اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سبک‌های دلبستگی و مکانیزم‌های دفاعی زنان سرپرست خانوار

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

مقاله 2، دوره 10، شماره 38، آذر 1398، صفحه 23-35   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صدف محمدی¹؛ الهه خوشنویس^{* 2}؛ شهربانو جلایی²

¹کارشناسی ارشد مشاوره، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سبک‌های دلبستگی و مکانیزم‌های دفاعی زنان سرپرست خانوار انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایش با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش تمامی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش مرکز بهزیستی شهدای افسریه در سال 1397 بودند. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد، ۳۰ نفر از زنانی که دارای سبک دلبستگی ناایمن بودند (کسب نمره پایین‌تر از 10 در مقیاس سبک دلبستگی ایمن) و در مقیاس مکانیزم­های دفاعی نیز نمرات آنها ۲ انحراف معیار بالاتر از میانگین بود، انتخاب شدند و به طور تصادفی در گروه آزمایش و کنترل (هر کدام 15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش در معرض ۸ جلسه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد گروهی قرار گرفت. برای گروه کنترل مداخله‌ای صورت نگرفت. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه سبک دلبستگی سیمپسون (1990) و پرسشنامه مکانیزم‌های دفاعی آندروز و همکاران (1993) استفاده شد. داده‌های پژوهش توسط تحلیل کوواریانس چندمتغیری به وسیله نرم افزار آماری SPSS23 تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تمامی سبک‌های دلبستگی ایمن، اجتنابی و دوسوگرا و مکانیسم‌های دفاعی رشدیافته، رشدنایافته و روان‌آزرده زنان سرپرست خانوار شهر تهران (در سطح خطای 05/0) موثر است. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان نتیجه‌گیری نمود که درمان پذیرش و تعهد می‌تواند با آموزش مفاهیمی همچون شناسایی ارزش‌ها، ذهن‌آگاهی و عمل متعهدانه به عنوان یک درمان موثر برای بهبود سبک‌های دلبستگی و مکانیسم‌های دفاعی قلمداد شود.

کلیدواژه‌ها

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد؛ سبک‌های دلبستگی؛ مکانیزم‌های دفاعی؛ زنان سرپرست خانوار

مراجع

اصلی آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، قمرانی، امیر (1398). اثربخشی درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواس - ناخودداری و درآمیختگی فکر و عمل در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال وسواس – ناخودداری. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی، ۱۸(۷۳)، ۶۷-۷۶.

ایزدی، راضیه.، عسگری، کریم.، نشاط دوست، حمیدطاهر.، عابدی، محمدرضا. (1391). گزارش موردی اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فراوانی و شدت نشانه‌هایی اختلال وسواسی اجباری. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، 14(10): 112-107.

بشارت، محمدعلی.(1396). نقش واسطه‌ای مکانیسم‌های دفاعی در رابطه بین سبک‌های دلبستگی و ناگویی هیجانی، فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 6(1): 22-7.

پاکوفته، نسرین.، اخلاقی، حسین. (1396). رابطه سبک های دلبستگی، مکانیزم‌های دفاعی و نشخوار فکری با باورهای وسواسی در زنان شهر تهران. مجله رویش روان‌شناسی، 6(4): 216-197.

پورفراهانی، منیره.، احمدبرابادی، حسین.، حیدرنیا، احمد. (1397). اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش اجتناب آزمایش و علائم فیزیولوژیکی دختران نوجوان بی‌سرپرست دارای اضطراب اجتماعی. فصلنامه روانشناسی تحلیل شناختی، 9(35)، 72-61.

پورفرج عمران، مجید. (1390). اثربخشی درمان گروهی پذیرش و تعهد بر هراس اجتماعی دانشجویان. فصلنامه دانش و تندرستی، 6(2):1-5.

جمال، محمود.، سپاه منصور، مژگان.، فلاحیان، معصومه.(1392). مقایسه بهزیستی روان‌شناختی زنان سرپرست خانواده با زنان دارای سرپرست، مجله زن در توسعه و سیاست، 11(4): 542-531.

روحی، رومینا.، جربه کار، مهشید. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (act) بر افزایش تحمل آشفتگی و تنظیم شناختی در دانش آموزان با اختلال اضطراب اجتماعی، فصلنامه روانشناسی تحلیل شناختی، 9(32)، 45-74.

سالار محمدی، طاهره. (۱۳۹۵). مقایسه سبک فرزندپروری و سبک دلبستگی در بین زنان سرپرست خانوار و زنان عادی شهرستان بوشهر، سومین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، تربت حیدریه، دانشگاه تربت حیدریه.

شعبان‌زاده، افسانه.، زارع بهرام‌آبادی، مهدی.، حاتمی، حمیدرضا.، زهرا کار، کیانوش. (1392). بررسی رابطه میان سبک های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار شهر تهران. فصلنامه علمی – پژوهشی زن و جامعه، 4(16): 20-1.

صدری، مریم.، زارع بهرام‌آبادی، مهدی.، غیاثی، مهناز.(1395). اثربخشی درمان مبتنی بر دلبستگی بر کیفیت دلبستگی و مهارت اجتماعی کودکان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای. فصلنامه سلامت روانی کودک، 3(2): 22-11.

