نقش زنان در شکل گیری فضاهای شهری

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 6، دوره 11، شماره 42، دی 1398، صفحه 75-83   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد مهدی مولایی؛ آرزو لطفی^*

دانشگاه بوعلی سینا همدان، گروه معماری، همدان، ایران.

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین ضوابط و چهارچوب طراحی یا مدول از فضاهای شهری جهت زنان بود. جامعه مورد بررسی زنان است که نیازهای شهری معضلات و کمبودهای فضا در اجتماع آنان در گذر تاریخ مورد توجه قرار نگرفته بود. طرح پژوهشی کاربردی است. ابزار گردآوری با استفاده از داده های کتابخانه ای و پایگاه های پژوهشی مرتبط به حوزه معماری و شهرسازی زنان بود. مبانی نظری جمع آوری شده با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درگذشته جایگاه و فعالیت زنان در عرصه های شهری بیشتر بوده وتعریف مشخص تری داشته است و زنان در آسایش و امنیت به فعالیت های روزمره خود رسیدگی می کردند. برخلاف گذشته در جوامع امروزی عدم توجه به بافت فضای عمومی و اختصاص دادن مکانی اجتماعی مناسب بانوان، فقدان امنیت را به ارمغان آورده است. در دنیای مدرن حاکم بر جامعه نیاز های زنان از برنامه های شهرسازی و معماری کامل حذف شده و محیط به فضای کاملاً مردانه ای تبدیل شده است. مؤلفه های نیاز روحی، جسمی، امنیت و تفاوت های فیزیولوژیکی بین زنان و مردان از عوامل اصلی و بسیار تأثیرگذار در کیفیت فضاهای شهری مناسب بانوان محسوب می شوند. ارتباط این مؤلفه ها با ضوابط طراحی شهری می تواند کمک شایانی به ساخت شهر همسو با بانوان و محرک حضور بیشتر آنها در جامعه باشد.

کلیدواژه‌ها

نقش زنان؛ شکل گیری فضای شهری

مراجع

- استوار، مسیب. (1391). رنگ. تهران: رازنامه.

- اکبری، رضا، پاکبنیان، سمانه. (1391). تأثیر کالبد فضاهای عمومی بر احساس امنیت اجتماعی زنان. نشریه هنرهای زیبا- معماری شهرسازی،17(2)،64-53.

- پاکزاد، جهانشاه. (1386). مبانی نظری و فرایند طرّاحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.

- توانا، محمدعلی. (1390). برابری جنسیتی در نظریه شهروندی متمایز آیریس ماریون یانگ . زن در توسعه و سیاست، 9(4)، 42-27.

- حقانی، مهسا، اصیلیان، مهدی. (بدون تاریخ). برسی عوامل تاثیرگذار بر رضایت مندی زنان از جنسیت وکیفیت فضاهای شهری. همایش زن معماری و شهر، تهران: دانشگاه تهران- موسسه بین الملی مطالعات راهبردی معماری ایران.

- خادم الحسینی، احمد، شیرخانی، حسنیه. (1392). برسی محدودیت های حضور زنان در فضاهای عمومی شهری. مطالعات جامعه شناختی شهری،4(10)، 192-165 .

-رستگار خالد، امیر. (1385). اشتغال زنان وضرورت های کنترل فشار های ناشی از کار خانگی. دو ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد،13(19)، 52-33.

- رفیعیان، مجتبی، نسترن، مهین، عزیزپور، سولماز. (1392). ارزیابی از رضایت مندی کیفیت فضاهای شهری با توجه به متغیر جنسیت. مطالعات اجتماعی و روانشناسی زنان،4، 35-58.

- رهبری، لادن، شارع پور، محمود. (1393). جنسیت و حق به شهر: ازمون نظریه لوفور در تهران. مجله جامع شناسی ایران،14(1)، 141-116.

- سلطانی، لیلا، زنگی آبادی، علی، نسترن، مهین. (1390). برنامه ریزی شهری در جهت ارتقای هویت ایرانی اسلامی زنان با تاکید بر نقش محله های شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 4، 53-39.

- شاهرودی، عباسعلی، حسینی، سید حمزه، مومنی ، زینب. (1393).  برسی میزان انطباق معماری مساجد با نیازهای زنان(مطالعه موردی: مساجد شهرستان ساری). فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 18، 53-39.

- شیرازی زاده ، آیناز، رحیمیان ، مسعود. (1388). نقش زنان، از معماری تا شهرسازی شهرهای دیروز امروز فردا. همایش ملی زن و معماری، تهران، آموزشکده فنی حرفه ای دخترانه سما. 

- علیخواه، فردین، نجیببی ربیعی، مریم. (1385). زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری. فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 22، 109-132.

- غیاثوند، احمد. (1394). دنیای زنان در پرتو فضاهای جنسیتی شهری مدرن. توسعه محلی روستایی-شهری،7(2)، 299-322.

- فرزانه، فرانک. (1385). درآمدی بر تعامل مفاهیم جنسیت و فضا. صفه، 53 ،100-110.

- فلاحتی، لیلا. (1394). ساختارفضایی شهراحساس امنیت در بین زنان. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی،  5(20)،74-61

- قمری، اخلاص، طلیسچی، غلامرضا، دژدار، امید. (1393). رویکرد تحلیلی به برسی جنسیت و تفاوت های آن در ادراک فضای کالبدی نمونه موردی: فرهنگسرای شهر تهران. معماری و شهرسازی آرمان شهر،21، 77-86.

- گلکار، کوروش. (1379). مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری. نشریه علمی پژوهشی صفحه،32، 65-38.

- گلی، علی، زادولی خواجه، شاهرخ، زادولی، فاطمه. (1392). ارزیابی نگرش جنسیتی در طراحی فضاهای شهری. نشریة زن در توسعه و سیاست، 11(2)، 188-171.

- محمد آقایی، طاهره، سهیلی، جمال الدین. (1395). مروری بر تأثیر رنگها از منظر روانشناسی و اهمیت و به کارگیری مناسب. ماهنامه شباک،4و5 (11و12)، 28-20.

- نصر، طاهره، ماجدی، حمید. (1392). نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی. نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی،5 (11)، 269-277.

- ورمقانی، حسنا، سلطان زاده، حسین، دهباشی شریف، مزین .(1393). رابطه جنسیت و فضا در عرصه های خصوصی و عمومی دوره قاجار .باغ نظر، 37، 29-40.

- حاجی احمدی همدانی، آذین، ماجدی، حمید، جهانشاهلو، لعلا. (1394). برسی معیار های تاثیر گذار بر افزایش میزان فعالیت زنان در فضاهای شهری. فصلنامه مطالعات علمی پژوهشی مطالعات شهری،14، 47-59.