آموزه‌های تعلیمی مدیر مدرسه با تکیه بر سبک‌شناسی شناختی رویکرد چارچوب بافتی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 6، دوره 11، شماره 43، آذر 1398، صفحه 143-170   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

مهدیه سلیم زاده¹؛ اشرف شیبانی اقدم^{* 2}؛ محمدعلی گذشتی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی(نویسنده مسؤول)

³دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

مدیر مدرسه یکی از آثار جلال آل احمد است. این داستان روایت زندگی مدیری است که قصد تغییر در شرایط آموزشی و تعلیمی مدرسۀ خود در دوران پهلوی را دارد. این پژوهش می‌کوشد با نگاهی بر آراء کاترین ایموت دربارۀ نظریۀ چارچوب‌های بافتی بر مبنای سبک‌شناسی شناختی، تفاوت انواع چارچوب‌های بافتی را از منظر دانش‌های پیشین خواننده و همچنین تأثیر آن بر جنبه‌های تعلیمی اثر بررسی کند. ایموت، چارچوب‌های بافتی را به چهار نوع احضار/ فراخوانی، تغییر، تعویض و تعمیر/ اصلاح تقسیم می‌کند. در این راستا مشهود است که چگونه پیشینۀ آگاهی خوانندگان عامل اصلی تمایز انواع چارچوب‌های بافتی در داستان است و دو عنصر مکان و شخصیت علاوه بر تأثیر بر شکل‌گیری انواع چارچوب‌های بافتی بر جنبه‌های تعلیمی متفاوت داستان نیز نقش دارند. این جستار در پی آن است با روش توصیفی‌تحلیلی، امکان ارزیابی و سنجش داستان‌ها و رمان‌های معاصر ادبی‌تعلیمی را بر اساس نظریۀ یادشده فراهم کند.

کلیدواژه‌ها

سبک‌شناسی شناختی؛ چارچوب بافتی؛ کاترین ایموت؛ کارکرد تعلیمی؛ مدیر مدرسه؛ جلال آل احمد

مراجع

1. آبراهامیان، یرواند (1379)، ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نی.

2. آل احمد، جلال (1373)، مدیر مدرسه، تهران: فردوس.

3. آل پینتریچ، پال و دیل اچ.شاتک (1390)، انگیزش در تعلیم و تربیت: نظریه‌ها، تحقیقات و کاربردها، ترجمۀ مهرناز شهرآرای، چ۲، تهران: علم.

4. استاک ول، پیتر (1393)، بوطیقای شناختی، ترجمۀ محمدرضا گلشنی، تهران: علمی.

5. اسحاقیان، جواد (1393)، داستان شناخت ایران، نقد و بررسی آثار جلال آل احمد، تهران: نگاه.

6. اسکولز، رابرت (1387)، عناصر داستان، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: مرکز.

7. امن‌خانی، عیسی (1392)، اگزیستانسیالیسم و ادبیات معاصر ایران، تهران: علمی.

8. انوشه، حسن (1381)، فرهنگنامۀ ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

9. بصیری، محمدصادق (1393)، «مبانی آل احمد در سه اثر داستانی (دید و بازدید، سه تار، مدیر مدرسه)»، نشریۀ ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هفدهم، شمارۀ 35، 1ـ۱۵.

10. پوگام، سرژ (1394)، جامعه‌شناسی رابطۀ اجتماعی، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: هرمس.

11. جی تولان، مایکل (1383)، درآمدی نقادانه-زبان شناختی بر روایت، ترجمۀ ابوالفضل حری، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.

12. داد، سیما (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه‌نامۀ مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی)، تهران: مروارید.

13. دستغیب، عبدالعلی (1390)، نقد آثار جلال آل احمد، تهران: خانۀ کتاب.

14. دقیقیان، شیرین‌دخت (1371)، منشأ شخصیت در ادبیات داستانی (پژوهشی در نقش پروتوتیپ‌ها در آفرینش ادبی)، تهران: نویسنده.

15. رهنمایی، احمد (1388)، درآمدی بر فلسفۀ تعلیم و تربیت، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

16. ساسانی، فرهاد (1389)، معناکاوی: به سوی نشانه‌شناسی اجتماعی، تهران: علم.

17. سرّامی، قدمعلی (1392)، «پژوهشی در شخصیت‌های داستان مدیر مدرسه اثر جلال آل احمد»، فنون ادبی، سال پنجم، شمارۀ 1، 1ـ۱۸.

18. سلطان‌زاده، زهرا (1392)، سیمای جامعه در آثار داستانی آل احمد، راهنما: عبدالرضا مدرس‌زاده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان.

19. شعیری، حمیدرضا (1391)، نشانه-معناشناسی دیداری: نظریه و تحلیل گفتمان هنری، تهران: سخن.

20. شمیسا، سیروس (1383)، انواع ادبی، تهران: فردوس.

21. شیبانی اقدم، اشرف (1394)، کلیدواژه‌های سبک‌شناسی شرح اصطلاحات فنی و معرفی پیشروان سبک‌شناسی مدرن، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

22. صفوی، کوروش (1387)، درآمدی بر معنی‌شناسی، چ۳، تهران: سوره مهر.

23. عبدالکریمی، سپیده (1393)، فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی شناختی، تهران: علمی.

24. علیزاده، عزیزالله (1376)، بینش جلال آل احمد، تهران: فردوسی.

25. فاولر، راجر (1395)، سبک و زبان در نقد ادبی، ترجمۀ مریم مشرّف، تهران: سخن.

26. گلدمن، لوسین و دیگران (1392)، درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، چ۳، تهران: نقش جهان.

27. گلستانی، مجتبی (1394)، واسازی متون جلال آل احمد: سوژه، نهیلیسم و امر سیاسی، تهران: نیلوفر.

28. لاینز، جان (1391)، درآمدی بر معنی‌شناسی زبان، ترجمۀ کوروش صفوی، تهران: علمی.

29. مهاجر، مهران و محمد نبوی (1376)، به سوی زبان‌شناسی شعر (رهیافتی نقش‌گرا)، تهران: مرکز.

30. میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت (1385)، واژه‌نامۀ هنر شاعری، تهران: کتاب مهناز.

31. هالیدی، مایکل و رقیه حسن (1393)، زبان، بافت و متن: ابعاد زبان از منظر نشانه‌شناسی اجتماعی، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران: سیاهرود.

32. یارمحمدی، لطف‌الله (1393)، گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، چ۲، تهران: هرمس.

33. Aitchison (1989), The Articulate Mammal, London: Routledge.

34. Emmott, C. (1997). Narrative Comprehension: A Discourse Perspective Oxford, Oxford University Press.

35. Keith, Allan (2007), "The Pragmatics Of Connotation", Journal of Pragmatics, pp. 1047-1057.

36. Paul, K. (1975), Structuralist poetics, London: Routledge.