عطاری، یوسفعلی.، عباسی سرچشمه، ابولفضل.، مهرابی زاده هنرمند، مهناز. (1395). بررسی روابط ساده و چندگانه نگرش مذهبی، خوشبینی و سبکهای دلبستگی با رضایت زناشویی در دانشجویان مرد متاهل دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله علوم تربیتی، 75: 88-103.

غضنفری، فیروزه.، امیری، فاطمه.، زنگی‌آبادی، معصومه. (1394). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان فراشناختی بر بهبود علائم وسواس- جبری زنان مبتلا به اختلال وسواس- اجباری شهر خرم‌آباد، مجله مطالعات ناتوانی، 5 (11): 168-160.

فرزادفر، منیر.، مولوی، حسین.، آتش‌پور، سیدحمید.(1385). تاثیر آموزش شادمانی به شیوه فوردایس بر کاهش افسردگی زنان بی‌سرپرست، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 30: 50-39.

Ahmad, F., Singh, A., Kamal, A. (2019). Chapter 23 - Salicylic Acid–Mediated Defense Mechanisms to Abiotic Stress Tolerance. Plant Signaling Molecules, Role and Regulation Under Stressful Environments, 355-369.

Audet, C.M., Wainberg , M.L., Oquendo, M.A., Yu , Q., Peratikos , M.B., Duarte , CS., Martinho , S., Green, A.N., González-Calvo, L., Moon, T.D.(2018). Depression among female heads-of-household in rural Mozambique: A cross-sectional population-based survey. Journal of Affective Disorders, 227: 48-55.

Babl, A., Holtforth, M., Perry, J.C., Schneider, N., Dommann, E., Heer, S., Stähli, A., Aeschbacher, N., Eggel,.M., Eggenberg, J., Sonntag, M., Berger, T., Caspar, F.(2019). Comparison and change of defense mechanisms over the course of psychotherapy in patients with depression or anxiety disorder: Evidence from a randomized controlled trial. Journal of Affective Disorders, 252: 212-220.

Barrett-Naylor, R., Gresswell, D.M., Dawson, D.L.(2018). he effectiveness and acceptability of a guided self-help Acceptance and Commitment Therapy (ACT) intervention for psychogenic nonepileptic seizures. Epilepsy & Behavior, 88: 332-340.

Brody, S., Houde, S., Hess, U.(2010). Greater Tactile Sensitivity and Less Use of Immature Psychological Defense Mechanisms Predict Women's Penile-Vaginal Intercourse Orgasm. The Journal of Sexual Medicine, 7(9): 3057-3065.

Crosby,J.M., Twohig, M.P.(2016). Acceptance and Commitment Therapy for Problematic Internet Pornography Use: A Randomized Trial, Behavior Therapy, 47(3): 355–366.

Eilenberg, T., Hoffmann, D., Jensen, J.S., Frostholm, L.(2017). Intervening variables in group-based acceptance & commitment therapy for severe health anxiety, Behaviour Research and Therapy, 92, 24–31.

Flujas-Contreras, J.M., Gomez, I.(2018). Improving flexible parenting with Acceptance and Commitment Therapy: A case study. Journal of Contextual Behavioral Science, 8: 29-35.

Fuchs, N.F., Taubner, S.(2019). Exploring the interplay of attachment style and attachment-related mood on short-term change in mentalization: A pilot study. Personality and Individual Differences, 144: 94-99.

kebeck, K.K., Liedtke, C., Kohl, W., Alferink, J., Kret, M.E.(2017). Attachment style moderates theory of mind abilities in depression. Journal of Affective Disorders, 213: 156-160.

Kidd, T., Hamer, M., Steptoe, A.(2011). Examining the association between adult attachment style and cortisol responses to acute stress. Psychoneuroendocrinology, 36(6): 771-779.

Morley, T.E., Moran, G. (2011). The origins of cognitive vulnerability in early childhood: attachment to later depression. Mechanisms linking early Clinical Psychology Review, 31(7),1071–1082.

Ong, C.W., Lee, E.B., Twohig, M.P.(2018). A meta-analysis of dropout rates in acceptance and commitment therapy. Behaviour Research and Therapy, 104: 14-33.

Pleger, M., Treppner, K., Diefenbacher, A., Schade, C., Dambacher, C., Fydrich, T.(2018). Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy compared to CBT+: Preliminary results. The European Journal of Psychiatry, 32(4): 166-173.

Shanmugam, V., Jowett, S., Meyer, C.(2012). Eating psychopathology amongst athletes: Links to current attachment styles. Eating Behaviors, 13(1): 5-12.

Twohig, M.P., Vilardaga, J.C.P., Levin, M.E., Hayes, S.C.(2015). Changes in psychological flexibility during acceptance and commitment therapy for obsessive compulsive disorder. Journal of Contextual Behavioral Science, 4(3): 196-202.

Wersebe, H., Lieb, R., Meyer, A.H., Hoyer, J.,  Wittchen, H., Andrew, T. (2016). Changes of valued behaviors and functioning during an Acceptance and Commitment Therapy Intervention, Journal of Contextual Behavioral Science, 6(1): 63-70.

Wineman, A., Liverpool-Tasie, L.S.O.(2017). Land Markets and Land Access Among Female-Headed Households in Northwestern Tanzania. World Development, 100: 108-122.

Yu, L., Norton, S., McCracken, L.M.(2017). Change in “Self-as-Context” (“Perspective-taking”) Occurs in Acceptance and Commitment Therapy for People with Chronic Pain and is Associated with Improved Functioning, The Journal of Pain, 18(6): 664-672.