بررسی همخوان انسدادی ملازی درگویش نی‌ریزی بر اساس ویژگی‌های آکوستیکی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 4، دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 26، دی 1398، صفحه 65-84   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2019.671515

نویسندگان

فرشته محمدپور^{* 1}؛ مهرزاد منصوری²

¹دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی دانشگاه شیراز

²دانشیار بخش زبان شناسی دانشگاه شیراز.

چکیده

یکی از جایگاه‌هایی که در اغلب زبان‌ها تمایلی به تولید همخوان از آن نیست، جایگاه تولید ملازی است. تعداد اندکی از زبان‌هایی که در این جایگاه، همخوان تولید می‌کنند تنها دارای یک همخوان انسدادی‌اند. در خصوص زبان فارسی، اکثر دستورنویسان و زبان‌شناسان بر این نکته توافق دارند که در این زبان، گونۀ معیار تنها یک واج انسدادی ملازی وجود دارد و این واج انسدادی ملازی، همخوان انسدادی ملازی واکدار است که می‌تواند در بافت‌های مختلف، واج‌گونه‌های متفاوتی تولید کند. به‌رغم این وضعیت در گونۀ معیار، در برخی از گونه‌ها به نظر می‌رسد که دو همخوان ملازی وجود دارد. پژوهش پیش رو می‌کوشد تا با بررسی ویژگی آکوستیکی همخوان انسدادی ملازی در گویش نی‌ریزی این مهم را ارزیابی کند. داده‌های موجود در این پژوهش، گفتار گویشورانی است که با استفاده از نرم‌افزار PRAAT ، تجزیه و تحلیل شده است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که  در این گویش، علاوه بر واج /G/، واج /q/ که در برخی از دوره‌های تطور زبان فارسی دیده شده است، وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

آواشناسی؛ همخوان انسدادی ملازی؛ آکوستیک؛ گویش نی‌ریز

مراجع

کتاب‌ها

- بیجن‌خان، محمود، (1392)، نظام آوایی زبان فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.

- ثمره، یدالله،(1388)، آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا، چاپ هشتم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

- سپنتا، ساسان، (1377)، آواشناسی فیزیکی زبان فارسی، اصفهان: نشر گل‌ها.

- مشکوه‌الدینی، مهدی، (1377)، ساخت آوایی زبان، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

- منصوری، مهرزاد، (1388)، نظام بسامدی واج‌ها در زبان فارسی، ایلام: انتشارات دانشگاه ایلام.

- موسوی، ندا، (1395)، آشنایی با نرم‌افزار پرت، تهران: نشر نویسه پارسی.

- ناتل‌خانلری، پرویز، (1372)، دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: انتشارات توس.

مجلات

- ابوالحسنی، وحیده، (1392)، «بررسی آکوستیکی همبسته‌های آوایی تکیه در زبان فارسی»، مجله پژوهش‌های زبانی، سال 5، ش اول، صص 1-18.

- جم، بشیر؛ رزمدیده، پریا، (1395)، «بررسی تطبیقی جایگزینی واج‌های ملازی وام‌واژه‌های عربی در فارسی معیار و گویش رودباری(کرمان) در چارچوب نظریه بهینگی»، فصلنامۀ زبان‌پژوهی، دانشگاه الزهرا.

- خوشخو، رافعه، (1391)،«بررسی ویژگی تولیدی و آکوستیکی همخوان ملازی در نقاط مختلف فارسی زبان»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی زبان و زبان‌شناسی، ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج: نشر نویسه پارسی، صص183-197.

- رضاآسا، مریم، (1396)، «بررسی صوت‌شناختی شیوه تولید همخوان ملازی /G/ در زبان فارسی معیار»، فصلنامۀ علم زبان، دانشگاه علامه طباطبایی.

- محمدی، هیوا؛ محمدی، ریحانه؛ ترابی‌نژاد، فرهاد و رضایی، منصور، (1390)، «تعیین ساختار سازه‌ای و فضای واکه‌ای در واکه‌های زبان فارسی»، شنوایی شناسی، دوره 20، ش 2، صص 80-85.

- نوربخش، ماندانا، (1394)، «همخوان ملازی در فارسی معیار»، فصلنامۀ زبان‌پژوهی، س7، ش15، دانشگاه الزهرا، صص 151-170.

منابع لاتین

- AjamiAlotaibi, Y. & Muhammad, G. (2010). "Study on pharyngeal and uvular consonants in foreign accented Arabic for ASR", Computer Speech and Language, 24. pp. 219-231.

- Ball MJ, Code C. (1997). Instrumental clinical phonetics, 1sted. London:Whurr publication.

- Caruso AJ, Strand EA. (1999). Clinical management of motor speech disorders in children, New York: Thieme Medical Publishers.

- Ladefoged, P. (2006). A course in Phonetics, USA: Harcourt Brace Jovanovich.

- Ladefoged P. (2005). Vowels and consonants an introduction to the sounds of language, 2nded. Oxford: Blackwell Publishers.

- Laver, John (1994). Principles of Phonetics, Cambridge: Cambridge University Press.

- Jazayery, M. & H. Paper (1961). A reference grammar of modern Persian. Under contact with: United stated Office of Education Language Development Section.

- Maddieson, Ian (2011). “Uvular Consonants”, The World Atlas of Language Structures Online. Matthew S. Dryer & Martin Haspelmath (eds.). Munich: Max Planck Digital Library, Available online at http://wals.info/chapter/6 accessed on 2012-2017.

- Mahootian, Shahrzad (1997). Persian, London: Routledge.

- Nye, G. (1954). The phoneme and morpheme of modern Persian: A descriptive study, Ph.D. Dissertation: University of Michigan.

- Pickett, J. M. (1999). The Acoustics of speech communication: fundamentals, speech perception, theory, and thechnology. London: Allyn & Bacon.

- Pisowicz, A. (1985). Origins of the New and Middle Persian Phonological Systems, Cracow.

- Ramsdell, HL.,Oller, DK., &Ethington, CA. (2007). "Predicting Phonetic transcription agreement: insights from research in infant vocalizations. Clin Linguist Phon, 21(10), pp. 793-831.

- Sokolova, V.S., R.L. Nemenova, JU.I. Bogorad, V.A Livsic& A.I Farxadijan (1952). “NovyeSvedenijapoFonetikeIranskixJazydov”, TIJa 1.pp. 93-154.

- Windfuhr, G.L. (1979). Persian GrammarHistory and state of its stud, Mouton, The Hague.

- Yarmohammadi, L. (1964). A contrastive study of modern English and modern Persian, Ph.D. Dissertation: Indiana University.

- Yunusova Y, Weismer G, Westbury JR, Lindstrom MJ. (2008). "Articulatory movements during vowels in speakers with dysarthria and healthy controls", J Speech Lang Hear Res. 51(3), pp. 596-611.