دلبستگی و احساس تنهایی: نقش واسطه ای طرحواره های سازش نایافته اولیه

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 6، دوره 16، شماره 62، دی 1398، صفحه 201-214   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مرضیه دلیر فردوئی¹؛ مهرناز احمدی^{* 2}

¹کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌ـ‌جنوب

²استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌ـ‌جنوب

چکیده

هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه‌ای طرحواره‌های سازش‌نایافته در رابطهبین دلبستگی و احساس تنهایی در دختران نوجوان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. به این منظور 415 دانش‌آموز دختر پایه نهم تا دوازدهم متوسطه در سال تحصیلی 96-97 با روش نمونه‌برداری دردسترس انتخاب شدند و به مقیاس احساس تنهایی یو. سی. ال. ای (نسخه سوم) (راسل، 1996)، پرسشنامه دلبستگی تجربه‌های روابط نزدیک ـ ساختارهای رابطه (فدرندانبارک و ادیتیک، 2014) و پرسشنامه طرحواره یانگ ـ نسخه کوتاه (یانگ و براون، 1999) پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل مسیر، تحلیل شد. نتایج نشان داد که الگوی نقش واسطه‌ای طرحواره‌های سازش‌نایافته اولیه در رابطه دلبستگی و احساس تنهایی با داده‌ها برازش مطلوب دارد. اثر مستقیم دلبستگی اجتنابی بر طرحواره‌های بریدگی و طرد، دیگر جهت‌مندی، گوش‌به‌زنگی بیش از حد و بازداری و محدودیت‌های مختل، مثبت معنادار است؛ اما اثر مستقیم دلبستگی اجتنابی بر طرحواره خودگردانی و عملکرد مختل، معنادار نیست. افزون بر آن، اثر مستقیم دلبستگی اضطرابی بر طرحواره‌های بریدگی و طرد، خودگردانی و عملکرد مختل دیگر جهت‌مندی و گوش‌به‌زنگی بیش از حد و بازداری، مثبت معنادار است؛ اما اثر مستقیم دلبستگی اضطرابی بر طرحواره محدودیت مختل، معنادار نیست. همچنین، اثر مستقیم دلبستگی اجتنابی و دلبستگی اضطرابی و طرحواره‌های بریدگی و طرد و گوش‌به‌زنگی بیش از حد بازداری بر احساس تنهایی، مثبت معنادار و اثر مستقیم طرحواره دیگر جهت‌مندی بر احساس تنهایی، منفی معنادار است؛ اما اثر مستقیم طرحواره‌های خودگردانی و عملکرد مختل و محدودیت‌های مختل بر احساس تنهایی، معنادار نیست. این یافته‌ها نشان می‌دهد که طرحواره‌های سازش‌نایافته اولیه بریدگی و طرد، گوش‌به‌زنگی بیش از حد بازداری و محدودیت مختل در رابطه دلبستگی و احساس تنهایی نقش واسطه‌ای دارند.
 

کلیدواژه‌ها

طرحواره‌های سازش‌نایافته اولیه؛ دلبستگی؛ احساس تنهایی؛ دختران نوجوان

مراجع

آهی، ق. (1385).هنجاریابینسخهکوتاهپرسشنامهطرحوارهیانگ. پایان‌نامهکارشناسیارشد،دانشکدهروان‌شناسیوعلومتربیتی،دانشگاهعلامهطباطبایی تهران.

احدی، ب. (1388). رابطه احساس تنهایی و عزت نفس با سبک‌های دلبستگی دانشجویان. مطالعات روان‌شناختی، 5(1)، 112 -95.

پورآوری، م.، قنبری، س.، زاده‌محمدی، ع. و پناغی، ل. (2014). اعتبار، پایایی و ساختار عاملی پرسشنامه تجارب روابط نزدیک–ساختار رابطه (ECR-RS).اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی،8(31)، 56 -47.

دادستان،پ. (1393).روان‌شناسیتحولی. تهران: انتشاراتسمت.

دارورپناه، ف. (1373).هنجار‌یابی نسخه تجدیدنظر شده مقیاس احساس تنهایی UCLAبرایدختران12 تا18 سالهدرتهران. پایان‌نامهکارشناسیارشد،دانشکدهروان‌شناسیوعلومتربیتی،دانشگاهعلامهطباطباییتهران.

دهشیری،غ.،برجعلی،م.،شیخی،م. وحبیبی،م. (1387). ساختواعتباریابی،مقیاساحساستنهاییدربیندانشجویان.مجلهروان‌شناسی، 47، 296 -282.

رحیم‌زاده،س.،بیات،م. واناری،آ. (1388). احساستنهاییوخوداثربخشیاجتماعیدرنوجوانان. فصلنامهروان‌شناسیتحولی: روان‌شناسانایرانی،6(22)،96 -87.

رحیم‌زاده،س. (1390).ساختارعاملیومدلیبرایاحساستنهاییدردانشجویان. پایان‌نامهدکتریروان‌شناسیعمومی،دانشکدهعلومتربیتیوروان‌شناسی، دانشگاهشهیدبهشتی.

صدوقی، ز.، آگیلار‌ـ‌وفایی، م. و رسول‌زاده طباطبایی، س. ک. (1387). تحلیل عاملی مقیاس شخص با حساسیت پردازش حسی بالا: رابطه مؤلفه‌های حساسیت پردازش حسی با افسردگی و اضطراب.مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران،14(1)، 89 -85.

غفاریان،غ. (1396). دلبستگیورابطهباپدردرنشانه‌شناسیپرخوری. پایان‌نامهکارشناسیارشدروان‌شناسیشخصیت،دانشکدهروان‌شناسیوعلومتربیتی، دانشگاه آزاد اسلامیواحدتهرانجنوب.

