مطالعه‌ توان زیستی چند ژنوتیپ گرده و مقایسه گرده‌افشانی دستی و طبیعی در پسته (.Pistacia vera L)

زیست شناسی تکوینی

مقاله 2، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، بهمن 1398، صفحه 13-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نجمه حسینی¹؛ فرخنده رضانژاد^{* 2}؛ الهه زمانی بهرام آبادی¹

¹گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

²هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

در گیاهان برای تولید دانه بیشتر، در شرایطی که گرده‌افشانی طبیعی کافی نیست می‌توان از گرده‌افشانی دستی استفاده کرد. در گیاه پسته گرده‏افشانی دستی می‏تواند راه‏حلی برای مبارزه با کاهش تولید در اثر کمبود گرده باشد. در این پژوهش، قدرت زیست گرده چندین ژنوتیپ نر پسته و همچنین کارآیی گرده‏افشانی دستی و طبیعی با هم مقایسه شدند. تعداد 21 ژنوتیپ نر انتخاب و میزان رویش گرده‌ها و رشد لوله‌ها در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی بین آن‏ها مقایسه شد. بعد از 5/2 ساعت از کشت، ژنوتیپ‌های 13 (%33/53) و 17 (%56/52) بالاترین درصد رویش و ژنوتیپ 6 (110 میکرومتر) بالاترین طول لوله گرده را نشان دادند. پس از 5 ساعت، ژنوتیپ 21 (%66/74) بالاترین درصد رویش و ژنوتیپ‌ 8 (150 میکرومتر) بالاترین طول لوله را نشان دادند. گرده‌افشانی دستی با مخلوطی از گرده‌های ژنوتیپ‌های مرغوب (21، 17، 13، 8 و 6)، روی دو رقم ماده احمداقایی و کله‌قوچی اجرا و مقایسه آن با گرده‏افشانی طبیعی به صورت طرح کرت خرد شده انجام شد. در گرده‌افشانی دستی همه‌ گل‌ها دارای گرده ولی در گرده‌افشانی باز %67 گل‌ها فاقد گرده بودند. درصد ریزش گل‌ها و میوه‌های کوچک در گرده‌افشانی باز (%85) بیشتر از گرده‌افشانی دستی (%79) بود اما درصد پوکی میوه‏ها در گرده‌افشانی دستی (%20) بیشتر از گرده‌افشانی باز (%1) بود. می‏توان احتمال داد که تراکم بالای گرده در گرده‏افشانی دستی، ریزش گل‏ها را کاهش و تعداد میوه را افزایش داده اما به علت ناکافی بودن مواد غذایی بسیاری از دانه‏ها نتوانستند رشد کنند و در نتیجه میوه پوک تولید کردند.

کلیدواژه‌ها

پوکی؛ ریزش گل‌؛ کشت گرده؛ طول لوله گرده

مراجع