ناکارآمدی دلایل منطقی در تغییر تصمیم های اخلاقی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 3، دوره 16، شماره 62، دی 1398، صفحه 153-162   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

ابراهیم احمدی^*

استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

هدف این پژوهش بررسی اثر دلیل‎های منطقی بر تصمیم‎گیری‎های اخلاقی بود.فراخوان شرکت در پژوهش به نشانی ایمیل 75هزار نفر از ساکنان شهر تهران و حومه فرستاده شد که 765 نفر داوطلب شرکت در این پژوهش شدند. ابزار پژوهش یک دوراهی اخلاقی (استنلی، روقرتی، یانگ، هن و دبریگارد، 2018) بود. در یک طرح تجربی از آزمودنی‎ها خواسته شد تا پاسخ دهند اگر در این دوراهی اخلاقی قرار بگیرند، کدام‌یک از دو راه را بر می‎گزیدند (تصمیم نخستین). سپس آزمودنی‎ها به‌طور تصادفی به سه گروه گمارده شدند: به یک گروه دلیل‎های موافق تصمیم نخستین، به یک گروه دلیل‎های مخالف تصمیم نخستین، و به یک گروه همه دلیل‎ها (موافق و مخالف) داده شد و از هر سه گروه خواسته شد که این دلیل‎ها را ارزیابی کنند. سپس از آزمودنی‎ها خواسته شد دوباره یکی از دو راه را برگزینند (تصمیم پایانی). آزمون دقیق فیشر، تحلیل رگرسیون لُجیستیک و تحلیل واریانس نشان داد که تعداد بسیار کمی از آزمودنی‎ها پس از بررسی دلیل‎ها، تصمیم نخستین خود را تغییر دادند. تصمیم نخستین، بخش بزرگی از واریانس تصمیم پایانی را تبیین کرد و آزمودنی‎ها دلیل‎های موافق تصمیم نخستین خود را بهتر از دلیل‎های مخالفِ آن ارزیابی کردند. این یافته‎ها نشان می‎دهد که دلیل‎های منطقی به تغییر تصمیم‎های اخلاقی افراد کمکی نمی‎کند.
 

کلیدواژه‌ها

احساس؛ انتخاب اخلاقی؛ تصمیم‎گیری اخلاقی؛ دلیل؛ دوراهی اخلاقی

مراجع

اباذری، ک.، ملک‎پور، م.، قمرانی، ا.، عابدی، ا.و فرامرزی، س. (1395). تحول هیجانی کودکان درخودمانده بر اساس مدل تحولی تفاوت‌های فردی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسانایرانی، 13(50)،142 -133.

کمری، س.، فولادچنگ، م.، خرمایی، ف.، شیخ الاسلامی، ر.و جوکار، ب. (1397). تبیین علّی مشغولیت تحصیلی بر اساس شناخت اجتماعی: نقش واسطه‌‌ای هیجان‌‌های مثبت تحصیلی و اجتماعی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسانایرانی،14(55)، 284 -269.

 

Barber, B. M., Heath, C., & Odean, T. (2003). Good reasons sell: Reasonbased choice among group and individual investors in the stock market.Management Science, 49(12), 1636-1652.

Bloom, P. (2010). How do morals change? Nature,464(7288), 490.

Broome, J. (2013). Rationality through reasoning. Hoboken, NJ: Wiley.

Bucciarelli, M., & Daniele, M. (2015). Reasoning in moral conflicts. Thinking & Reasoning, 21(3), 265-294.

Bucciarelli, M., Khemlani, S., & Johnson-Laird, P. N. (2008). They psychology of moral reasoning. Judgment and Decision Making, 3(2),121-139.

 

1. motivated reasoning

2. post hoc rationalization

 

Crisp, R. (2005). Value, reasons and the structure of justification: How to avoid passing the buck. Analysis,65(1), 80-85.

 

Dietrich, F., & List, C. (2016). Reason-based choice and contextdependence: An explanatory framework. Economics and Philosophy, 32(2), 175-229.

Ditto, P. H., Munro, G. D., Apanovitch, A. M., Scepansky, J. A., & Lockhart, L. K. (2003). Spontaneous skepticism: The interplay of motivation and expectation in responses to favorable and unfavorable medical diagnoses. Personality and Social Psychology Bulletin,29(9), 1120-1132.

Greene, J., & Haidt, J. (2002). How (and where) does moral judgment work? Trends in Cognitive Sciences, 6(12), 517-523. 

Haidt, J. (2001). The emotional dog and its rational tail: A social intuitionist approach to moral judgment. Psychological Review, 108(4), 814-834.

