صورة الشخصیة المثقفة فی القصة القصیرة الإیرانیة: گلی ترقی نموذجاً

إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی و الفارسی

مقاله 3، دوره 9، شماره 35، اسفند 2019، صفحه 51-70   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

یدالله ملایری^{* 1}؛ ناصر قاسمی¹؛ کمال باغجری¹؛ هادی حق گویان²

¹استاذ مساعد بجامعة طهران، کلیة فارابی للکلیات، قم، ایران.

²طالب الدکتوراه بجامعة طهران، کلیة فارابی للکلیات، قم، ایران.

چکیده

تحاول هذه الدارسة إلقاء الضوء على صورة الشخصیة المثقفة فی القصة القصیرة الإیرانیة، وذلک من خلال الترکیز على المجامیع القصصیة للکاتبة الإیرانیة گلی ترقی، وهی "أنا أیضاً غیفارا"(من هم چگوارا هستم) (1348ش/ 1969م)، و"الذکریات المبعثرة"‌(خاطره‌های پراکنده)‌ (1371ش/ 1992م)، و"مکان آخر"‌(جایی دیگر) (1379ش/ 2000م)، و"عالمین" (دو دنیا) ‌(1381ش/‌2002م)،‌ "الفرصة الثانیة"‌(فرصت دوباره) ‌(1393ش/2014م). وتسعى الدراسة إلى تقسیم الشخصیات المثقفة إلى فئات حسب رؤى هذه الشخصیات وأقوالها، ومواقفها من الجمهور والسلطة، وما تتلقاه من ردود تنبثق من مجابهة بین قطبی ما یسمّى بثنائیة الأصالة والحداثة. کما تکشف الدراسة عن غیاب النضج المعرفی لدى الشخصیة المثقفة وتأرجحها بین القطبین الحداثة والأصالة بوصفهما سمتین أساسیتین لهذه الشخصیة. کما تراءى للباحثین أنّ الشخصیات المثقفة فی قصص ترقی القصیرة تضطر فی کثیر من الأحیان إلى إدارة ظهرها إلى قناعاتها الفکریة الحداثیة، لأسباب أهمها: القمع الذی تمارسه السلطة السیاسیة والشارع ضدّ هذه الشخصیة، وخضوعها لاستمراریة الحیاة، وتفضیل مصالحها الشخصیة على هواجسها الإصلاحیة. وانقسمت الشخصیات المثقفة فی ضوء ما تقدّم إلى (1) الشخصیة التی لا یهمّها مصیر المجتمع، (2) الشخصیة المهمشّة، (3) الشخصیة الخائنة لقناعاتها، (4) الشخصیة العاجزة عن الارتباط بالناس.

کلیدواژه‌ها

القصة القصیرة الإیرانیة؛ گلی ترقی؛ الشخصیة المثقفة؛ الأصالة؛ الحداثة

مراجع

احمدی، بابک. ( 1388ش ). ساختار و تاویل متن. چ 10. تهران: مرکز.  

باباطاهر.(1374ش). ترانه های باباطاهر. چ1. تهران: قدیانی.

بهرامی کمیل، نظام. ( 1393ش ). گونه شناسی روشنفکران ایرانی. چ1. تهران: کویر.  

پاینده، حسین. ( 1389ش ). داستان کوتاه در ایران ( داستان مدرن ). چ1. تهران: نیلوفر. 

ترقی، گلی. ( 1384ش ). جایی دیگر. چ 4. تهران: نیلوفر. 

⎯⎯⎯ . ( 1371ش ). خاطره های پراکنده. چ1. تهران: باغ آینه. 

⎯⎯⎯ . (1393ش­a). فرصت دوباره. چ 2. تهران: نیلوفر.  

⎯⎯⎯ . ( 1348ش ). من هم چگوارا هستم. چ1. تهران: مروارید. 

چایلدز، پیتر. (1393ش). مدرنیسم. ترجمه رضا رضایی. چ5. تهران: نشر ماهی

زرلکی، شهلا. (1389ش). خلسه خاطرات: تحلیل و بررسی آثار گلی ترقی. چ1. تهران: نیلوفر

سعید، ادوارد. ( 1382ش ). نقش روشنفکر. ترجمه: حمید عضدانلو. چ 2. تهران: نی. 

الشریف الجراجانی، علی بن محمد.(لاتا). معجم التعریفات. القاهرة: دار الفضیلة. 

گلشیری، احمد. ( 1389ش ). بهترین داستان های جهان. چ1. تهران: عصر داستان.  

ملایری، یدالله. ( 2016م ). الجیران فی شرق المتوسط: الروایة السیاسیة بین الفارسیة والعربیة      أحمد محمود وعبد الرحمن منیف نموذجاً. ط1. بیروت: دار الطلیعة.

الموصللی، أحمد؛ لؤی صافی. (2002م). جذور أزمة المثقف فی الوطن العربی. ط1. دمشق: دار الفکر.

میرصادقی، جمال. ( 1388ش ). عناصر داستان، چ 6. تهران: سخن.  

وستلند، پیتر. ( 1371ش ). شیوه های داستان نویسی. ترجمة: محمد حسین عباسپور تمیجانی. چ1. تهران: مینا 

هاوتورن، جرمی. ( 1394ش ). پیش درآمدی بر شناخت رمان. ترجمة: شاپور بهیان. چ1. تهران: چشمه. 

آقاجانی، سمیه؛ وملایری، ید الله. (1396ش/ 2017م). «صورة الشرق والغرب فی قصتی "سفر أمینة العظیم" لگلی ترقی و"سجّل أنا لست عربیة" لغادة السمان: دراسة مقارنة». فصلیة إضاءات نقدیة. السنة 7. العدد 28. صص 31-47.

ترقی، گلی. (1393شb). «گفتگو با گلی ترقی». مجله بخارا. بهمن. http://bukharamag.com/1393.11.7284.html

صلاح، فضل. ( 1999م ). « المثقف والسلطة السیاسیة والدینیة ». مجلة الآداب. السنة 47. 1/2 . العدد 47. صص 33- 38.