المقارنة بین المضمون والبنیة فی الروایتین "الخبز الحافی" و"همسایه‌ها"

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 2، دوره 12، شماره 45، تیر 2020، صفحه 41-70   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

ژیلا گلی طارمی¹؛ یوسف هادی پور نهزمی²؛ سیدابراهیم آرمن³

¹ طالب الدّکتوراه فی فرع اللّغة العربیة وآدابها، شعبة کرج، جامعه آزاد الاسلامیة، کرج، ایران.

² استاذ مساعد فی قسم اللّغة العربیة وآدابها، شعبة کرج، جامعه آزاد الاسلامیة، کرج، ایران(الکاتب

³ استاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیة وآدابها، شعبة کرج، جامعه آزاد الاسلامیة، کرج، ایران.

چکیده

استوحی الکثیر من الکتاب والروائیین فی تاریخ الأدب الروائی من تجاربهم فی الحیاة ووظفوها کمادة اولیة فی کتابة القصة والروایة. فمن تلک الروایات النابهة فی الأدبین العربی والفارسی هما «الخبز الحافی»(1972) للکاتب والروائی المغربی محمد شکری وروایة «الجیران» للروائی الإیرانی البارع أحمد محمود حیث عکس الأخیران فی روایتیهما بعضا من تجاربهما الأولی من حیاتهما وصوراها خیر تصویر فی منتهی الروعة والجمال والواقعیة والموضوعیة. فاستنادا لتلک المعطیات یمکن أن نطلق علی روایتیهما روایة السیرة ذاتیة أو الأطوبیوغرافیة. فقد کانت الروایتان متشابهتان ومتقاربتان من حیث البنی والمضمون فهذا ما حدا بالباحثین تحری تلک الفوارق البسیطة بین الروایتین ضمن المعالجة الشافیة لأوجه الشبه بینهما. فالسؤال المحوری الذی یعتری هذا المقال هو الکشف عن تلک القواسم المشترکة وأوجه الشبه بین الروایتین وکذلک ماهیة التشابه عندهما.

کلیدواژه‌ها

الروایة؛ الخبز الحافی؛ الجیران؛ محمد شکری؛ احمد محمود

مراجع

ادغار مورغان، مورستر. 1369ش، جوانب الروایة، ط 6، تهران: مؤسسه نشر نگاه.

آقائی، احمد. 1382ش،یقظة القلوب فی المرآة؛ أو نقد آثار احمد محمود، تهران: به نگار.

داد، سیما. 1371ش، معجم المصطلحات الأدبیة، تهران: نشر مروارید.

دستغیب، عبدالعلی. 1378ش،نقد أعمال احمد محمود، تهران: معنی.

دستغیب، عبدالعلی. 1383ش، تشریح الروایة الفارسیة، تهران: سوره مهر.

سپانلو، محمدعلی. ۱۳۷۴ش، رواد الکتاب فیإیران، تهران: نشر نگاه.

سیبر، هری. 1389ش، پیکارسک(قصة قلاشان)، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: مرکز.

شکری، محمد. 2000م، الخبز الحافی، ط 6، بیروت: دار الساقی.

فریجات، عادل. 2000م، مرایا الروایة؛ دراسات تطبیقیة فی الفن الروائی، د ط، اتحاد الکتاب العرب: دمشق.

گلستان، لیلی. 1373ش، حکایت حال گفت‌وگو با احمد محمود، ط 1، طهران: کتاب مهناز.

محمود، احمد. 1357ش، همسایه­ها، ط4، تهران: امیرکبیر.

مفتاحی، محمد. 1394ش، الجیران مع الغرباء، تهران:روزگار.

میر صادقی، جمال. 1394ش، عناصر القصة، ط9، تهران: حدیث.

نجم، محمد یوسف. 1979م، فن القصة، بیروت: دار الثقافة.

 

المقالات

ابراهیم تبار، ابراهیم وآخرون. 1395ش، «دراسة العناصر الروائیة فی روایة الجیران لأحمد محمود»، بهارستان سخن، العدد 34.

آرامی، بهرام. 1381ش، «توظیف آلیات العناصر السیاسیة فی آثار احمد محمود»، المجلتان الشهریتان پایاب، العدد السابع.

بلعباس، حمیدی. 2015م، «السیرةالذاتیة والوجود(قراءة فی المتن النقدی العربی)»، مجلة مقالید، العدد8، صص 159- 164.

جفافلة، نجاح. 2015م، «الشخصیة فی روایتی «الخبز الحافی» و«الشطار» لمحمد شکری دراسةسیمیائیة»، کلیة الآداب واللغات، جامعة محمد خیضر، الجمهوریة الجزائریة، الأستاذ المشرف: عبدالرحمان تبرماسین.

خدابنده، نسرین. 1389ش، «الموازنة بین گلستان ومقامات»،رشد للغة والأدب الفارسی، العدد 95، صص 9- 11.

گلشیری، هوشنگ. 1361ش، «التهمیش علی روایات احمد محمود؛ الجیران، قصة مدینة، الأرض المحروقة»، نقد آگاه.

ممتحن، مهدی. 1386ش، «اتجاهات الأدب المقارن، نشأته وحداثته»، مجله ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 1، صص 93- 109.