یوسفی، ن.، اعتمادی، ع،. بهرامی، ف.، احمدی، س. ا. و فاتحی‌زاده، م. (1389). مقایسه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در همسران مطلقه و عادی به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده طلاق.مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران،16(1)، 33 -21.

 

Akdoğan, R. (2017). A model proposal on the relationships between loneliness, insecure attachment, and inferiority feelings. Personality and Individual Differences, 111, 19-24.

Berlin, L. J., Cassidy, J., & Belsky, J. (1995). Loneliness in young children and infant- mother attachment: A longitudinal study.Merrill-Palmer Quarterly(1982-), 91-103.

Bosmans, G., Braet, C., & Van Vlierberghe, L. (2011). Erratum: Attachment and symptoms of psychopathology: Early maladaptive schemas as a cognitive link? Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(2), 186-186.

 Bowlby, J. (1973). Attachment and loss(Vol.III): Separation: Anxiety and Anger. New York: Basic Books.

Brumariu, L. E., & Kerns, K. A. (2010). Parent–child attachment and internalizingsymptoms inchildhoodand adolescence: A review of empirical findings and future directions. Development and Psychopathology, 22(1), 177-203.

Feddern Donbaek, D., & Elklit, A. (2014). A validation of the Experiences in Close Relationships-Relationship Structures scale (ECR-RS) in adolescents. Attachment & human development, 16(1), 58-76.

Fraley, R. C., Waller, N. G., & Brennan, K. A. (2000). An item response theory analysis of selfreport measures of adult attachment. Journal of Personality and Social Psychology, 78(2), 350-365.

Fujimori, A., Hayashi, H., Fujiwara, Y., & Matsusaka, T. (2017). Influences of Attachment Style, Family Functions and Gender Differences on Loneliness in Japanese University Students. Psychology,8(4), 654-650.

Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511-524.

Herman, K. (2005). The Influence of Social Self-Efficacy, Self-Esteem and Personality Differences on Loneliness and Depression. Phd Degree Doctor of Philosophy, Graduate School of the OHIO State University.

Hojat, M. (1982). Psychometric characteristics of the UCLA Loneliness Scale: A study with Iranian college students. Educational and Psychological Measurement, 42(3), 917-924.

Hojat, M., Borenstein, B. D., & Shapurian, R. (1990). Perception of childhood dissatisfaction with parents and selected personality traits in adulthood. Journal of General Psychology, 117(3), 241-253.

Kline, R. B. (2010). Principals and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.

Kulick, D., & Rydström, J. (2015). Loneliness and its opposite: Sex, disability, and the ethics of engagement(p. 376). Durham, NC: Duke University Press.

Perlman, D., & Peplau, L. A. (1981). Toward a Social Psychology of Loneliness. In R. Gilmour, & S. Duck (Eds.), Personal Relationships: Relationships in Disorder(pp. 31-56). London: Academic Press.

Qualter, P., Brown, S. L., Rotenberg, K. J., Vanhalst, J., Harris, R. A., Goossens, L., & Munn, P. (2013). Trajectories of loneliness during childhood and adolescence: Predictors and health outcomes. Journal of Adolescence, 36(6), 1283-1293.

Rafaeli, E., Bernstein, D. P., & Young, J. (2011). Schema therapy: The CBT distinctive features Series. London and New York: Routledge.

Rice, M. L., Redmond, S. M., & Hoffman, L. (2006). Mean length of utterance in children with specific language impairment and in younger control children shows concurrent validity and stable and parallel growth trajectories. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 49(4), 793-808.

Roelofs, J., Lee, C., Ruijten, T., & Lobbestael, J. (2011). The mediating role ofearly maladaptive schemas in the quality relation between of attachment relationships and symptoms of depression in adolescents. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 39(4), 471-479.

Russell, D. W. (1996). UCLA Loneliness Scale (Version 3): Reliability, validity, and factor structure. Journal of Personality Assessment, 66(1), 20-40.

Schmidt, N. B., Joiner, T. E., Young, J. E., & Telch, M. J. (1995). The schema questionnaire: Investigation of psychometric properties and the hierarchical structure of a measure of maladaptive schemas. Cognitive Therapy and Research, 19(3),295-321.

Sümer, N., & Cozzarelli, C. (2004). The impact of adult attachment on partner and self-attributions and relationship quality. Personal Relationships, 11(3), 355-371.

Van Buskirk, A. M., & Duke, M. P. (1991). The Relationship Between Coping Style and Loneliness in Adolescents: Can “Sad Passivity” Be Adaptive?The Journal of Genetic Psychology, 152(2), 145-157.

Van Vreeswijk, M., Broersen, J., & Nadort, M. (2015). The Wiley-Blackwell handbook of schema therapy: Theory, research, and practice. John Wiley & Sons.

Varghese, M. E., & Pistole, M. C. (2017). College student cyberbullying: Self‐esteem, depression, loneliness, and attachment. Journal of College Counseling, 20(1), 7-21.

Waller, G., Meyer, C., & Ohanian, V. (2001). Psychometric properties of the long and short versions of the Young Schema Questionnaire: Core beliefs among bulimic and comparison women. Cognitive Therapy and Research, 25(2), 137-147.

Weiss, R. S. (1973). Lonelines: The experience of emotional and social isolation. Cambridge: MIT Press.

Wheeler, Katherine S. (2015). The Relationships Between Television Viewing Behaviors, Attachment, Loneliness, Depression, and Psychological Well-Being. University Honors Program Theses. 98.

Young, J. E., & Brown, G. (1999). Young schema questionnaire: Short version. New York: Cognitive Therapy Center of New York.

Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema therapy: A practitioner's guide. Guilford Press.