استعارة الزمن المفهومیة وتصامیمها التصوریة فی أشعار سعاد الصباح ("الشعر والنثر لک وحدک" أنموذجاً)

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 4، دوره 12، شماره 45، تیر 2020، صفحه 95-124   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی پیرانی شال¹؛ صغری فلاحتی²؛ زهره ناعمی³؛ فاطمه خرمیان⁴

¹أستاذ مشارک فی قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة الخوارزمی

²أستاذة مشارکة فی قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة الخوارزمی

³أستاذة مساعدة فی قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة الخوارزمی

⁴طالبة الدکتوراه فی فرع اللغة العربیة وآدابها بجامعة الخوارزمی

چکیده

سعی هذا المقال، دراسة استعارة "الزمن" المفهومیة معتمدا علی نظریة لایکوف وجونسون، وهما من مبدعی هذه النظریة فی القرن الحاضر، فی مجموعة «الشعر والنثر لک وحدک» الشعریة لسعاد الصباح الشاعرة المعاصرة الکویتیة، بالمنهج الوصفی التحلیلی، ومبنیا علی العلم الإدراکی ثم دراسة التصامیم(المخططات) التصوریة، یعنی بنیة مفهومیة تُخلق علی أساس تجارب مختلفة، لإدراک مفهوم "الزمن" الانتزاعی. من أهم ما وصل إلیه البحث هو أن الشاعرة فی هذه المجموعة الشعریة قامت بتصویر أجزاء متعددة من أشعارها مستعینة بالاستعارة المفهومیة حتی یدرکنا إلی مفهوم الزمن الإنتزاعی واضحا. وتبرزت الزمن فی قصائدها بمختلف التصامیم ولاسیما الحرکی.

کلیدواژه‌ها

الاستعارة المفهومیة؛ التصمیم التصوری؛ سعاد الصباح؛ الشعر والنثر لک وحدک

مراجع

اکو، امبرتو. 1383ش، استعاره بر مبنای تفکر و ابزار زیبائی آفرینی، ترجمه ساسانی و گروه مترجمان، چاپ اول، تهران: سوره مهر.

پورشه، ت و همکاران. 1377ش، زبان شناسی و ادبیات تاریخچه چند اصطلاح، ترجمه کوروش صفوی، چاپ اول، تهران: نشر هرمس.

جانسون، مارک. 1396ش، بدن در ذهن، ترجمه جهانشاه میرزا بیگی، چاپ اول، تهران: نشر آگاه.

الحراصی، عبدالله. 2002م، دراسات فی الاستعارةالمفهومیة، ط3، عمان: منشورات کتاب نزوی.

خلف، فاضل. 1992م، سعاد الصباح الشعر والشاعرة، ط1، الکویت: منشورات شرکة النور.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1387ش، صور خیال در شعر فارسی، چاپ 12، تهران: نشر آگاه.

الصباح، سعاد. 2016م، الشعر والنثر لک وحدک، ط1، الکویت: دار سعاد.

صفوی، کوروش. 1379ش، درآمدی بر معناشناسی، چاپ اول، تهران: نشر سوره مهر.

صفوی، کوروش. 1396ش، استعاره، چاپ اول، تهران: نشر علمی.

کوچش، زولتن. 1393ش، مقدمه­ای کاربردی بر استعاره، ترجمه شیرین پور ابراهیم، چاپ اول، تهران: سمت.

لایکوف، جورج. 2014م، النظریة المعاصرةللاستعارة، ترجمة طارق النعمان، ط1، مصر: مکتبة الإسکندریة.

لیکاف، جورج وجانسون، مارک. 1395ش، استعاراتی که با آ‌ن‌ها زندگی می­کنیم، ترجمه هاجر آقا ابراهیمی، چاپ دوم، تهران: نشر علم.

لیکاف، جورج وجانسون، مارک. 2009م، الاستعارات التی نحیا بها، ترجمه عبدالمجید جحفة، ط2، المغرب: دار توبقال للنشر.

لیکاف، جورج. 1390ش، نظریه معاصر استعاره، ترجمه فرزان سجودی، چاپ دوم، تهران: نشر سوره مهر.

الکتب الإنجلیزیة

Lakoff, Gorge and Mark Jahnson(1980) Metaphors we live by, chicago: university of chicago press.

Reddy.m.J.(1979)  »The conduit metaphor: A case of from conflict in our language« combridge university press.pp 284-324.

الموقع الإنترنتی

مقیمی­زاده، محمدمهدی. 1396ش، «استعاره صنعت زیبائی کلام یا راه درک جهان»، مرکز پژوهش‌های ایرانی- اسلامی، تاریخ الوصول: 16/10/96          Cgio.org.ir

 

المقالات والرسالات

بیابانی، احمدرضا ویحیی طالبیان. 1391ش، «بررسی جهت گیرانه و طرحواره­های تصویری در شعر شاملو»، پژوهشنامه نقد ادبی، دوره1، شماره1، صص126- 99.

جاماسبی، مریم. 1395ش، «بررسی استعاره­های مفهومی حالت، و تغییر در اشعار شفیعی کدکنی در چارچوب معنی شناسی شناختی»، رسالة الماجستیر، جامعة پیام نور رشت، گیلان.

ذوالفقاری، اختر و نسرین عباسی. 1394ش، «استعاره مفهومی وطرحواره­های تصویری در اشعار ابن خفاجه»، پژوهش­های ادبی و بلاغی، سال سوم، شماره 3، صص120-105.

راکعی، فاطمه. 1388ش، «نگاهی نو به استعاره؛ تحلیل استعاره در شعر قیصر امین پور»، پژوهش­های ادبی، شماره 26، صص100-77.

سلیمی، سید فاطمه وکبری راستگو. 1438ق، «المخططات التصوریة ودورها فی فهم مضامین الصحیفة السجادیة الأخلاقیة»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، السنة 13، العدد1، صص61- 37.

صبرة، أحمد. 2003م، «التفکیر الاستعاری فی الدراسات الغربیة»، مجله علامات فی النقد، العدد49، صص503- 478.

طاهری، نجمه و محمد رضا صرفی. 1393ش، «بررسی تطبیقی درونمایه‌های شعری پروین اعتصامی و سعاد الصباح»، مجله الدراسات الأدبیة، العدد79-81، صص220- 194.

غزاوی، محمود دیاب محمد. 2012م، «الاستعارة فی قصیدة المدیح بین ابن الحداد وابن سهل»، مجله العلوم العربیة والإنسانیة، المجلد5، العدد2، مصر، جامعة الفیوم، صص607- 515.

قائمی، مرتضی. 1438ق، «توظیف الاستعارةالمفهومیة لتکوین المنظومةالأخلاقیة فی نهج البلاغة»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، السنة 12، العدد4، صص720- 695.

مقیاسی، حسن. 1395ش، «نقد و بررسی طرحواره­های تصوری قرآن در نهج البلاغة»، پژوهش­های نهج البلاغه، شماره 14، صص108-93.

ویدیر، نادیة. 2011م، «الاستعارةوالموسوعة فی الخطاب الروائی ذاکرة الجسد»، رسالة الماجستیر، المشرف: مصطفی درواش، الجزائر، جامعة تیزی وزو.

هاشمی، زهره. 1390ش، «نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»، فصلنامه ادب پژوهی، شماره12، صص140- 119.