Haidt, J. (2007). The new synthesis in moral psychology. Science, 316(5827), 998-1002. 

Haidt, J., & Hersh, M. A. (2001). Sexual morality: The cultures and emotions of conservatives and liberals. Journal of Applied Social Psychology, 31(1), 191-221.

Haidt, J., Bjorklund, F., & Murphy, S. (2000). Moral dumbfounding: When intuition finds no reason. Lund Psychological Reports, 1(2), 191‎-221.

Haidt, J., Koller, S. H., & Dias, M. G. (1993). Affect, culture, and morality, or is it wrong to eat your dog? Journal of Personality and Social Psychology, 65(4), 613-628.

Horne, Z., Powell, D., & Hummel, J. (2015). A single counterexample leads to moral belief revision. Cognitive Science, 39(8), 1950-1964.

Hume, D. (1965). An enquiry concerning the principles of morals. NotreDame, IN: University of Notre Dame Press. (Original work published 1777)

Kunda, Z. (1990). The case for motivated reasoning. Psychological Bulletin, 108(3), 480-498. 

Luo, Q., Nakic, M., Wheatley, T., Richell, R., Martin, A., & Blair, R. J. R. (2006). The neural basis of implicit moral attitude-An IAT study using event-related fMRI. NeuroImage, 30(4), 1449-1457. 

Maki, A., & Raimi, K. T. (2017). Environmental peer persuasion: How moral exporting and belief superiority relate to efforts to influence others. Journal of Environmental Psychology, 49, 18-29.

Morgan, G. S., Skitka, L. J., & Wisneski, D. C. (2010). Moral and religious convictions and intentions to vote in the 2008 presidential election.Analyses of Social Issues and Public Policy, 10(1), 307-320. 

Norton, M. I., Vandello, J. A., & Darley, J. M. (2004). Casuistry and social category bias. Journal of Personality and Social Psychology, 87(6), 817-831.

Paxton, J. M., & Greene, J. D. (2010). Moral reasoning: Hints and allegations. Topics in Cognitive Science, 2(3), 511-527.

Paxton, J. M., Ungar, L., & Greene, J. D. (2012). Reflection and reasoning in moral judgment. Cognitive Science, 36(1), 163-177.

Pizarro, D. A., & Bloom, P. (2003). The intelligence of the moral intuitions: A comment on Haidt (2001). Psychological Review, 110(1), 193-196.

Ross, W. D. (1930). The right and the good. Oxford, UK: Clarendon Press.

Royzman, E. B., Kim, K., & Leeman, R. F. (2015). The curious tale of Julie and Mark: Unraveling the moral dumbfounding effect. Judgment and Decision Making, 10(4), 296-313.

Sanfey, A. G., Rilling, J. K., Aronson, J. A., Nystrom, L. E., & Cohen, J. D. (2003). The neural basis of economic decision-making in the ultimatum game. Science, 300(5626), 1755-1758.

Skitka, L. J. (2010). The psychology of moral conviction. Social and Personality Psychology Compass, 4(4), 267-281.

Skitka, L. J., Bauman, C. W., & Sargis, E. G. (2005). Moral Conviction: Another Contributor to Attitude Strength or Something More? Journal of Personality and Social Psychology, 88(6), 895-917.

Snedegar, J. (2018). Reasons for and reasons against. Philosophical Studies, 175(3), 725-743.

Stanley, M. L., Dougherty, A. M., Yang, B. W., Henne, P., & De Brigard, F. (2018). Reasons probably won’t change your mind: The role of reasons in revising moral decisions. Journal of Experimental Psychology: General, 147(7), 962-987.

Stanley, M. L., Henne, P., Iyengar, V., Sinnott-Armstrong, W., & De Brigard, F. (2017). I’m not the person I used to be: The self and autobiographical memories of immoral actions. Journal of Experimental Psychology: General, 146(6), 884-895.

Turiel, E. (2002). The culture of morality: Social development, context, and conflict. New York, NY: Cambridge University Press.

Ugazio, G., Lamm, C., & Singer, T. (2012). The role of emotions for moral judgments depends on the type of emotion and moral scenario. Emotion, 12(3), 579-590.

Uhlmann, E., & Cohen, G. L. (2005). Constructed criteria: Redefining merit to justify discrimination. Psychological Science, 16(6),474-480.

Valdesolo, P., & DeSteno, D. (2006). Manipulations of emotional context shape moral judgment. Psychological Science, 17(6), 476-477.

Vlaev, I., Chater, N., Lewis, R., & Davies, G. (2009). Reason-based judgments: Using reasons to