن « خودآگاه» نیرومند تلاش می کند «ناخودآگاه» خود را به گونه ای ماهرانه مهار کند و بر واقعیت درونی خود سرپوش بگذارد. به گفتة فروید با این کارش امیال خود را به « ناخود آگاه» می سپارد و بهای متمدن شدن خودش را می پردازد. در این راه شاعر گاهی با اشاره به داستا نی کهن و مقدس لغزش زبانی خودش را توجیه می کند. کوشش وحشی یعنی جدال میان «خودآگاه» و « ناخود آگاه» باعث ایجاد نوعی تضاد درونی در این شعر شده است که تا پایان شعر ادامه دارد و شاعر نمی تواند خودش را از این تضاد رها کند و نتیجه ای قطعی بگیرد. و شاید به این دلیل است که به درد دل می پردازد، بلکه سخنانش دل معشوق را نرم کند و با او کنار بیاید.

کلیدواژه‌ها

وحشی بافقی؛ نقدِ روانکاوانه؛ ناخودآگاه؛ خودآگاه

مراجع

1. برسلر، چارلز (1389)، درآمدی بر نظریه و روش‌های نقد ادبی، ترجمة مصطفی عابدینی فرد، تهران: انتشارات نیلوفر، چاپ دوم.
2. جعفری قریه، علی (1387)، «وقوع سرایی وحشی بافقی در غزل»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی سمنان، سال هفتم، شمارۀ22، صص60- 45.
3.  خانبابازاده، کیومرث (1394)،«ویژگی­های مکتب وقوع و واسوخت در رباعیات وحشی»، همایشبین‌المللیجستارهایادبی،زبانوارتباطاتفرهنگی، موسسۀ سفیران فرهنگی مبین، دورۀ اول، شمارۀ 62، صص1-12.
4. ژاله، محمدعلی (1372)، «با آن وحشی شوریدۀ کویر»، ادبستان فرهنگ و هنر، شمارۀ 43، صص57-54.
5. فروید، زیگموند (1389)، کاربرد تداعی آزاد در روانکاوی کلاسیک، ترجمة سعید شجاع شفتی، تهران: ققنوس، چاپ پنجم.
6. فتوحی، محمود (1395)، صدسال عشق مجازی، مکتب و طرز واسوخت در شعر فارسی قرن دهم، تهران: سخن، چاپ اول.
7. شمیسا، سیروس (1391)، سبک شناسی شعر، تهران: میترا، چاپ پنجم.
8. _____________ (1381)، شاهد بازی در ادبیات فارسی، تهران: فردوس.
9. صفا، ذبیح­اله (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم بخش دوم، تهران: فردوس، چاپ چهارم.
10. گلچین معانی، احمد (1377)، مکتب وقوع در شعر فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
11. _________________ (1348)، مکتب وقوع در شعر فارسی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
12. ________________ (1350)، «واسوخت تأثیر شعر بافقی در اردو»، مجلۀ هلال، شمارۀ112، صص 12-9.
13. مکاریک، ایرنا ریما (1390)، دانش­نامة نظریه­های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه، چاپ چهارم.
14. وحشی بافقی،کمال­الدین (1389)، کلیات دیوان، به کوشش حسن مخابر، تهران: نشر نامک، چاپ هفتم.
15. یارشاطر، احسان (1383)، شعر فارسی در عهد شاهرخ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران،  چاپ دوم.

16. Bessler, Charles, (2010) Literary Criticism An Introduction to Theory & practice, Translated by Mostafa Abedini Fard, Tehran: Niloofar Publications, Second Edition.

17. Jafari Gharieh, Ali, (2008) "The Occurrence of vahshi bafghi Beasting in the Sonnet", Journal of Semnan Faculty of Literature and Humanities, Seventh Year, No. 22, pp. 60-45

18. Khanbabzade, Kayomarth (2015) " Features of voghu and vasokht school in vahshis Robaeies " International Conference on Literary Queries, Language and Cultural Communications, Mobin Cultural Institute, Volume One, No. 62 pp. 1-12

19. Jaleh Mohammad Ali, (1993) "With that Wild Wilderness of the Desert", Art and Culture Academy, No. 43, pp. 57-54

20. Freud, Sigmund, (2010), Notes upon a case of obsessional Neurosis, Saeed Shoja Shafti's translation, Tehran: Phoenix Publications, Fifth Edition.

21. Farajifar, Shima, (2013) " “Vughu” and “Vasukht” schools Aspects on the Poetry of vahshi ", by Dr. Mehdi Malek Sabet, mirthfulness Description, Yazd: Arta

Kawa, pp. 24-1

22. Fotouhi, Mahmood (2016) One hundred years of virtual love, school and way of life in the 10th century Persian poetry, Tehran: Sokhan Publications, first edition.

23. Shamissa, Sirous, (2012)A Stylistics survey of  persian Poetry, Tehran: Mitra Publishing, Fifth Edition.

24. Shamissa, Sirous (2002) sodomy based on Persian Literature, Tehran: Ferdows Publications.

25. Safa, Zabihullah, (1989) The History of Literature in Iran, Volume 5, Second Section, Tehran: Ferdows Publications, Fourth Edition.

26. Golchin Maani, Ahmad, (1998) The School of Occurrence in Persian Poetry, Mashhad: Ferdowsi University Press.

27. Golchin Maani, Ahmad, (1348) The School of Occurrence in Persian Poetry, Tehran: Foundation for Iranian Culture

28. Golchin Maani, Ahmad (1350), " vasukht and The Effects of vahshi bafghi's Poetry in Urdu", Hilal Magazine, No. 112, pp. 9-9.

29. Makarik, Irena Rima, (2011), Encylopedia of Contemporary Literary Theory, Translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi in ​​Tehran: Agah Publishing, Fourth Edition.

30. vahshi Bafghi, Kamaluddin, (2010), Book of Poems, by Hassan mokhaber, Tehran: Namak Publishing, Seventh Edition

31.Yarshater, Ehsan, (2004) Persian poetry in Shahrokh era, Tehran: Tehran University Press, second edition