تطبیقات نظریة خطاب السلطة لفوکو فی روایة «الزینی برکات»

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 1، دوره 11، شماره 44، فروردین 2020، صفحه 9-32   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فاطمه أکبری¹؛ کتایون فلاحی²؛ طاهره چالدره²

¹طالبة الدکتوراه، فرع اللغة العربیة وآدابها، فرع گرمسار، جامعة آزاد الإسلامیة، گرمسار، ایران

²أستاذة مساعدة، فرع اللغة العربیة وآدابها، فرع گرمسار، جامعة آزاد الإسلامیة، گرمسار، ایران

چکیده

اشتهر الفیلسوف الفرنسی میشیل فوکو بتحلیله للسلطة فقد ابتکر مفهوما جدیداً للسلطة کان ضالة الجمیع فإنّه تعامل مع السلطة بوصفها عملاً تبادلیا ثنائیا منتجاً. کما تتنتج أسالیب مقاومته أشکالاً جدیدة من السلوک. فیؤکد فوکو أن السلطة استراتیجیة أکثر منها ملکیة ولیست حقاً تحتفظ به لنفسها الطبقة السائدة وإنّما هی شبکة من العلاقات تنتشر وتتطور فلا یعتبر فوکو السلطة وملابساتها علاقات تتشکل بین المواطنین أو بین سطوح الطبقات الاجتماعیة، بل هی مجموعة علاقات تنتشر فی بنیة المجتمع ککل ویقوم بها الجمیع بشکل أو بآخر فیمارسها کلٌ من الأمراء والمهمشین. لقد عُرف جمال الغیطانی بقدرته علی جعل فنه الروائی لصیقا بواقعه الحیاتی وآلامه الفکری فروایته «الزینی برکات» من أبرز روایاته فی هذا المجال. بناءً علی هذا، تسعی هذه الدراسة أن تقارب هذه الروایة موضحة أبرز المبادئ والأفکار الرئیسیة المتعلقة بعلاقة القوة واللسطة بالمجتمع بمفهومه الفوکوی کما تناقش أهم مبررات السلطة فیها، متخذة المنهج الوصفی- التحلیلی لتبیین ملامحها ومعالمها.

کلیدواژه‌ها

الخطاب؛ السلطة؛ الزینی برکات؛ میشیل فوکو؛ جمال الغیطانی

مراجع

استونز، راب. 1379ش، متفکران بزرگ جامعه‌شناسی، ترجمة مهرداد میردامادی، طهران: مطبعة مرکز.

اسمارت، بری. ۱۳۸9ش، میشل فوکو، ترجمة لیلا جوافشانی وحسن جاوشیان، طهران: کتاب آمه.

جونز، ویلیام تامس. 1395ش، خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمة علی رامین، طهران: علمی وفرهنکی.

دریفوس، هیوبرت وبل رابینو. ۱۳۷۹ش، میشل فوکو، فراساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمة حسین بشیریة، طهران: مطبعة نی.

زرافا، میشل. 1368ش، ادبیات داستانی(رمان و واقعیت اجتماعی)، ترجمة نسرین پروینی، طهران: مطبعة فروغی.

سعید، ادوارد. 1382ش، فرهنگ و امپریالیسم، ترجمة أکبر أفسری، طهران: توس.

سیدمن، اسیتون. 1386ش، کشاکش آراء در جامعه‌شناسی، ترجمة هادی جلیلی، طهران: مطبعة نی.

عضدانلو، حمید. 1380ش، گفتمان و جامعه، طهران: مطبعة نی.

غولدمان، لوسین. 1381ش، جامعه‌شناسی ادبیات؛ دفاع از جامعه‌شناسی رمان، ترجمة محمّدجعفر پوینده. طهران: مطبعة چشمه.

الغیطانی، جمال. 1394ش، الزینی برکات، ترجمة رضا عامری، طهران: مطبعة دنیای اقتصاد.

الغیطانی، جمال. 1994م، الزینی برکات، ط 2، بیروت: دار الشروق.

فوکو، میشل. ۱۳۷۸ش، مراقبت و تنبیه، تولد زندان، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، طهران: مطبعة نی.

قلی‌پور،آرین. ۱۳۸۸ش، جامعه‌شناسی سازمان‌ها، رویکرد جامعه‌شناسی به سازمان ومدیریت، طهران: سمت.

کجوئیان، حسین. ۱۳۸۲ش، فوکو و دیرینه‌شناسی دانش، طهران: مطبعة جامعة طهران.

کلی، مایکل. ۱۳۸۵ش، نقد قدرت(بازسازی مناظره فوکو و هابرماس)، ترجمة فرزان سجودی، طهران: مطبعة اختران.

محمدی، غفار. 1398ش، قدرت در گفتمان قدرت:

1/3/1398 http://m-mazand.blogfa.com/post/9

میلز، سارا. 1392ش، میشل فوکو، ترجمة مرتضی نوری، طهران: مطبعة مرکز.

نظری، علی أشرف. 1391ش، سوژه، قدرت و سیاست از مز ماکیاول تا پس از فوکو، طهران: مطبعة آشیان.

وکیلی، شروین. ۱۳۸۹ش، نظریه قدرت، طهران: مطبعة شورآفرین.

هیندس، باری. 1390ش، گفتارهای قدرت از هابز تا فوکو، ترجمة مصطفی یونسی، طهران: شرکة شیرازه کتاب.

 

المقالات والرسالات

آشوری، داریوش. 1368ش، «نظریه غربزدگی و بحران تفکر در ایران»، مجله ایران‌نامه، السنة 7، العدد 2، صص 460- 454.

شوندی، حسن وکریم آزاده. 1432ق، «رؤیة إلی العناصر الروائیة»، فصلیة دراسات الأدب المعاصر، المجلد 3، العدد10، صص 59- 49.

غلامی، ساهرة. 1392ش، «بررسی سینمای هتروتوپیایی با رویکردی به مفهوم گفتمان قدرت فوکو»، مجلة کیمیای هنر، المجلد 2، العدد 8، صص 58- 45.

فتاحی، سید مهدی. 1387ش، «گفتمان قدرت در اندیشه فوکو»، مجلة دانشنامه، المجلد 1، العدد 4، صص 73- 65.

فولادوند، عزت‌اله. 1372ش، «میشل فوکو، رازبینی و راستگویی»، مجلة نکاه نو، العدد ۱۷‌‌‌‌‌، صص 62- 26.

کرمانی نصرآباد، محسن وابوالفضل دلاوری. 1395ش، «از ایدئولوژی تا گفتمان؛ سوژه، قدرت و حقیقت»، فصلیة العلوم الإجتماعیة، المجلد 23، العدد 74، صص 148- 111.

مهدوی، علی. 1389ش، «مفهوم استعمار و اقسام آن»، صحیفة الرسالة، العدد 7120.

نادری، أحمد. ۱۳۸۴ش، «بررسی اندیشه و زندگی میشل فوکو»، تقریر بحثی نظری مقدم لنظریات الدکتور فکوهی الجدیدة للأنثروبولوجیا فی جامعة طهران، للماجستیر.