توصیف دستگاه فعلی گویش اردکان فارس

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 6، دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 26، دی 1398، صفحه 113-132   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2019.671518

نویسندگان

لطف الله یارمحمدی¹؛ جلال رحیمیان²؛ حبیبب زبانگیرفرد^{* 3}

¹استاد بازنشستۀ بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی دانشگاه شیراز.

²استاد بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی دانشگاه شیراز.

³دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی دانشگاه شیراز.

چکیده

گویش اردکان فارس یکی از گویش‌های جنوب غربی ایران است که در بعضی از مناطق شهرستان سپیدان استان فارس از جمله مرکز آن؛ یعنی شهر اردکان رایج است. در این پژوهش سعی شده است با تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری‌شده از طریق پرسشنامه و مصاحبه با  گویشورانِ بالای 35 سال، به بررسی و توصیف موشکافانۀ دستگاه فعلی گویش اردکان فارس پرداخته شود و مباحث مصدر، ریشۀ فعل، افزونه‌های صرفی، زمان‌های مختلف، وجه، افعال سببی و مجهول بررسی گردد. از آن‌جا‌ که گویش اردکان فارس دارای ساخت ارگاتیو است در این پژوهش برای نشان دادن این ساخت، چگونگی صرف افعال لازم و متعدی در زمان‌های مختلف گذشتۀ ساده، گذشتۀ نقلی، گذشتۀ استمراری، گذشتۀ ملموس، گذشتۀ دور و گذشتۀ التزامی و کاربرد آن‌ها در جمله با هم مقایسه و به وجوه مختلف فعل در این گویش ازجمله وجه اخباری، وجه التزامی و وجه امری پرداخته شده است. همچنین طرز تشکیل افعال سببی و مجهول نیز بررسی گردیده است.

کلیدواژه‌ها

دستگاه فعلی؛ زبان فارسی میانه؛ ساخت ارگاتیو؛ گویش اردکان فارس

مراجع

کتاب‌ها

- امیری اردکانی، محمد، (1381)، واژه نامۀ گویش اردکان فارس، اصفهان: انتشارات نصوح.

- کلباسی، ایران، (1362)، گویش کردی مهاباد، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

- کیا، صادق، (1336)، راهنمای گردآوری گویش‌ها، تهران: موسسۀ فولکلور.

مجلات

- اعظمی، ح، (1381)، «نگین کوهستان زاگرس»، ارائه شده در اولین کنفرانس در مورد سپیدان در دانشگاه آزاد اسلامی – واحد سپیدان.

- حاجیانی، فرخ، (1388)،«بررسی تطبیقی و تاریخی ساخت فعل ارگاتیو در گویش‌های اردکانی، دشتی، دشتکی، کلیمیان یزد و لاری»، مجلۀ آموزش مهارت‌های زبان دانشگاه شیراز، دورۀ اول، ش 1، پاییز 1388، ص58.

- کریمی دوستان، غلامحسین و تجلی، وحیده، (1394)، «بررسی حرف تعریف در گویش اردکان فارس در چارچوب نحو کمینه گرا»، نشریۀ پژوهش‌های زبان شناسی، سال هفتم، ش 2، پائیز و زمستان، صص 85 – 100

- کلباسی، ایران، (1367)، «ارگاتیو در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی»، مجلۀ زبان‌شناسی، سال پنجم، ش2، صص 71 - 87 .

منابع لاتین

- Rahimian, J. (1995). Clause Types and Other Aspects of Clause Structure in Persian: A Study towards Comparison with English. Unpublished Ph.D. Dissertation, Queensland University.

- Shuy, R. W. et al (1968). Field Techniques in an Urban Language Study. Washington: Center for Applied Linguistics.

- Zabangirfard, H. (2004). A Linguistic Description of the Dialect of Ardekan of Fars. Unpublished M.A. Thesis, Shiraz University.