برجسته‌سازی انواع و شیوه‌های قلب نحوی در شعر اخوان ثالث

زیبایی‌شناسی ادبی

مقاله 1، دوره 10، شماره 41، مهر 1398، صفحه 1-28   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

نظام برجسته‌سازی از اصطلاحاتی است که صورت‌گرایان روس در مقابل نظام خودکار زبان مطرح کردند و آن را مختص زبان ادب دانستند. یکی از انواع برجسته‌سازی، هنجارگریزی است که معنای آن گریز از هنجارهای عادی زبان است. یکی از شیوه‌های هنجارگریزی، نوعِ نحوی آن است که در طی آن، شاعر ساختار نحوی زبان را غیر متعارف می‌کند. از جمله شیوه‌های مهم هنجارگریزی نحوی، قلب عناصر جمله در سه سطح کلمه، گروه و جمله‌واره است.
نگارنده، در این پژوهش، بر آن است تا با بررسی شیوه‌های قلب نحوی در شعر اخوان ثالث، یکی از ابعاد برجسته‌سازی نحوی شعر او را مشخّص کند. به این منظور، تمام اشعار مجموعة «آن گاه پس از تندر» که خلاصة هشت دفتر شعر مهم شعر اوست، بررسی شد.
نتایج این پژوهش، حاکی از آن است که قلب نحوی به سه شیوة جابه‌جایی عناصر و ارکان جمله (تقدیم و تأخیر)، جدایی اجزای گروه و جابه‌جایی جمله‌واره‌ها، از ابزارهای برجسته‌سازی نحوی در شعر اخوان ثالث است.

کلیدواژه‌ها

آن گاه پس از تندر؛ آشنایی‌زدایی؛ برجسته‌سازی؛ هنجارگریزی نحوی؛ قلب نحوی

مراجع