احادیث طوال در میراث مکتوب سدۀ نخست هجری

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 4، دوره 26، شماره 67، شهریور 1399، صفحه 67-98   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد قندهاری¹؛ علی راد^{* 2}

¹دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران.

²دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران.

چکیده

متون حدیثی بلند یا احادیث طوال مسئله‌ای قدیم‌ اما هم‌چنان چالش‌برانگیز در حدیث‌پژوهی بوده است. احادیث و اخبار بلند به‌جامانده از سدۀ اول با ابهامات متعددی روبرو هستند. شاید مهم‌ترین آن‌ها این است که این احادیث چه‌گونه ثبت و ضبط می‌شدند و اگر از ابتدای صدور به این بلندی نبوده‌اند، متن فعلی چه‌گونه شکل گرفته است. شاید یکی از بهترین نمونه‌های موجود، روایات بلند کتاب سلیم بن قیس هلالی باشد که بیش‌‌تر این چالش‌ها را به همراه خود دارد. در این مطالعه، برای فهم بهتر مشکل و پیدا کردن راهکار، با مروری بر فرهنگ نقل مکتوب روایات در صدر اسلام، به انواع و اقسام حالاتی که به ایجاد احادیث طوال انجامیده است می‌پردازیم تا با مرور مثال‌هایی از همان دوران ببینیم چه‌گونه برخی از سنت‌های ثبت و نقل حدیث در میان محدثان و مورخان متقدم به بدفهمی این روایت‌های طولانی در نسل‌های بعد منجر شده است. درنهایت می‌توانیم از نتایج این بحث برای فهم ساختار متون کتب کهنی هم‌چون کتاب سلیم بهره بگیریم.

کلیدواژه‌ها

احادیث طوال؛ تعلیق اسانید؛ تجمیع روایات؛ روایات مرکب؛ سلیم بن قیس هلالی

مراجع